Người 'gieo hạt số'

Với nhiều học sinh, Tin học từng là môn khó tiếp cận, nhưng dưới sự chỉ bảo của thầy Kiên, môn học này đã trở thành hành trình sáng tạo: rèn tư duy, giải quyết vấn đề, khám phá và kiến tạo. Từ lớp học nhỏ này, nhiều dự án khoa học, sản phẩm công nghệ hữu ích đã ra đời, đưa học sinh vùng núi biên giới Lào Cai chạm tới các giải thưởng trong nước và quốc tế.

Hành trình đổi mới giáo dục Việt Nam là minh chứng cho sức mạnh của những quyết sách chiến lược. Nghị quyết 29 - NQ/TW năm 2013 của Ban Chấp hành Trung ương đã đặt nền móng cho “đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo”, hướng tới công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Sau hơn một thập kỷ triển khai, Kết luận 91 - KL/TW năm 2024 của Bộ Chính trị tiếp tục khẳng định giá trị bền vững của Nghị quyết 29, đồng thời yêu cầu đẩy mạnh cải cách trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và toàn cầu hóa. Đặc biệt, Nghị quyết 57 - NQ/TW năm 2024 của Bộ Chính trị đã bổ sung động lực mới, coi khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là khâu đột phá, mở ra không gian phát triển mạnh mẽ cho giáo dục. Sự cộng hưởng của ba văn kiện này đã tạo điều kiện để giáo dục Việt Nam dù ở đồng bằng hay những vùng miền núi xa xôi vẫn có thể cất lên “bản hùng ca hội nhập số” đầy tự hào.

Sinh ra, lớn lên ở miền núi, sớm nhận thấy thiệt thòi của học sinh vùng cao, năm 2008, khi về giảng dạy tại Trường THPT Chuyên Lào Cai, thầy Kiên nuôi khát vọng biến môn Tin học - vốn thường bị coi là khô khan - thành chìa khóa mở cánh cửa tương lai cho học sinh. Thực hiện theo tinh thần của Nghị quyết 29-NQ/TW năm 2013 của Ban Chấp hành Trung ương, thầy Kiên luôn tâm niệm lấy học sinh làm trung tâm, khuyến khích nghiên cứu, phát huy sáng tạo. Với thầy, nghị quyết không chỉ là chỉ đạo vĩ mô, mà là kim chỉ nam hành động mỗi ngày.

Thay vì giảng dạy theo lối truyền thống, thầy lồng ghép tình huống thực tiễn: viết phần mềm phục vụ cộng đồng, mô phỏng giải pháp công nghệ cho giáo dục, y tế, sản xuất. Phần mềm phòng truyền thống ảo do thầy và học trò phát triển đã được triển khai tại Trường THPT Chuyên Lào Cai và một số địa phương khác. Thầy Mai Hồng Kiên, Tổ trưởng bộ môn Tin học, Trường THPT Chuyên Lào Cai, chia sẻ: “Theo tôi, kiến thức sách giáo khoa chỉ là nền tảng. Quan trọng hơn là khơi dậy đam mê và sự tò mò của học sinh trong mỗi tiết học. Vì vậy, tôi cố gắng làm sao để giờ Tin học thành trải nghiệm thực sự cho học sinh”.

Điểm nổi bật trong sự nghiệp của thầy Kiên là chuỗi thành tích bền bỉ. Trường THPT Chuyên Lào Cai trở thành điểm sáng giáo dục Tây Bắc nhờ sự dẫn dắt của những người giáo viên tâm huyết, trong đó có thầy Kiên. Thành tích ấy không chỉ khẳng định năng lực sư phạm, mà còn là minh chứng cho phương pháp dạy học gắn với thực tiễn và sự tận tâm hiếm có của thầy.

Từ năm 2008 đến nay, thầy Kiên đã hướng dẫn học sinh giành hơn 60 giải học sinh giỏi Quốc gia môn Tin học, gồm: 1 giải Nhất, nhiều giải Nhì và hàng chục giải Ba, giải Khuyến khích.

Trong lớp, thầy Mai Hồng Kiên truyền lửa đam mê công nghệ; ngoài giờ lên lớp, thầy lại đồng hành với học trò trong nghiên cứu khoa học và chinh phục các kỳ thi trí tuệ. Từ những nỗ lực bền bỉ ấy, 3 học sinh của Trường THPT Chuyên Lào Cai - Trần Mỹ Chi, Nguyễn Anh Minh và Nguyễn Huy Phong - đã liên tiếp gặt hái thành tích: Giải Nhất Khoa học Kỹ thuật cấp quốc gia, Giải Ba Trí tuệ nhân tạo VOAI và Huy chương Đồng Olympic Tin học châu Á - Thái Bình Dương.

