Người dân TP.HCM khổ sở vì kiến ba khoang

Sau giấc ngủ trưa, Đỗ Khánh Ly (19 tuổi) bất ngờ phát hiện khuỷu tay phải mình nóng rát và xuất hiện vài mảng đỏ. Nghĩ chỉ là kích ứng da nhẹ, mẹ cô chụp hình mang ra hiệu thuốc gần nhà tham khảo. Không xem trực tiếp, nhân viên cho rằng Ly bị zona và hướng dẫn dùng thuốc bôi.

Ly làm theo. Thế nhưng, những ngày sau đó, vùng tổn thương không giảm mà lan rộng rõ rệt. Những mảng đỏ chuyển sang màu sậm, da căng nóng, rát khi chạm vào. Trên bề mặt bắt đầu xuất hiện các mụn nước li ti.

Việc dùng sai thuốc khiến da Ly kích ứng mạnh và bắt đầu bội nhiễm. Bề mặt vùng thương tổn trở nên thô ráp, viền da xung quanh đỏ thẫm, một số mụn nước đục căng, chỉ cần hơi cọ vào là rát buốt. “Cảm giác lúc đó rất kinh khủng”, Ly kể với Tri Thức - Znews.

Mùa mưa, hơi ẩm len vào từng góc nhà cũng là lúc kiến ba khoang xuất hiện nhiều hơn trong không gian sống. Không riêng Khánh Ly, nhiều người đã trải qua cảm giác rát bỏng khó chịu chỉ từ một lần vô tình chạm vào dịch độc của loài côn trùng nhỏ bé này.

Điều trị không đúng cách, vùng da tổn thương của Khánh Ly bắt đầu chuyển nặng.

Da bỏng rát, bội nhiễm vì kiến ba khoang

Vài ngày sau, mẹ Ly quay lại hiệu thuốc và cho xem ảnh vùng da bị thương hiện tại. Lúc này, nhân viên mới nghi ngờ đó là tổn thương do kiến ba khoang. Cô được yêu cầu ngưng ngay loại thuốc cũ, chuyển sang thuốc bôi phù hợp để làm dịu da, đồng thời uống thêm kháng sinh để kiểm soát viêm và tránh lan rộng thêm.

Từ khi điều trị đúng hướng, khoảng ba ngày sau, vết thương bắt đầu cải thiện. Da khô dần, bong lớp biểu bì tổn thương. Ly kiên trì dưỡng da, bôi nghệ và sản phẩm hỗ trợ mờ sẹo. “May mắn là hiện tại không còn dấu vết gì”, cô nói.

Trải nghiệm này khiến Ly thận trọng hơn. Từ sau sự cố, cô bạn thường xuyên kiểm tra phòng, đồng thời sử dụng tinh dầu xua côn trùng để hạn chế kiến bò vào nhà.

Vết thương của Khánh Ly phục hồi sau khi bôi thuốc đúng và dùng thuốc kháng sinh.

Gần một tháng sau lần vô tình dính phải dịch độc của kiến ba khoang, Phương Thảo vẫn chưa thực sự thoát khỏi cảm giác khó chịu. Vùng da tổn thương ở tay vẫn thâm đỏ, thỉnh thoảng ngứa râm ran.

Giữa tháng 10, cô gái 21 tuổi bỗng thấy da nhói và ngứa, kiểu ngứa của muỗi đốt nhưng dai dẳng và rát hơn. Cô cố gãi để đỡ ngứa, nhưng mỗi lần chạm vào chỉ khiến da nóng và rát hơn. Một lúc sau, vùng da đó chuyển đỏ, rồi hiện rõ một mảng nhạt màu ở giữa. Cơ thể cô cũng bắt đầu uể oải, khó chịu.

Nghĩ mình bị kích ứng, Thảo tự mua thuốc uống kèm Fucidin H để bôi. Nhưng chỉ sau một đêm, mọi thứ tệ hơn, da bắt đầu nổi mụn nước li ti, rát buốt khi chạm vào. Cô mô tả cảm giác như có kim châm liên tục dưới da, đôi lúc rát đến mức bật khóc vì chịu không nổi.

Khi gửi hình cho bạn nhờ xem giúp, Phương Thảo nhận được lời cảnh báo đây rất giống vết thương do kiến ba khoang. Ngay lập tức, cô đến bệnh viện. Bác sĩ xem vết thương và xác định nguyên nhân là tiếp xúc dịch kiến ba khoang, yêu cầu cô ngừng ngay loại thuốc bôi trước đó.

Thảo được làm sạch vùng da, bác sĩ chích hút dịch trong các bọng nước để ngăn lan rộng, rồi kê thuốc uống kết hợp hướng dẫn chăm sóc tại nhà bằng cách rửa bằng nước muối sinh lý, bôi dung dịch tím Milian hai lần mỗi ngày cho đến khi vết thương khô và tự bong.

“Chỉ sau một ngày bôi Milian là dễ chịu hẳn”, Thảo nhớ lại, như trút được gánh nặng sau nhiều đêm mất ngủ vì rát và ngứa.

