Người bán hàng online tá hỏa khi bị truy thu thuế

Bất ngờ bị truy thu thuế "cả cục"

Chị Nguyễn Thị Hoa, 35 tuổi, bán mỹ phẩm online trên kênh thương mại điện tử Shopee ở quận 7, TP.HCM bất ngờ khi nhận được thông báo truy thu thuế từ cơ quan thuế địa phương.

Năm 2024, Cục thuế TP.HCM (nay là Chi cục Thuế khu vực 2) phát hiện gần 15.000 người bán hàng trên Shopee, Lazada, Tiki có doanh thu từ 500 triệu đến vài tỷ đồng/năm nhưng chưa từng kê khai thuế (ảnh minh họa).

"Tôi mở shop online từ năm 2022, mỗi tháng lời 20 - 30 triệu đồng. Tuần trước cán bộ thuế gõ cửa, truy thu 300 triệu đồng cho hai năm qua, tính cả thuế VAT 1% và thuế thu nhập cá nhân 0,5%, thêm phạt chậm nộp 0,03%/ngày.

Tôi hoảng quá, tiền lời để dành cũng chỉ hơn trăm triệu, giờ xoay đâu ra tiền mà nộp? Trước cứ nghĩ bán online nhỏ lẻ thì chẳng ai để ý, hóa đơn đỏ cũng không có, toàn giao dịch qua chuyển khoản hoặc COD - thanh toán khi nhận hàng.

Ai ngờ, cơ quan thuế giờ có dữ liệu từ sàn Shopee, đối chiếu từng đơn hàng, tính ra doanh thu của tôi hơn 2 tỷ đồng trong 2 năm. Tôi đâu biết phải đăng ký thuế, kê khai thế nào", chị Hoa than thở.

Tương tự, chị L.P.T thông tin, chị chỉ bán hàng qua nền tảng Facebook và đặt hàng sỉ, lẻ qua web "Taobao". Từ những năm 2019 - 2020 đến nay, món nhỏ thì lãi 10.000 - 15.000 đồng/sản phẩm, sau này lãi lên 20.000 - 30.000 đồng/sản phẩm hoặc 40.000 - 50.000 đồng/sản phẩm.

"Bây giờ bên thuế thông báo truy thu theo doanh thu, sơ bộ hơn 1 tỷ đồng, theo tôi hiểu là tính cả tiền bỏ ra nhập hàng. Lâu nay tôi cứ nghĩ bán mấy món hàng nhỏ, online trên trang cá nhân thì không phải đăng ký hay nộp thuế", chị T cho hay và giải thích, bên thuế truy thu theo đơn hàng COD gửi thông qua các ứng dụng như Giao hàng nhanh, Giao hàng tiết kiệm hay J&T.

Trong khi đó, chị Lê Tú Linh - chủ một shop thời trang ở Hà Nội cho biết, tuần trước chị vừa nộp khoản tiền bị truy thu thuế hơn 100 triệu đồng bán thông qua kênh Giao hàng tiết kiệm. Đây mới chỉ là tiền nộp thuế từ một trong những kênh bán hàng và chưa bị truy thuế thu nhập cá nhân.

Chị Linh cũng lên tiếng cảnh báo các bạn hàng: "Buôn bán lớn, nhỏ giờ đây cơ quan thuế đều nắm được cả. Chính vì vậy, chủ động khai báo hàng tháng và nộp thuế theo hướng dẫn cho nhẹ đầu".

Người không biết, kẻ cố tình

Chị Hoa, chị T và chị Linh là điển hình cho hàng nghìn người kinh doanh nhỏ, chủ yếu theo phương thức online trong những năm gần đây vướng mắc về thuế.

Theo cơ quan thuế, tính đến đầu 2025, riêng tại Hà Nội và TP.HCM, hơn 25.000 cá nhân và hộ kinh doanh online đã bị truy thu thuế, với tổng số tiền lên đến hàng nghìn tỷ đồng.

