Nghiên cứu giảm trừ gia cảnh đối với người phụ thuộc có thu nhập thấp ở mức dưới 4 triệu đồng/tháng

Đa số các đại biểu (ĐB) đánh giá cao dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung nhiều quy định về miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong giai đoạn tới đây như thông lệ quốc tế.

Theo ĐB Nguyễn Thị Mai Phương, quy định mức thu nhập dưới 1 triệu đồng/người/tháng đối với người phụ thuộc có thu nhập thấp là rất lạc hậu. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh

ĐB Nguyễn Thị Mai Phương góp ý vào Điều 10 của dự thảo Luật quy định liên quan đến giảm trừ gia cảnh đối với người phụ thuộc có thu nhập thấp. Đây là vấn đề mang tính nhân văn cao, liên quan trực tiếp đến an sinh xã hội và trách nhiệm của thế hệ trẻ với cha mẹ, ông bà.

Theo quy định của Luật hiện hành, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư hướng dẫn cụ thể về người phụ thuộc; trong đó có các đối tượng cha mẹ đẻ, cha mẹ vợ hoặc cha mẹ chồng; cha dượng, mẹ kế, cha mẹ nuôi hợp pháp của người nộp thuế.

Người phụ thuộc được chia thành 2 nhóm. Nhóm thứ nhất: Nếu cha mẹ vẫn trong độ tuổi lao động thì phải đáp ứng đồng thời cả 2 điều kiện: một là, bị khuyết tật, không có khả năng lao động; hai là, không có thu nhập hoặc thu nhập bình quân tháng trong năm từ tất cả các nguồn thu nhập không vượt quá 1 triệu đồng.

Nhóm thứ hai: Nếu cha mẹ ngoài độ tuổi lao động thì phải không có thu nhập hoặc thu nhập bình quân tháng trong năm từ tất cả các nguồn thu nhập không vượt quá 1 triệu đồng.

“Như vậy, điểm mấu chốt để được giảm trừ gia cảnh đối với cha mẹ khi là người phụ thuộc phải đáp ứng điều kiện thu nhập bình quân tháng trong năm từ tất cả các nguồn thu nhập bao gồm cả lương hưu không vượt quá 1 triệu đồng. Mức ngưỡng này đã được áp dụng nhiều năm nay, nhưng thực tế cho thấy đã trở nên rất lạc hậu và không còn phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội hiện tại”-ĐB Nguyễn Thị Mai Phương phân tích.

Theo ĐB Phương, có 2 lý do cụ thể. Thứ nhất, lạm phát cơ bản từ năm 2022 đến nay đều ở trên mức 3%/năm; mức tăng Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân hằng năm cũng cơ bản tương tự (trên 3%).

Thứ hai, mức sống tối thiểu được xác lập theo chuẩn nghèo thu nhập hiện nay đối với khu vực nông thôn là 1,5 triệu đồng/người/tháng; đối với khu vực đô thị là 2 triệu đồng/người/tháng.

Như vậy, quy định mức thu nhập dưới 1 triệu đồng/người/tháng đối với người phụ thuộc có thu nhập thấp là rất lạc hậu. “Mức này trên thực tế không đủ để nuôi thân chứ chưa kể đến chi phí y tế, thuốc men đối với những bệnh mãn tính-gánh nặng thường ngày của người cao tuổi Việt Nam khi theo nghiên cứu cho thấy khoảng 70% người cao tuổi có bình quân 3 bệnh mãn tính”-ĐB Hương nói.

ĐB Hương dẫn số liệu từ Báo cáo của Chính phủ về tình hình thực hiện chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội và quản lý sử dụng Quỹ Bảo hiểm xã hội năm 2024 cho thấy, cả nước hiện có khoảng 3,5 triệu người hưởng lương hưu hằng tháng, trong đó có khoảng 1,1 triệu người về hưu trước năm 1995 do ngân sách Nhà nước chi trả lương hưu và khá nhiều người có mức lương hưu thấp. Bên cạnh đó, nhóm người nhận lương hưu từ tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện cùng với nhóm cán bộ không chuyên trách ở xã, phường cũng có mức lương hưu rất thấp do mức đóng thấp.

Nhiều gia đình, đặc biệt ở nông thôn và các tỉnh miền núi, vẫn đang sống cùng và nuôi dưỡng cha mẹ hoặc hỗ trợ chi phí cho cha mẹ dù cha mẹ đã có thu nhập lương hưu. Tuy nhiên, chỉ vì mức thu nhập từ lương hưu vượt quá 1 triệu đồng nên bị loại khỏi diện người phụ thuộc được miễn trừ gia cảnh. Điều này dẫn đến bất cập người nộp thuế - thường là con cái - không được giảm trừ gia cảnh, phải chịu mức thuế cao hơn. Đây không chỉ là vấn đề thuế, mà còn là vấn đề xã hội, thể hiện sự công bằng trong chính sách phân phối lại thu nhập.

Theo ĐB Hương, nếu cách quy định về mức thu nhập của người phụ thuộc vẫn giữ như hiện nay thì sẽ phản ánh không đúng cả về thực tiễn và đạo lý về trách nhiệm, nghĩa vụ của con cái đối với cha mẹ, ông bà; không đúng với tinh thần của Luật Người cao tuổi. Đồng thời, dường như cũng chưa thể hiện được tinh thần trách nhiệm cụ thể của Nhà nước đối với người cao tuổi trong bối cảnh dân số già đang đến rất gần.

Mặt khác, dự thảo Luật tiếp tục giao cho Bộ Tài chính quy định về nội dung này. ĐB Phương đồng ý không quy định trong Luật về mức thu nhập tối đa của người phụ thuộc có thu nhập được miễn trừ gia cảnh để bảo đảm sự linh hoạt, thuận lợi cho việc sửa đổi khi kinh tế - xã hội đất nước có sự phát triển.

Tuy nhiên, ĐB Nguyễn Thị Mai Phương đề nghị nội dung này cần được giao Chính phủ hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành theo hướng cho phép giảm trừ gia cảnh đối với người phụ thuộc có thu nhập thấp có thể ở mức dưới 4 triệu đồng/tháng - tiệm cận với mức thu nhập bình quân thấp nhất của vùng có thu nhập thấp nhất cả nước năm 2024 theo Điều tra về mức sống dân cư; có sự điều chỉnh theo sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Đồng thời, đơn giản hóa thủ tục đăng ký qua ứng dụng điện tử VNeID để người dân dễ tiếp cận.

ĐB Nguyễn Thị Mai Phương cho rằng việc sửa đổi này góp phần thực hiện Nghị quyết của Trung ương Đảng về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới, hướng tới mục tiêu "không để ai bị bỏ lại phía sau", thúc đẩy sự ổn định gia đình, thực hiện chính sách dân số và giảm áp lực lên hệ thống an sinh xã hội.

MAI LÂM