Người cao tuổi là nguồn lực chiến lược cho sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới

Ngày 15/11, tại Hà Nội diễn ra Hội thảo khoa học “Kinh tế bạc Việt Nam trong kỷ nguyên mới” do Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh phối hợp với Hội Người cao tuổi Việt Nam, Ban Chính sách Chiến lược Trung ương, Hội đồng Lý luận Trung ương, Tạp chí Cộng sản tổ chức. GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương dự và chỉ đạo hội thảo.

Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng phát biểu chỉ đạo hội thảo. (Ảnh: Minh Đức)

Tham dự hội thảo còn có đồng chí: Lê Minh Hoan, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội; Nguyễn Thanh Nghị, Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương; Hoàng Trung Dũng, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản; Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam; cùng đại diện các bộ, ban, ngành, đoàn thể trung ương, các chuyên gia, nhà khoa học, các vị khách quốc tế và các địa phương.

Hội thảo được kết nối trực tuyến đến 33 điểm cầu của 33 tỉnh, TP trên cả nước.

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam cho biết, hội thảo có 96 bài tham luận rất đa dạng, phong phú, bao quát từ lý luận, thực tiễn, trong nước, quốc tế, có thể khẳng định đây là hội thảo khoa học đầu tiên bàn về “Kinh tế bạc ở Việt Nam”.

Chất lượng, hiệu quả, sản phẩm thu được sẽ rất bổ ích, cung cấp luận cứ khoa học giúp các cơ quan tham mưu chiến lược tham khảo, đề xuất chủ trương, chính sách mới, tạo môi trường pháp lý và tâm lý xã hội đồng thuận cao, đưa “Kinh tế bạc” trở thành một động lực quan trọng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quốc gia đạt 2 con số, phát triển bền vững đất nước.

Theo Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam, sau gần 40 năm đổi mới, nước ta đang có một lực lượng người cao tuổi tham gia tích cực vào tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng mở, tiếp cận sâu rộng với kinh tế thị trường, bắt nhịp được với sự tiến bộ của khoa học, công nghệ. Hiện nay, cả nước có hơn 9 triệu người cao tuổi đang tích cực tham gia lao động, sản xuất, kinh doanh, nhiều người cao tuổi được Đảng, Nhà nước vinh danh là Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới.

"“Kinh tế bạc” là nhân lõi hội tụ và lan tỏa các giá trị sống của nhân loại, của quốc gia dân tộc, người cao tuổi vừa là chủ thể sáng tạo vừa là đối tượng thụ hưởng thành quả lịch sử cách mạng", ông Nguyễn Thanh Bình nhấn mạnh.

Phát biểu chỉ đạo hội thảo, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng khẳng định sự đóng góp to lớn của người cao tuổi Việt Nam góp phần quan trọng vào sự trường tồn của dân tộc; góp phần nâng cao vị thế và uy tín của dân tộc Việt Nam trên trường quốc tế.

Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam Nguyễn Thanh Bình phát biểu khai mạc hội thảo.

Trong bối cảnh tình hình thế giới hiện nay, người cao tuổi nước ta tiếp tục là chỗ dựa vững chắc cho sự nghiệp phát triển mới của đất nước, tiếp tục là nguồn cảm hứng, động lực mạnh mẽ, hiện thực hóa khát vọng, xây dựng đất nước hùng cường, giàu mạnh, phồn vinh trong kỷ nguyên mới.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng cho biết, Việt Nam đang trải qua “cơn bão” già hóa dân số mạnh mẽ nhất châu Á và thuộc nhóm nhanh nhất trên thế giới. Theo ước tính, đến cuối năm 2025, số người cao tuổi (từ 60 tuổi trở lên) đạt khoảng 16 triệu người, chiếm hơn 16% tổng dân số nước ta – tăng đáng kể so với tỷ trọng 11,9% năm 2019. Với tốc độ tăng trưởng dân số như hiện nay, đến năm 2030 nước ta sẽ có 18 triệu người cao tuổi, chiếm tỷ trọng xấp xỉ 20% dân số.

“Đây không chỉ là thách thức đối với hệ thống chăm sóc sức khỏe người dân, an sinh xã hội mà còn là cơ hội để khai thông “nguồn lực nội sinh”, khai thác “sức mạnh nội tại” của thế hệ đi trước, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu chiến lược của đất nước trong kỷ nguyên phát triển mới. Theo đó, người cao tuổi không phải là “gánh nặng” mà là nguồn lực chiến lược. Họ mang trong mình kho tàng kinh nghiệm công tác, văn hóa, đạo đức và các phẩm hạnh khác để giúp vượt qua khỏi các biến động toàn cầu, suy thoái kinh tế hậu đại dịch để vững bước đi vào kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc”, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh.