Một báo cáo từ Cục thuế TP.HCM (nay là Chi cục Thuế khu vực 2) cho hay, năm 2024, cơ quan này phát hiện gần 15.000 người bán hàng trên Shopee, Lazada, Tiki có doanh thu từ 500 triệu đồng đến vài tỷ đồng/năm nhưng chưa từng kê khai thuế.

Tại Hà Nội, con số tương tự là hơn 10.000 trường hợp, phần lớn bán qua livestream Facebook, TikTok Shop.

Đáng chú ý, nhiều người bị truy thu hàng trăm triệu đồng. Anh Trần Văn Hùng, bán điện thoại trên Lazada ở Hà Nội, bị truy thu 450 triệu đồng cho 3 năm kinh doanh, phải cầm cố nhà để nộp thuế, khiến cả gia đình lao đao.

Trong năm 2024, ngành thuế đã xử lý vi phạm 33.003 trường hợp kinh doanh thương mại điện tử (736 doanh nghiệp, 32.267 cá nhân), với số thuế xử lý truy thu và phạt gần 1.400 tỷ đồng.

Nguyên nhân là do nhiều người kinh doanh online không nắm được quy định kê khai thuế VAT (1%) và thu nhập cá nhân (0,5%) trên doanh thu, theo Thông tư 40/2021.

Bên cạnh đó, theo đại diện cục thuế, cơ quan thuế đã tuyên truyền nhiều năm, nhưng một số người cố tình không đăng ký, đến khi bị rà soát mới kêu ca.

Mọi hoạt động đều để lại dấu vết

Trước năm 2023, cơ quan thuế chưa đủ công cụ kiểm soát chặt. Nhưng nay, với sự phối hợp từ các bộ ngành, tình hình đã khác. Đại diện của Cục thuế TP.HCM thông tin, cơ quan thuế không đột nhiên siết chặt, mà đây là lộ trình từ năm 2021, khi Thông tư 40 ra đời.

Từ năm 2024, cơ quan thuế áp dụng công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn để rà soát giao dịch trên sàn thương mại điện tử, mạng xã hội.

Cơ quan này nhấn mạnh, mọi hoạt động kinh doanh online đều để lại dấu vết. Dữ liệu từ sàn thương mại điện tử, ngân hàng, đơn vị vận chuyển sẽ giúp cơ quan chức năng xác định chính xác doanh thu.

"Chủ động kê khai là cách tốt nhất để yên tâm kinh doanh", đại diện lãnh đạo cơ quan thuế khuyến cáo.

Ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín cho biết, theo quy định của pháp luật, những ai kinh doanh đều phải đăng ký và nộp thuế trung thực, khách quan và chính xác.

Từ ngày 1/7/2007, khi Luật quản lý thuế có hiệu lực, quy định cơ chế người kinh doanh tự khai, tự nộp và tự chịu trách nhiệm.

Như vậy, người kinh doanh không phải chờ đến lúc cơ quan thuế gửi thông báo truy thu mới đi thực hiện nghĩa vụ thuế. "Lỗi ở đây đầu tiên là ở người kinh doanh, do chưa thực hiện đầy đủ quy định của pháp luật", ông Được nói.

Theo ông Được, nếu cơ quan thuế quản lý chặt hơn, kỹ hơn thì nên gửi thông báo sớm để người kinh doanh thực hiện. Do trước đây cơ quan thuế chưa đủ nguồn lực để phát hiện hết tất cả những vi phạm, gian lận của người kinh doanh, nên đôi khi dẫn đến sự chậm trễ trong thông báo.

Tuy nhiên, hiện nay cơ quan thuế đã có những căn cứ chính xác, đầy đủ thông tin, nên người kinh doanh sớm đăng ký kê khai bổ sung, hoàn tất nghĩa vụ, tránh tình trạng bị phạt vì chậm nộp.

"Với những trường hợp khó khăn, cơ quan thuế cũng đã có quy định cho phép chậm nộp, tính phí 0,03%/ngày. Một số trường hợp, nếu gặp những khó khăn khách quan như bị thiên tai, hỏa hoạn, người nộp thuế phải có đơn được cơ quan thuế địa phương chấp thuận và được giãn nộp 12 tháng", ông Được cho biết.

Đức Bình