Người dân phương Nam thành kính tưởng nhớ Đức Tả quân Lê Văn Duyệt

Đúng 7 giờ sáng, tiếng trống, tiếng chiêng ngân vang mở đầu cho phần tế lễ chính theo nghi thức Tiểu cung đình triều Nguyễn.

Chủ tịch UBND TP Nguyễn Văn Được, Phó Chủ tịch Thường trực Nguyễn Văn Thọ, cùng hậu duệ Đức Tả quân thành kính dâng hương.

Trong không khí trang nghiêm, lãnh đạo TP kính cẩn dâng hương, thể hiện sự tri ân sâu sắc của chính quyền và nhân dân tưởng nhớ bậc danh thần.

Sáng 22/9/2025, trong cơn mưa phùn lất phất đầu thu, hàng ngàn người dân TP.HCM và các tỉnh/thành lân cận, nô nức về Khu Di tích Lịch sử – Văn hóa Quốc gia Lăng Lê Văn Duyệt để tham dự Lễ giỗ lần thứ 193 Đức Thượng công Tả quân Lê Văn Duyệt (1832 – 2025).

Cơn mưa nhẹ mát mẻ buổi sớm đẫm ướt con đường dẫn vào Lăng Ông, hai bên rực rỡ muôn hoa cùng đội lân sư rồng rộn ràng chiêng trống.

Càng về trưa, bà con cô bác gần xa nhộn nhịp bước chân, lòng thành kính về dâng hương hoa, lễ vật tưởng nhớ công lao mở mang, gìn giữ bờ cõi.

Gần hai thế kỷ đã trôi qua kể từ ngày ông mất (1832), nhưng tấm lòng của bà con dành cho Đức Ông vẫn vẹn nguyên.

Trong làn khói hương nghi ngút ở Lăng Ông, người dân lại được nhắc nhớ về một danh thần đã hết lòng vì dân, vì nước.

Nghi thức mời rượu, tặng lộc cử hành long trọng. Những phần lộc nhỏ trao tặng bà con như một lời nhắc nhở về sự kết nối thiêng liêng giữa tiền nhân và hậu thế.

Hàng năm, số lượng người dân và du khách về dâng hương ngày một đông hơn, chứng tỏ lòng kính ngưỡng đối với Đức Ông vẫn nguyên vẹn như xưa.

Tiếp theo sau, các ban tế lễ, đình đền lớn nhỏ tại TP.HCM và các tỉnh thành lân cận: Bình Dương, Đồng Nai, Long An, Tiền Giang… cũng về dâng hương, dâng lễ vật truyền thống như hoa, trái cây, xôi chè, trầu cau, thể hiện tấm lòng thành kính hướng về Đức Tả quân.

Như thông lệ hàng năm, sau phần tế lễ, Nhà hát Nghệ thuật Hát bội TP biểu diễn vở Phụng Nghi Đình.

Đây là một trong những tác phẩm kinh điển của nghệ thuật hát bội, tái hiện khí phách và lòng trung hiếu.

Trong tiếng trống tế lễ, hình ảnh một bậc danh tướng “công minh, liêm chính, thương dân” được khắc ghi sâu đậm trong ký ức cộng đồng.

Ông Lê Văn Ngọc, Trưởng Ban Quản lý Di tích Lăng Lê Văn Duyệt, cho biết: “Việc duy trì lễ giỗ hằng năm không chỉ thể hiện tấm lòng tri ân với bậc tiền nhân đã có công mở mang, bảo vệ đất nước, mà còn góp phần giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống yêu nước, phát huy giá trị văn hóa dân tộc.

“Ngày nào ở đây cũng có người đến thắp hương, nhưng những ngày giỗ thì đông hơn gấp bội. Như lễ giỗ hôm nay, dù trời mưa, người dân vẫn nườm nượp tiến vào dâng lễ.

Đức Ông không chỉ được xem là một vị quan triều đình mà đã trở thành biểu tượng tâm linh của bà con. Họ tìm đến để cầu bình an, nhưng quan trọng hơn là để tưởng nhớ công lao của Ông Lớn”.

“Lễ giỗ Đức Thượng công lần thứ 193 năm nay không chỉ là sự kiện văn hóa – tâm linh có ý nghĩa đặc biệt đối với người dân TP, mà còn là minh chứng cho sức sống bền bỉ của truyền thống”.

Cụ ông Trương Công Bá, 75 tuổi ở Long An xúc động nói: “Tôi đi cúng Đức Ông từ thời còn theo cha mẹ. Ông là bậc quan thanh liêm, công minh, thương dân. Năm nào đến ngày giỗ, tôi cũng dẫn con cháu đi để chúng nhớ đến gốc gác, nhớ đến người đã có công giữ yên đất Nam Bộ”.