Phát triển kinh tế bạc không chỉ là chăm sóc người cao tuổi — mà kiến tạo một mô hình xã hội nhân văn, văn minh, biến thách thức nhân khẩu học thành động lực phát triển mới. Các chính sách được xây dựng cần phải dựa trên khuyến khích, tôn trọng tự do lựa chọn và phát huy trí tuệ – kinh nghiệm của người cao tuổi.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng cũng gợi mở một số câu hỏi với mong muốn hội thảo cần tập trung thảo luận để tìm câu trả lời. Trong đó, làm thế nào để biến kinh tế bạc thành động lực tăng trưởng quốc gia? Để kinh tế bạc thành nguồn lực tăng trưởng mới cần chuyển từ tư duy an sinh chi phí sang tư duy đầu tư, phát triển, tạo giá trị gắn kết với thị trường. Trên cơ sở đó phải xác lập chiến khung thể chế quốc gia về kinh tế bạc, tương tự kinh tế số, kinh tế xanh; biến nhu cầu của người cao tuổi thành thị trường dịch vụ mới như: Y tế, chăm sóc tại nhà, du lịch sức khỏe, giáo dục suốt đời, công nghệ trợ giúp; thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân, khởi nghiệp, đầu tư mạo hiểm trong lĩnh vực công nghệ phục vụ người cao tuổi.

Các đại biểu tham gia hội thảo. (Ảnh Minh Đức)

Tiếp đến là cơ chế nào để người cao tuổi để người cao tuổi tiếp tục cống hiến trên nguyện tắc tự nguyện, hiệu quả và bền vững? Người cao tuổi có thể tiếp tục lao động trên nguyên tắc tự nguyện, có cơ chế làm việc linh hoạt như bán thời gian, tham gia dự án, chuyên gia tư vấn. Để làm được điều này, nhà nước cần có ưu đãi BHXH, BHYT, thuế để doanh nghiệp sử dụng lao động là người cao tuổi.

Câu hỏi gợi mở nữa là Việt Nam nên ưu tiên phát triển những phân khúc thị trường nào phục vụ người cao tuổi? Theo đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, nên chăng cần ưu tiên chọn những lĩnh vực có ưu thế, lợi thế lớn như chăm sóc tại nhà, phục hồi chức năng, dưỡng lão chất lượng cao, ứng dụng công nghệ cao trong chăm sóc người cao tuổi…

Làm sao kết hợp giá trị gia đình Việt Nam với mô hình chăm sóc người cao tuổi hiện đại? Theo đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, gia đình là hạt nhân chăm sóc — nhưng dịch vụ chuyên nghiệp là cánh tay nối dài của gia đình. Nên chăng, Nhà nước phát triển dịch vụ hỗ trợ gia đình: Chăm sóc bán thời gian, chăm sóc tại nhà, phục hồi sau bệnh. Mô hình cộng đồng – trung tâm chăm sóc ban ngày hỗ trợ thông qua thuế, thời gian làm việc linh hoạt, bảo hiểm chăm sóc dài hạn…

Hội thảo có gần 1.200 đại biểu tham dự tại đầu cầu Hà Nội.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng gợi mở đại biểu thảo luận cần cơ chế để huy động khu vực tư nhân – doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo – đầu tư trực tiếp nước ngoài nhằm phát triển kinh tế bạc và những giải pháp về nhân lực, hạ tầng, dữ liệu sức khỏe và công nghệ để phát triển "Kinh tế bạc".

Hội thảo đã được nghe các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học phát biểu tham luận. Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan chia sẻ, kinh tế bạc không đơn thuần là câu chuyện về dịch vụ chăm sóc sức khỏe hay hưu trí, mà là cách tạo không gian để người cao tuổi tiếp tục cống hiến, tiếp tục gieo hạt, tiếp tục trao truyền. Khi những mái tóc bạc còn say mê học tập, còn cùng con cháu hát vang trong hội làng, còn mày mò với chiếc điện thoại thông minh để học điều mới, xã hội không chỉ thêm một niềm vui mà còn thêm một lớp giá trị nhân văn...

Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học đã đề xuất các giải pháp trọng tâm, như: Cải cách hệ thống an sinh và hưu trí theo hướng linh hoạt, bền vững; hoàn thiện chính sách việc làm, đào tạo khuyến khích lao động cao tuổi; phát triển các ngành công nghiệp và dịch vụ phục vụ người cao tuổi; tháo gỡ các điểm nghẽn hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy đầu tư và khởi nghiệp trong lĩnh vực kinh tế bạc; xây dựng hạ tầng, đô thị và công nghệ thân thiện với người cao tuổi; xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về kinh tế bạc gắn với người cao tuổi, tăng cường quản trị dữ liệu theo hướng liên thông, liên kết; xây dựng môi trường pháp lý và ban hành Chiến lược quốc gia về phát triển kinh tế bạc giai đoạn 2025-2045...

Kết luận hội thảo, đồng chí Nguyễn Thanh Nghị, Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho biết, hội thảo đã được nghe 10 phát biểu tham luận tại hội trường, các tham luận đều có giá trị lý luận và thực tiễn, là cơ sở, tư liệu, dữ liệu quý cho nghiên cứu, hoạch định chính sách phát triển kinh tế bạc tại Việt Nam trong thời gian tới.

Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương đề nghị các cơ quan phối hợp tổ chức hội thảo hôm nay tiếp tục phối hợp xây dựng Đề án phát triển Kinh tế bạc, trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư xem xét quyết định chủ trương, định hướng, phát triển kinh tế bạc trong kỷ nguyên mới. Trên cơ sở đó, Nhà nước sẽ thể chế hóa, cụ thể hóa để thực hiện hiệu quả, góp phần quan trọng vào mục tiêu chủ động ứng phó với già hóa dân số; thúc đẩy phát huy kinh tế bạc với sự phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời chăm sóc ngày càng tốt hơn cho người cao tuổi.

Trần Hằng