Nghị trường và cuộc sống:Bảo đảm chính sách dân tộc áp dụng có địa chỉ, đúng đối tượng

Minh bạch, khoa học, sát thực tế trong xây dựng tiêu chí

Việc phân định vùng đồng bào DTTS và miền núi theo trình độ phát triển đang được thực hiện theo Quyết định số 33/2020/QĐ-TTg ngày 12/11/2020 của Thủ tướng Chính phủ, áp dụng cho giai đoạn 2021-2025, hết năm 2025 sẽ không còn hiệu lực. Do đó, theo Bộ Dân tộc và Tôn giáo, việc ban hành văn bản thay thế là cấp thiết nhằm bảo đảm không xuất hiện khoảng trống pháp lý trong việc xác định các địa bàn ưu tiên. Tạo thuận lợi cho quá trình xây dựng chính sách và phân bổ nguồn lực đầu tư trung hạn cho giai đoạn tiếp theo trong bối cảnh Chương trình MTQG về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi đang được triển khai mạnh mẽ.

Tiêu chí phân định vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026 - 2030 sẽ là căn cứ để xác định địa bàn ưu tiên đầu tư, phân bổ nguồn lực công bằng, hiệu quả. Ảnh: Ngọc Trâm

Dự thảo Nghị định về Tiêu chí phân định vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2026 - 2030 được xây dựng với mục tiêu tạo ra một hệ thống tiêu chí rõ ràng, minh bạch, khoa học và bám sát thực tế. Điều này sẽ giúp các chính sách được "trao tận tay" đúng đối tượng, đúng địa chỉ, bảo đảm công bằng và hiệu quả trong đầu tư.

Theo dự thảo, 8 tiêu chí quan trọng sẽ được sử dụng để đánh giá và phân định trình độ phát triển của các xã vùng đồng bào DTTS và miền núi, bao gồm: thu nhập bình quân trên đầu người phải thấp hơn từ 50% trở lên so với mức bình quân của cả nước (theo số liệu công bố của năm trước liền kề); tỷ lệ hộ nghèo đa chiều cao gấp từ 1,5 đến 2 lần trở lên so với tỷ lệ nghèo đa chiều bình quân của cả nước; tỷ lệ hộ gia đình sử dụng điện thường xuyên, an toàn đạt dưới 90%; tỷ lệ hộ dân dùng nước sạch, hợp vệ sinh đạt dưới 80%; tỷ lệ đường xã được cứng hóa theo tiêu chuẩn đường giao thông nông thôn loại A đạt dưới 80%; tỷ lệ đường giao thông nông thôn từ trung tâm xã đến các thôn được cứng hóa đạt dưới 60%; xã chưa có trạm y tế đạt chuẩn quốc gia; tỷ lệ trường, lớp học được xây dựng kiên cố đạt dưới 90%.

Dựa trên 8 tiêu chí trên, các xã vùng đồng bào DTTS và miền núi sẽ được phân loại theo 3 cấp độ phát triển khác nhau, gồm: xã khu vực I (xã đang phát triển) - những xã có ít hơn 3 tiêu chí đạt ngưỡng khó khăn; xã khu vực II (xã khó khăn) - những xã có từ 3 đến 4 tiêu chí đạt ngưỡng khó khăn; xã khu vực III (xã đặc biệt khó khăn) là những xã có từ 5 tiêu chí trở lên đạt ngưỡng khó khăn.

Tạo điều kiện thuận lợi cho việc phân bổ nguồn lực

Việc phân định rõ ràng các địa bàn theo đặc điểm dân cư, địa hình, điều kiện tự nhiên và trình độ phát triển kinh tế - xã hội sẽ là cơ sở quan trọng để Trung ương và các địa phương ưu tiên đầu tư nguồn lực. Nghị định mới sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc phân bổ ngân sách Nhà nước, vốn ODA, vốn vay ưu đãi và các nguồn lực xã hội một cách hiệu quả, công bằng.

Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững đã khẳng định vai trò then chốt trong tạo ra thay đổi tích cực ở các địa phương. Ảnh: H.T

Đặc biệt, dự thảo Nghị định còn hướng đến việc thiết lập một hệ thống dữ liệu thống nhất. Hệ thống này sẽ phục vụ công tác quản lý, theo dõi, đánh giá chính sách một cách khách quan, minh bạch, giúp các cơ quan quản lý nắm bắt kịp thời tình hình và đưa ra những điều chỉnh phù hợp.

Theo dự thảo, nội dung chính của Nghị định sẽ bao gồm: tiêu chí xác định thôn vùng đồng bào DTTS và miền núi; tiêu chí xác định xã vùng đồng bào DTTS và miền núi; tiêu chí xác định thôn đặc biệt khó khăn; tiêu chí phân định xã theo trình độ phát triển (đã nêu trên); quy trình, thủ tục, thẩm quyền và thời hạn xác định, tổng hợp, thẩm định, trình phê duyệt danh sách xã, thôn; trách nhiệm tổ chức thực hiện ở các cấp và nguyên tắc sử dụng kinh phí.

Với những quy định cụ thể, khoa học, Nghị định mới hứa hẹn sẽ là một công cụ đắc lực, bảo đảm không để khoảng trống pháp lý trong việc triển khai chính sách dân tộc. Đồng thời, tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển toàn diện của vùng đồng bào DTTS và miền núi trong giai đoạn 2026 - 2030.

Phong Nam