Người dân miền núi Nghệ An khốn khổ vì 'cây thoát nghèo', bán chẳng ai mua

Gia đình bà Và Y Va (xã Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn) mỗi năm trồng từ 5 - 7 sào gừng, nhưng năm nay chỉ trồng khoảng 2 sào, diện tích giảm rất nhiều so với năm ngoái. Những ngày này, rẫy gừng đã xuống hết lá, song gia đình và vẫn chưa thu hoạch.

Bà Va than phiền: "Ngoài đầu tư tiền giống, tiền phân bón chăm sóc nhưng bán ra chưa được 10.000 đồng một kg từ đầu vụ nên không có lãi, thương lái thu mua họ còn chọn loại củ to, đẹp mới lấy, sang năm không biết có nên trồng nữa không".

Từ đầu vụ đến nay, mỗi kg gừng tươi tại Kỳ Sơn chỉ bán được khoảng 10 nghìn đồng/kg.

Theo bà Va, năm ngoái giá gừng già lúc cao nhất là 33.000 đồng một kg. Tính ra, 1ha gừng thu về chừng hơn 300 triệu đồng. Những năm giá gừng lên đỉnh điểm hơn 30.000 đồng một kg, người dân đã đổ xô trồng. Bởi thế, cây gừng đã trở thành cây xóa nghèo, rồi cây làm giàu cho nhiều người dân địa phương.

Ông Xồng Nỏ Và (xã Na Ngoi) cho biết, nhà ông trồng 5 sào, nhưng chưa thu hoạch vì không có người mua. Cứ để dưới đất thì rất dễ úng thối, hư hỏng, giảm chất lượng, còn đào để đi bán lẻ thì không thể vì lượng gừng của gia đình rất lớn. Đành để cho gừng "quá lứa".

"Có lúc giá chỉ được 18.000 đồng một kg, tôi mới thu hoạch được một ít để bán, còn lại cứ để gừng già luôn trên ruộng", ông Xồng Nỏ Và ngao ngán nói.

Nông dân than phiền năm nay giá gừng xuống quá thấp không đủ tiền giống và phân bón chăm sóc.

Không riêng người dân ở xã Na Ngoi, một số xã khác như, Tây Sơn, Đoọc Mạy, Nậm Cắn, Huồi Tụ, Keng Đu và Phà Đánh ở Kỳ Sơn cũng lâm vào tình cảnh khó khăn khi giá gừng giảm mạnh. Ở xã Đoọc Mạy, vùng trồng gừng tập trung ở các bản Huồi Viêng, Noọng Hán.

Ông Lầu Bá Tu (bản Huồi Viêng) cho hay, năm nay cây gừng phát triển tốt, cho năng suất khá cao, song lại rớt giá và rất ít người đến thu mua. Trước đây, nhiều người dân thoát nghèo nhờ gừng thì nay đành ngậm ngùi trước giá cả.

Theo một chủ đại lý thu mua gừng, nguyên nhân khiến giá nông sản này xuống thấp là do năm nay gừng không xuất khẩu được nên chỉ chờ vào các công ty ở miền xuôi đến thu mua để ép lấy tinh dầu.

"Mỗi ngày công ty đặt tôi 2 tấn nhưng đã mấy hôm rồi họ đầy hàng chưa nhận thêm. Gừng đã mua của bà con nếu không bán sớm sẽ hao cân, thối nên tôi phải tìm thêm mối khác dưới xuôi mà giá cũng không khá lên là bao", chủ đại lý thu mua gừng cho hay.

Gừng Kỳ Sơn có 2 loại, gồm gừng dé và gừng sừng trâu.

Theo ông Xồng Trung Giang, Phó chủ tịch UBND xã Na Ngoi, hiện xã có hơn 70% hộ dân ở xã trồng gừng, với diện tích hơn 300ha. Thời điểm này năm 2023, gừng được thương lái thu mua từ 18.000-20.000 đồng/kg. Đến năm 2024 thì giảm xuống dưới 15.000 đồng/kg. Thậm chí, từ đầu năm 2025, nhiều thương lái vào xã Na Ngoi thu mua gừng với giá 8.000 đồng/kg. Giá thấp, chi phí vận chuyển cao nên người dân không mặn mà thu hoạch.

"Gừng ở đây trồng trên nương rẫy cao, thu hoạch và vận chuyển về rất vất vả, trung bình 1kg gừng phải tốn vài nghìn đồng chi phí thuê người thu hoạch nên người dân đang chờ giá lên 12.000-15.000 đồng/kg mới thu hoạch bán.

Rất mong trong thời gian tới, sẽ có các hợp tác xã làm trung gian, kết nối giữa người dân và doanh nghiệp để ổn định đầu ra cho sản phẩm", ông Giang nói.

Gia Minh