Ngư dân chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu

Những khó khăn trong thích ứng

Tỉnh Quảng Trị có đường bờ biển dài 191km, với hơn 8.700 tàu, thuyền và gần 24.200 lao động gắn bó trực tiếp với nghề biển. Biến đổi khí hậu đã và đang gây ra nhiều tác động tiêu cực đến đời sống của ngư dân.

Theo ngư dân Bùi Đình Chiến, ở khu phố 6, xã Cửa Việt, việc thích ứng đòi hỏi ngư dân phải tích cực ứng dụng công nghệ và các trang thiết bị hiện đại.

Ông cho biết chỉ những đội tàu đánh bắt xa bờ với công suất lớn, được trang bị ngư lưới cụ hiện đại mới có thể hoạt động thường xuyên trên biển. Đội tàu 3 chiếc của ông, với công suất từ 800-900 CV/chiếc, chuyên làm nghề lưới rê bùng nhùng, chụp mực và lồng bẫy mực lá, đều được trang bị đầy đủ các thiết bị tiên tiến, như: Máy định vị vệ tinh giúp xác định vị trí chính xác; máy dò cá bằng sóng siêu âm, được nâng cấp qua các thế hệ từ dò đứng, dò ngang đến dò chụp, giúp tìm kiếm luồng cá hiệu quả hơn; máy radar và máy nhận dạng tự động AIS để bảo đảm an toàn, tránh va chạm trên biển; máy thông tin liên lạc từ sóng ngắn HF, tầm trung, tầm xa đến loại tích hợp định vị vệ tinh…

Gần đây, ông còn mạnh dạn đầu tư thiết bị lái tự động, giúp giảm sức lao động, rút ngắn thời gian di chuyển, tiết kiệm nhiên liệu và tối đa hóa lợi nhuận cho mỗi chuyến biển. Tuy nhiên, việc đầu tư này đòi hỏi nguồn vốn lớn, chi phí cao.

Ngư dân trang bị ngư lưới cụ hiện đại để chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu - Ảnh: S.H

Ngư dân Lê Sơn Đông ở thôn Thái Lai, xã Vĩnh Hoàng lại chia sẻ một khó khăn khác. Trước đây, ngư dân chỉ cần ra hệ thống rạn biển cách bờ khoảng 3-5 hải lý là có thể kiếm được thu nhập tốt. Cả xã có thời điểm có hơn 50 thợ lặn, nhưng giờ đây nhiều người đã phải bỏ nghề vì không thể “cạnh tranh” với những thợ lặn từ các tỉnh khác, những người lén lút dùng súng điện, chích điện để đánh bắt trái phép, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn lợi thủy sản.

Bên cạnh đó, ngư dân vùng biển bãi ngang như xã Vĩnh Hoàng, Triệu Cơ, Mỹ Thủy còn luôn ám ảnh với việc tàu giã cào có công suất lớn từ các địa phương khác đến khai thác gần bờ. Khi ngư dân vừa thả lưới thì đã thấy tàu giã cào tiến sát khu vực, không chỉ làm cạn kiệt nguồn lợi thủy hải sản, mà còn gây thiệt hại, hư hỏng ngư lưới cụ, tài sản của ngư dân.

Điều đáng nói, những tàu này thường “che biển kiểm soát” bằng lốp ô tô hoặc các vật dụng khác, khiến ngư dân không thể quay phim, chụp ảnh để trình báo lực lượng chức năng. Việc khai thác trái phép bằng kích điện, thuốc nổ, giã cào và đánh bắt vào thời điểm sinh trưởng của các loài thủy sản đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tái tạo nguồn lợi.

Ngư dân đầu tư trang thiết bị hiện đại cho tàu công suất lớn đánh bắt xa bờ - Ảnh: S.H

Giải pháp để chủ động thích ứng

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hữu Vinh cho biết, trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn biến ngày càng phức tạp, cộng đồng ngư dân tỉnh Quảng Trị là nhóm chịu ảnh hưởng trực tiếp và dễ tổn thương nhất. Bão, áp thấp nhiệt đới, lũ lụt và nắng nóng kéo dài gây nguy hiểm cho tàu, thuyền đánh bắt thủy sản xa bờ, làm gián đoạn hoạt động khai thác. Bên cạnh đó, tình trạng xói lở bờ biển, biến đổi nhiệt độ và dòng hải lưu đã khiến nhiều loài thủy sản di cư ra xa bờ, làm giảm sản lượng khai thác ven bờ. Điều này buộc ngư dân phải đầu tư nhiều hơn vào nhiên liệu, trang thiết bị để vươn khơi xa, dẫn đến hiệu quả kinh tế thấp. Nhiều ngư dân phụ thuộc chủ yếu vào khai thác thủy sản nhỏ lẻ, ven bờ phải đối mặt với nguy cơ mất sinh kế. Một bộ phận ngư dân đã rời bỏ nghề biển, làm ảnh hưởng đến tính ổn định xã hội và duy trì nghề truyền thống…

Để ngư dân thích ứng với biến đổi khí hậu, thời gian tới, cần chú trọng các giải pháp như: Trang bị thêm máy định vị, thiết bị liên lạc tầm xa, dự báo thời tiết để giảm thiểu rủi ro; chủ động điều chỉnh mùa vụ, chuyển hướng khai thác thủy sản gần bờ sang xa bờ; tham gia các tổ đội đoàn kết trên biển để hỗ trợ nhau khi gặp thiên tai; từng bước chuyển đổi nghề như chuyển sang nuôi tôm công nghệ cao trong nhà màng, nuôi cá lồng bè ở vùng nước lợ… để giảm dần phụ thuộc vào khai thác thủy sản tự nhiên; đa dạng hóa sinh kế bằng việc đánh bắt thủy sản kết hợp làm dịch vụ hậu cần nghề cá, chế biến thủy sản, buôn bán nhỏ hoặc tham gia du lịch cộng đồng gắn với biển; tham gia trồng rừng ngập mặn ven biển, phục hồi rạn san hô và hưởng ứng phong trào “ngư dân tự quản”, bảo vệ bãi giống, bãi đẻ tự nhiên… của nguồn lợi thủy sản.

Sỹ Hoàng