Ngoại giao đa phương giúp Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ

Thứ trưởng Ngoại giao Đặng Hoàng Giang. Ảnh: Mofa

Những dấu mốc quan trọng

Trong cuộc trả lời phỏng vấn nhân dịp 80 năm thành lập ngành Ngoại giao, Thứ trưởng Ngoại giao Đặng Hoàng Giang khẳng định, ngoại giao đa phương là một cấu phần không thể tách rời, đã đồng hành cùng nền ngoại giao của nước ta từ những ngày đầu thành lập.

Ngay sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời vào năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định ngoại giao đa phương là một trong những ưu tiên của nền ngoại giao mới. Điều này thể hiện qua việc Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư tới chủ tịch khóa đầu tiên của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc để bày tỏ nguyện vọng của Việt Nam gia nhập tổ chức này, sẵn sàng đóng góp cho các nỗ lực vì hòa bình, an ninh và phát triển của cộng đồng quốc tế.

Trong suốt 8 thập kỷ qua, ngoại giao đa phương đã luôn đồng hành cùng sự nghiệp cách mạng vẻ vang của dân tộc. Ở giai đoạn đấu tranh giành độc lập dân tộc và thống nhất đất nước (1945-1975), ngoại giao đa phương đã mở ra mặt trận quan trọng, góp phần tranh thủ sự ủng hộ của bạn bè quốc tế cho cuộc đấu tranh chính nghĩa của dân tộc.

Thắng lợi mang ý nghĩa lịch sử của ngoại giao đa phương, với Hiệp định Geneva năm 1954, Hiệp định Paris năm 1973, đã góp phần khẳng định vị thế một nước Việt Nam độc lập, thống nhất, với các quyền dân tộc cơ bản trên trường quốc tế.

Bước sang giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội và đổi mới từ năm 1975 đến nay, ngoại giao đa phương đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, góp phần quan trọng phá thế bao vây, cấm vận, bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, duy trì môi trường hòa bình, ổn định, nâng cao vị thế đất nước, thu hút nguồn lực phục vụ phát triển.

Việc Việt Nam trở thành thành viên của Liên Hợp Quốc vào năm 1977 có ý nghĩa chính trị và pháp lý quan trọng, khẳng định tư cách thành viên đầy đủ tại một tổ chức đa phương lớn nhất toàn cầu của một nước Việt Nam độc lập, thống nhất trên trường quốc tế.

Nỗ lực ngoại giao đa phương bền bỉ, kiên trì đã thúc đẩy việc ký kết Hiệp định Paris năm 1991 để giải quyết vấn đề Campuchia, từ đó tạo đột phá, góp phần khai thông quan hệ của Việt Nam với các nước, nhất là các nước lớn, như Trung Quốc, Mỹ và các tổ chức quốc tế, khu vực.

Theo Thứ trưởng Đặng Hoàng Giang, có thể nói ngoại giao đa phương đã giúp Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ, có vai trò và vị thế ngày càng cao trên trường quốc tế và trong con mắt bè bạn quốc tế.

Từ một quốc gia bị bao vây, cô lập, Việt Nam đã trở thành thành viên của hầu hết cơ chế hợp tác, liên kết đa phương từ cấp độ toàn cầu (Liên Hợp Quốc, WTO, WB, IMF), liên khu vực (ASEM, APEC…) đến khu vực (ASEAN, ADB…), sở hữu một mạng lưới hiệp định thương mại tự do (FTA) với hầu hết trung tâm kinh tế - thương mại hàng đầu thế giới.

Từ một đất nước nghèo nàn, lạc hậu, chỉ sau gần 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế sâu rộng, Việt Nam đã trở thành một quốc gia đang phát triển năng động, có nền kinh tế lớn thứ 32 thế giới.

Không những thế, ngoại giao đa phương Việt Nam còn tạo nhiều dấu ấn góp phần nâng tầm và khẳng định vai trò, vị thế ngày càng cao của Việt Nam khi tham gia và đóng góp ngày càng thực chất vào các công việc chung và giải quyết các vấn đề của toàn cầu.

Việt Nam đã đảm nhận thành công nhiều trọng trách quốc tế quan trọng, nổi bật như Chủ tịch ASEAN, chủ nhà Hội nghị cấp cao APEC, Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an, thành viên Hội đồng Nhân quyền, Phó Chủ tịch Đại hội đồng, thành viên Ủy ban Luật pháp quốc tế Liên Hợp Quốc, thành viên Hội đồng Thống đốc IAEA, thành viên của nhiều cơ chế điều hành của UNESCO…; hay việc cử các cán bộ, chiến sỹ tham gia đóng góp vào sứ mệnh gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc.