Ngay tại khuôn viên lăng, trong không gian trầm mặc của buổi sáng lất phất mưa phùn rơi nhẹ, chúng tôi có dịp trò chuyện cùng cô Nguyễn Ngọc Dung, hậu duệ đời thứ sáu của gia tộc Lê Văn.

Giọng trầm lắng, cô kể, mình đã nhiều năm về dự lễ giỗ Đức Thượng công Tả quân Lê Văn Duyệt. “Là hậu duệ đời thứ sáu, tôi luôn cảm thấy vừa tự hào vừa xúc động. Các cô chú trong Ban Quý tế, dù đã cao tuổi, vẫn giữ gìn nghi lễ một cách chu đáo, đúng nghi lễ truyền thống. Tôi biết ơn vô cùng và chỉ mong các cô chú thật khỏe mạnh để có thể phụng cúng Đức Ông hằng năm,” cô Dung chia sẻ.

Cô Nguyễn Ngọc Dung thực hiện nghi thức dâng trà, rượu... thành kính cúng lễ.

Câu chuyện của cô Dung càng làm rõ thêm tình cảm gắn bó của hậu duệ với di sản tinh thần mà Đức Ông để lại. Không chỉ thành kính dâng hương, gia tộc Lê Văn còn duy trì nhiều hoạt động tưởng niệm và gắn kết, từ những chuyến về Tiền Giang thăm mộ tổ ở Vàm Tà Lọt, viếng tu sửa mộ phần ở Huế, Quảng Ngãi, đến các lễ giỗ tổ chức hằng năm ở Củ Chi.

“Thế hệ cha ông chúng tôi đã có nhiều đóng góp cho vùng đất này, vì vậy con cháu hôm nay càng phải nỗ lực hơn để đóng góp cho sự phát triển của thành phố,” cô Dung nói, ánh mắt long lanh rạng ngời.

Ngoài tài năng quân sự và chính trị, Đức Tả quân còn có sở thích gần gũi với văn hóa dân gian: ông yêu thích xem hát tuồng và đá gà – những thú vui phổ biến trong đời sống Nam Bộ xưa.

Ngày nay, Lễ giỗ hằng năm đều có biểu diễn hát bội chính là sự tiếp nối mạch nguồn văn hóa, gắn kết giữa sở thích của vị quan và niềm tự hào nghệ thuật dân tộc.

Tiếp theo, vào buổi chiều cùng ngày, khán giả tiếp tục được thưởng thức vở San Hậu. Điều đặc biệt là không chỉ các cô bác lớn tuổi vốn quen thuộc với hát bội mà cả giới trẻ cũng hào hứng đón nhận.

Bạn Trương Mỹ Tiên, sinh viên năm 2 Trường ĐH Văn hóa TP.HCM chia sẻ: “Từ nhỏ em đã nghe ông bà nhắc nhiều về hát bội, và cũng được xem tại hội đình quê nhà. Hôm nay lần đầu được xem trực tiếp ngay tại Lăng Đức Ông trong không khí trang cúng lễ trang trọng.

“Không gian nơi đây thật sự đặc biệt, vừa trang nghiêm vừa giàu tính nghệ thuật. Em cảm nhận rõ ràng đây là một phần ký ức văn hóa dân tộc cần được giữ gìn”, Mỹ Tiên cảm nhận.

Cô bạn cùng khóa ngồi bên, Trà My phấn khích cho hay: “Những dịp như thế này tụi em đều cố gắng sắp xếp đến xem. Đây không chỉ là cơ hội học tập mà còn là trải nghiệm thực tế quý giá. Em mong rằng các chương trình biểu diễn như thế này sẽ ngày càng đến gần với các bạn trẻ hơn nữa”.

Ngoài hát bội, tiếp theo vào ngày mai sẽ tiếp diễn chương trình nghệ thuật với vở diễn Lễ Tôn Vương – Hồi chầu, cùng nhiều màn biểu diễn cải lương, tuồng cổ. Đặc biệt, Đoàn Cải lương Trần Hữu Trang sẽ trình diễn trích đoạn “Tả công Lê Văn Duyệt”, góp phần khắc họa hình tượng vị danh tướng một cách sinh động.

Đức Tả quân Lê Văn Duyệt sinh năm 1764, nguyên quán Quảng Ngãi, sinh quán tại làng Hòa Khánh, huyện Kiến Phong, tỉnh Định Tường (nay thuộc xã Long Hưng, tỉnh Đồng Tháp). Ông là một danh tướng triều Nguyễn, từng hai lần được giao trọng trách Tổng trấn Gia Định thành (1812 – 1815, 1820 – 1832).

Sinh thời, Đức Ông nổi tiếng là vị quan công minh, thanh liêm, chính trực, luôn lo lắng cho đời sống nhân dân, giữ an vùng Gia Định, mở mang bờ cõi, góp phần quan trọng trong việc phát triển vùng đất Nam Bộ trù phú. Người dân yêu kính gọi ông bằng danh xưng gần gũi là “Ông Lớn”.

Hữu Long