Người đi qua trăm năm

Người giữ sử

Nhẩm tính cuộc đời đã vào tuổi xưa nay hiếm, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư nói mình vừa đi qua chặng đường 80 năm viết sách chuyên về lịch sử đất nước, với hơn 60 công trình, bộ sách đã được xuất bản. Trong đó có nhiều tác phẩm được nhận các giải thưởng cao quý. Giải thưởng đầu tiên là quyển Đường phố nội thành TPHCM, xuất bản năm 1998, được Hội Khoa học lịch sử TPHCM trao giải ba trong cuộc thi tìm hiểu lịch sử 300 năm Sài Gòn - TPHCM.

Giải thưởng thứ hai là bộ Từ điển Địa danh hành chính Nam bộ, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia trao giải bạc Sách hay Việt Nam năm 2009. Giải thưởng thứ ba là bộ sách 2 tập Chế độ thực dân Pháp trên đất Nam Kỳ 1859-1954, đoạt giải A Sách hay, Giải thưởng Sách hay lần thứ nhất...

Mới nhất là Giải thưởng Khoa học Trần Văn Giàu lần thứ 11 năm 2023 cho công trình Gia Định - Sài Gòn - TPHCM dặm dài lịch sử… Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư, bộ Gia Định - Sài Gòn - TPHCM dặm dài lịch sử là bộ sách ví như “từ điển” về Sài Gòn - TPHCM. Ai muốn tìm về một vấn đề gì của TPHCM, chỉ cần mở quyển sách đó ra là có hết, từ chính trị, kinh tế, hành chính, văn hóa, xã hội, y tế, giáo dục, du lịch đến quốc phòng…

Ở tuổi 104, ông vẫn hứng khởi với những “dự án sách” của riêng mình. “Tôi còn sống được ngày nào thì tiếp tục viết ngày đó. Chặng đường viết sách từ mốc thời gian ở tuổi 103 là 10 bộ sách nữa, trong đó quyển Đi qua trăm năm vừa hoàn thành. Những năm qua tôi đã có những quyển về từ điển địa danh hành chính Nam bộ, giờ tôi viết cho Trung bộ, Bắc bộ và Tây Nguyên. Sau đó là viết các bộ sách về lịch sử thành lập các tỉnh Nam bộ, Trung bộ, Bắc bộ, Tây Nguyên. Rồi viết, sưu tầm các bài văn tế, lưu thành quyển sách để lại cho đời sau”, ông chia sẻ say sưa, rành mạch.

Một lão ông hơn trăm tuổi nói về những dự án đồ sộ cho mai sau bằng sự trong trẻo và thản nhiên một cách lạ thường. Có lẽ khi người ta đã sống một cuộc đời giá trị thì năm tháng sinh thời cũng chỉ là những con số nhỏ nhoi. Đi qua trăm năm, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư gần như trải hết dặm dài lịch sử hiện đại, tự cuộc đời ấy đã là chứng nhân nắm giữ những cột mốc biến thiên, thịnh suy của vùng đất phương Nam này.

Sức đến đâu, đóng góp đến đó

Rồi như thấy người trò chuyện ngạc nhiên với những dự định của mình, ông từ tốn nói: Muốn để lại cái gì cho hậu thế thì phải học. Không chỉ học ở trường học, phải học trong các quyển sách, học ở ngoài đời qua hoạt động, công việc hàng ngày. Học để hiểu ý nghĩa của cuộc sống, để tránh sai lầm, biết đạo lý làm người, làm được nhiều việc tốt có ích cho đời.

Không để người đối diện kịp thắc mắc, ông nói tiếp: “Cái khó khi viết sử là phải tìm tư liệu, tài liệu lưu giữ ở các thời kỳ. Tất cả những bộ sách tôi đã và đang viết đều phải tự đi tìm tư liệu, lưu giữ nhiều năm nay. Hiện tôi có trên 10 quyển sổ tay ghi chép những tài liệu lịch sử, giờ chỉ lấy ra viết”. Không những thế, ông còn phải nhớ một cách chi tiết những sự kiện, dấu ấn của đất nước và cuộc đời mình đã đi qua. Như quyển Đi qua trăm năm, ông nhớ nhiều chi tiết từ hồi mới 5 tuổi. Ở tuổi 104, ông còn nhớ được những gì xảy ra 99 năm trước. Nhờ có trí nhớ, có sức khỏe và sự minh mẫn nên khi đặt ra mục tiêu viết 10 bộ sách nữa, “tôi thấy bình thường, trời cho tôi sống sẽ sớm hoàn thành thôi”, ông Tư khẳng định.

Hàng ngày ông có 10 giờ ngồi viết trên máy vi tính và theo một nguyên tắc rõ ràng, nghiêm túc khi làm việc. Luôn suy nghĩ tích cực, lạc quan, không cố chấp chuyện lớn nhỏ gì. Người ta ai cũng có sai lầm cả, mình cố chấp thì trong lòng cứ ray rứt, tinh thần bất ổn.

“Tôi đã từng thấy đất nước mình có những thời kỳ cực khổ, khốn khó, bây giờ được như thế này là quá mừng vui, hạnh phúc. Tôi luôn sống thư thái, không buồn phiền gì ai, sức mình đến đâu thì đóng góp cho xã hội đến đó. Ăn được, ngủ được, suy nghĩ tích cực, hành động hữu ích giúp tôi có sức khỏe, tinh thần và sức làm việc không mệt mỏi trong suốt hành trình cuộc sống hơn 100 năm qua”, ông Tư nói chậm rãi.

HOÀI NAM