Vết thương do kiến ba khoang ảnh hưởng ít nhiều đến cuộc sống của Phương Thảo.

Tối cuối tuần, cả phòng trọ của Hạ Linh (28 tuổi) rủ nhau dọn dẹp vì trời oi và ẩm sau nhiều ngày mưa. Khi đang lau cửa sổ, Linh thoáng thấy một con côn trùng nhỏ, thân dài, màu nâu cam bò trên rèm cửa. Nghĩ chỉ là kiến thường, cô tiện tay phủi đi. Không lâu sau, mặt trong cánh tay Linh nổi một vệt đỏ mỏng như vết cọ, ngứa lăn tăn.

Đến sáng, vệt đỏ ấy loang rộng, sẫm màu và rát như bị lột da. Linh giật mình khi bạn cùng phòng cho xem hình kiến ba khoang trên mạng, giống hệt con cô đã gạt tối qua. Cả phòng lập tức mặc áo dài tay, kiểm tra rèm cửa, góc tủ và mở quạt thông thoáng. Linh được vệ sinh vết thương đúng cách và bôi thuốc kịp thời, tránh được tình trạng lan rộng. “May mắn vết thương cũng chỉ nhẹ nên khỏi hẳn sau đó một tuần”, cô nói.

Loài vật nhỏ nhưng độc tố cực mạnh

Kiến ba khoang (còn được gọi là kiến lác, kiến gạo, cằm cặp, kiến nhốt hay kiến cong đít) là loài côn trùng thân thon, dài khoảng 1 cm, màu đen - đỏ, bụng chia đốt rõ và có hai đôi cánh. Chúng bay và chạy nhanh, thường xuất hiện vào mùa mưa.

ThS.BS Nguyễn Thị Quỳnh Trang, Trung tâm Da liễu - Dị ứng, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết vào những đêm mưa, kiến ba khoang dễ bị thu hút bởi ánh sáng và bay vào phòng ngủ, phòng tắm, phòng làm việc, bám trên quần áo, khăn mặt.

Người dân thường vô tình để chúng rơi vào vùng cổ, mặt hoặc phần da hở; phản xạ quệt tay, chà xát hay dùng khăn lau khiến cơ thể kiến bị dập nát, làm dịch chứa độc tố paederin tiếp xúc trực tiếp với da.

Paederin không phải là “nọc đốt”, mà là chất dịch tiết ra khi kiến bị chèn ép. Chất này gây viêm da tiếp xúc kích ứng, khiến nhiều người lầm tưởng mình bị côn trùng đốt. Nếu dính vào mắt, có thể gây loét kết mạc, bỏng giác mạc.

Tổn thương do kiến ba khoang sẽ thuyên giảm sau một thời gian. Ảnh: Nautilis Magazine.

Sau khoảng 6-12 giờ, vùng da tổn thương bắt đầu đỏ, cộm thành vệt, nề và nổi mụn nước to nhỏ không đều. Trường hợp nặng có thể xuất hiện mụn mủ, bọng mủ, loét hoặc hoại tử da. Một số người còn có tổn thương “đối xứng” ở hai vùng da chạm nhau như khoeo tay, bẹn (kissing lesions). Khi tổn thương lan rộng, người bệnh có thể kèm sốt nhẹ, nổi hạch và đau ở vùng cổ, nách hoặc bẹn tương ứng.

Thông thường, tổn thương da do kiến ba khoang sẽ thuyên giảm sau khoảng một tuần, nhưng có thể để lại vết thâm kéo dài rồi mờ dần theo thời gian.

Không ít ca viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang bị nhầm với zona hoặc herpes. Zona do virus Varicella-zoster gây ra, đặc trưng bởi chùm mụn nước trên nền da đỏ, xuất hiện một bên cơ thể theo đường đi dây thần kinh và thường đau dữ dội. Herpes do virus Herpes simplex, gây mụn nước nhỏ tụ thành đám ở môi, niêm mạc sinh dục, thường kèm ngứa, rát và hay tái phát.

Ngay khi nghi ngờ tiếp xúc với kiến ba khoang, bác sĩ Trang khuyến cáo người dân nên rửa vùng da bị ảnh hưởng bằng nhiều nước sạch. Nếu dịch bắn vào mắt, rửa ngay với nước muối sinh lý 0,9%.

Ở trường hợp nhẹ, tổn thương có thể tự khỏi. Tuy nhiên, bác sĩ khuyến cáo nên được thăm khám để tránh điều trị sai. Tùy mức độ, người bệnh có thể được chỉ định:

Thuốc bôi làm dịu da như hồ nước, kem chứa kháng sinh và corticoid
Thuốc uống (kháng histamine, kháng sinh, corticoid) khi tổn thương lan rộng, phù nề nhiều hoặc có triệu chứng toàn thân

Người bệnh không nên tự ý mua thuốc bôi, vì dùng sai có thể khiến da kích ứng, lan rộng và bội nhiễm. Khi điều trị đúng, bệnh thường cải thiện sau 5-7 ngày.

Kỳ Duyên