Nghịch lý thừa quỹ nhà tái định cư, chậm di dời dân trong chung cư hỏng nặng

Hiện mới có 7 chung cư với 354 hộ dân được di dời xong, 5 chung cư với 566 hộ dân đang di dời dở dang, còn đến 247 hộ dân vẫn đang bám trụ lại. Ngoài ra còn 4 chung cư với 274 hộ dân vẫn chưa được di dời. Trong khi đó, từ đầu năm đến hết tháng 9, thành phố mới di dời được vẻn vẹn 24 hộ dân.

Về chương trình di dời nhà trên và ven kênh rạch, ngay từ tháng 11/2021, UBND thành phố đã ban hành quyết định, đặt mục tiêu đến năm 2025 sẽ bồi thường, di dời 6.500 căn. Trong đó tập trung vào 2 nhóm ưu tiên thuộc 17 dự án, gồm 3 dự án thực hiện mục tiêu kép: Vừa giải quyết nhu cầu thoát nước để chống ngập, vừa phục vụ chỉnh trang đô thị. Còn lại 14 dự án đều là các dự án đã được triển khai các bước đầu tư trong giai đoạn 2016-2020, hiện đã có 5 dự án được bố trí vốn phục vụ công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

Nhà nằm trên mặt kênh nước đen tại TP Hồ Chí Minh.

Riêng đối với 3 đề án thí điểm chỉnh trang đô thị, di dời nhà trên và ven kênh rạch trên địa bàn quận 7, Sở Xây dựng đã phối hợp với UBND quận 7 thành lập tổ công tác liên ngành, đề xuất, kiến nghị với UBND thành phố theo hướng mở rộng biên giải tỏa ngoài ranh hành lang bảo vệ sông rạch ở một số khu vực để tạo quỹ đất mời gọi vốn đầu tư xây dựng nhà tái định cư tại chỗ. Nhưng theo ông Trần Hoàng Quân, Giám đốc Sở Xây dựng thành phố, đến hết quý 3 vừa qua mới chỉ có 657 trong tổng số 6.500 căn nhà trên và ven kênh rạch được di dời. Do đó, từ nay đến hết năm 2025, số lượng nhà thuộc diện này phải di dời còn rất lớn.

Nghịch lý là trong khi thành phố đang có sẵn quỹ nhà tái định cư rất lớn, đã bỏ không nhiều năm thì việc di dời các hộ dân thuộc diện trên lại rất chậm. Cụ thể, TP Hồ Chí Minh đã có 12.500 căn nhà, nền đất tái định cư phục vụ Dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm được hoàn thiện nhiều năm không có người nhận. Đến giữa năm nay, thành phố mới phân bổ được 5.228 căn nhà và nền đất cho các quận, huyện và TP Thủ Đức để phục vụ tái định cư cho 263 dự án đầu tư công, chỉnh trang đô thị có giải phóng mặt bằng; dành 1.448 căn hộ và nền đất, gồm 525 căn hộ và 919 nền đất dự phòng phục vụ tạm cư, di dời khẩn cấp các hộ dân chung cư hỏng nặng, cháy nổ, sạt lở bờ sông. Đến nay TP Hồ Chí Minh còn đến 4.967 căn hộ và nền đất đã có chủ trương bán đấu giá và nhiều lần được đưa ra đấu giá từng phần nhưng không thành công. Số căn hộ này chủ yếu tập trung tại 2 khu tái định cư lớn sát cạnh Khu đô thị mới Thủ Thiêm, TP Thủ Đức và xã Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh.

Thông tin về tiến độ di dời 6.500 căn nhà trên và ven kênh rạch vào ngày 16/11 vừa qua, ông Lý Thanh Long, Chánh Văn phòng Sở Xây dựng cho biết, với tình hình này dự kiến đến hết năm 2025 cũng chỉ bồi thường, di dời được 4.250 căn, đạt 65% so với chỉ tiêu đề ra. Nguyên nhân dẫn đến sự chậm trễ trên, theo ông Long kể từ năm 2020, Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư PPP đã không còn quy định về hình thức hợp đồng xây dựng - chuyển giao. Nhà đầu tư không còn được thanh toán bằng quỹ đất, mà chỉ có thể khai thác, kinh doanh trên phần diện tích đất sau khi đã di dời nhà trên và ven kênh rạch nên không hấp dẫn trong việc mời gọi đầu tư. Trong khi đó việc đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách cũng gặp khó khăn trong việc bố trí vốn. Các dự án di dời nhà trên và ven kênh rạch dù đã được Sở Xây dựng đề xuất thuộc danh mục dự án trọng điểm, cấp thiết nhưng không được chọn là dự án cấp bách, cần ưu tiên như các dự án khác. Ngoài ra, chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với các hộ dân cũng không đơn giản. Nhất là khi đa số nhà, đất đều có pháp lý phức tạp, không có quyền sử dụng đất, nhà lấn chiếm một phần trên đất hành lang, một phần trên mặt nước kênh rạch.

Thông tin về khó khăn, vướng mắc trong di dời, giải tỏa nhà trên và ven kênh rạch tại hội thảo về vấn đề này vào ngày 13/11 vừa qua, TS Dư Phước Tân, Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh cho biết, sau 5 năm triển khai, thành phố mới chỉ bồi thường, di dời được 2.479 căn trong tổng số 20.000 căn phải di dời. Để đẩy nhanh tiến độ, TS Dư Phước Tân cho rằng thành phố cần xem xét, vận dụng Nghị quyết 98 của Quốc hội để tạo nguồn kinh phí đầu tư cho việc giải tỏa, di dời nhanh số lượng nhà ở còn rất lớn nêu trên.

Bảo Sơn