Nhìn lại hành trình 30 năm tham gia ASEAN và gần 50 năm tham gia Liên Hợp Quốc, Việt Nam đã và đang thể hiện rõ vai trò của một quốc gia trách nhiệm, một đối tác tin cậy và một thành viên nỗ lực hết mình vì công việc chung.

Ông cho biết, Việt Nam cũng đang tích cực thúc đẩy các ưu tiên, sáng kiến trên cơ sở phù hợp với quan tâm chung của cộng đồng quốc tế và mang dấu ấn Việt Nam.

Trong đó, có thể kể đến việc đưa ra các sáng kiến về ứng phó biến đổi khí hậu và quyền con người, Ngày Quốc tế về phòng, chống dịch bệnh 27/12, Ngày Quốc tế vui chơi 11/6 Nhóm bạn bè Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS)… tại Liên Hợp Quốc; mới đây là đăng cai Diễn đàn Tương lai ASEAN, đảm nhiệm thành công vị trí Chủ tịch Hội nghị các quốc gia thành viên Công ước UNCLOS 1982 lần thứ 35; và sắp tới sẽ lần đầu tiên đăng cai lễ mở ký một điều ước quốc tế toàn cầu - Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng trong tháng 10 tới.

Thứ trưởng khẳng định, với những bước chuyển mạnh mẽ từ tư duy cho tới hành động, ngoại giao đa phương đang và sẽ luôn đóng vai trò tích cực trong cho công cuộc xây dựng, phát triển và bảo vệ tổ quốc trong tình hình mới.

Việt Nam đã đảm nhận thành công nhiều trọng trách quốc tế quan trọng

Xử lý những vấn đề phức tạp

Cục diện quốc tế tiếp tục vận động theo hướng đa cực, đa trung tâm; cạnh tranh chiến lược nước lớn ngày càng quyết liệt và toàn diện. Các vấn đề toàn cầu như xung đột, dịch bệnh, biến đổi khí hậu, an ninh lương thực - năng lượng hay các xu thế tự chủ chiến lược, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, cách mạng công nghiệp 4.0… đang có những tác động mạnh mẽ đến đời sống quốc tế. Tuy nhiên, hòa bình, hợp tác và phát triển nhìn chung vẫn là xu thế lớn, là dòng chảy chính trong quan hệ quốc tế.

Dù gặp những thách thức lớn, các thể chế đa phương tiếp tục đóng vai trò không thể thay thế trong quản trị toàn cầu. Chủ nghĩa đa phương, luật pháp quốc tế và việc tham gia hợp tác đa phương chiếm vị trí quan trọng trong chính sách đối ngoại của các nước do nhu cầu hợp tác để giải quyết các vấn đề toàn cầu mà không một quốc gia nào có thể tự giải quyết một mình.

Thứ trưởng Đặng Hoàng Giang cho biết, trong bối cảnh đó, ngoại giao đa phương đóng vai trò hết sức quan trọng để góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ của cả ngành ngoại giao nói riêng và của đất nước nói chung trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, tiếp tục triển khai nhất quán đường lối đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa, hội nhập quốc tế ngày càng toàn diện và sâu rộng trên tinh thần “Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy và là thành viên tích cực, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế”.

Trên cơ sở đó, công tác ngoại giao đa phương thời gian tới sẽ tập trung vào một số định hướng chiến lược, bao gồm:

Tiếp tục đóng góp hiệu quả vào việc bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, lợi ích quốc gia - dân tộc, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, củng cố vành đai an ninh chiến lược.

Việt Nam cần nâng cao hiệu quả tham gia và nâng tầm đóng góp xây dựng Cộng đồng ASEAN, giữ vững các nguyên tắc nền tảng và giá trị cốt lõi của ASEAN như đoàn kết, đồng thuận, tự cường và thống nhất trong đa dạng sẽ tiếp tục là ưu tiên chiến lược của Việt Nam trong thời gian tới để bảo đảm môi trường khu vực thực sự hòa bình, ổn định, phát triển.

Đồng thời, Việt Nam cần tiếp tục vững vàng, bản lĩnh và khéo léo trong xử lý các vấn đề quốc tế phức tạp tại các diễn đàn đa phương để bảo đảm cân bằng và duy trì cục diện đối ngoại thuận lợi.

Ngoại giao đa phương cần phát huy vai trò tiên phong trong tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước, tham gia các cơ chế đa phương về kinh tế, thương mại, huy động nguồn lực, tri thức, kinh nghiệm quốc tế.

Ngoại giao đa phương cũng cần kịp thời nắm bắt các xu hướng mới, cơ hội mới trong liên kết, hợp tác kinh tế, đầu tư – thương mại, thúc đẩy tham gia các hiệp định kinh tế - thương mại tự do thế hệ mới và chuyển hóa các cam kết, chuẩn mực, phát triển tiến bộ quốc tế để tiếp tục nâng cao đời sống kinh tế, xã hội, văn hóa trong nước…

Bình Giang