Những kết quả ấy vượt lên vinh quang cá nhân, trở thành minh chứng sinh động cho đổi mới giáo dục gắn với nghị quyết, nơi thầy trò cùng viết tiếp hành trình hội nhập số.

Trần Mỹ Chi - Dự án “Ngân hàng máu di động”

Năm học 2021 - 2022, tại Cuộc thi Khoa học Kỹ thuật cấp quốc gia, Mỹ Chi - học sinh lớp chuyên Lý, Trường THPT Chuyên Lào Cai - gây ấn tượng với phần mềm kết nối bệnh viện và tình nguyện viên hiến máu, giúp đáp ứng kịp thời cho các ca cấp cứu thiếu máu.

Giải Nhất toàn quốc không chỉ mang vinh dự về cho nhà trường mà còn là minh chứng cụ thể cho tinh thần Nghị quyết 57 - NQ/TW (2024) về chuyển đổi số phục vụ đời sống. Thành tích ấy khẳng định học sinh vùng cao hoàn toàn có thể dùng công nghệ để giải quyết vấn đề xã hội - “trái ngọt” mở đầu, đặt nền móng cho các thành công tiếp theo.

2 thí sinh Trần Phong, Trần Mỹ Chi và giáo viên hướng dẫn Mai Hồng Kiên (Trường THPT Chuyên tỉnh Lào Cai) đạt giải Nhất Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia.

Nguyễn Anh Minh - bản lĩnh tiên phong trong trí tuệ nhân tạo

Tiếp nối mạch nghiên cứu, học trò của thầy Kiên mở rộng sang lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI). Năm 2025, Nguyễn Anh Minh - học sinh lớp 12 chuyên Tin - ghi dấu lịch sử nhà trường với Giải Ba Cuộc thi Trí tuệ nhân tạo VOAI do Bộ Giáo dục & Đào tạo tổ chức.

Vượt qua hàng trăm thí sinh, Anh Minh đã khẳng định bản lĩnh ở một lĩnh vực mới mẻ và nhiều thách thức.

Hiệu trưởng Ngô Thanh Xuân nhận định: “Giải Ba VOAI không chỉ là niềm tự hào của Minh, mà còn khẳng định hướng tiếp cận công nghệ mới - thành quả dẫn dắt kiên trì của thầy Kiên”. Sau nhiều tháng miệt mài nghiên cứu, thử nghiệm rồi bắt đầu lại từ đầu, Minh cán đích, hiện thực hóa tinh thần Nghị quyết 57 về đổi mới sáng tạo trong giáo dục - một “trái ngọt hội nhập số” tiếp theo của thầy trò vùng cao.

Nguyễn Anh Minh và thầy giáo Mai Hồng Kiên - giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi bộ môn Tin học Trường THPT Chuyên Lào Cai.

Nguyễn Huy Phong - vươn tầm châu lục

Không dừng lại ở trí tuệ nhân tạo, học trò của thầy Kiên tiếp tục gặt hái thành công ở nhiều lĩnh vực khác. Năm học 2024 - 2025, Nguyễn Huy Phong (lớp 11 chuyên Tin) làm rạng danh Lào Cai với Huy chương Đồng Olympic Tin học châu Á - Thái Bình Dương (APIO 2025) tại Uzbekistan - tấm huy chương tại kỳ thi văn hóa quốc tế đầu tiên trong lịch sử học sinh tỉnh Lào Cai.

Phong nhớ lại: “Vào thi, em vừa hồi hộp vừa tự hào. Thầy Kiên luôn dặn: ‘Hãy coi đây là cơ hội thể hiện bản thân, không phải áp lực’, những lời động viên của thầy đã giúp em vững vàng hơn”.

Theo Hiệu trưởng Ngô Thanh Xuân, thành tích của Phong cho thấy học sinh vùng cao hoàn toàn có thể tiếp cận, làm chủ khoa học công nghệ. Đây cũng là minh chứng cho phương pháp gieo mầm đam mê nghiên cứu khoa học mà thầy Kiên theo đuổi.

Thành công của Phong là “trái ngọt số”, tiếp nối hành trình đổi mới sáng tạo của thầy trò vùng cao, hòa chung dòng chảy hội nhập.

Nguyễn Huy Phong - Huy chương Đồng Olympic Tin học châu Á – Thái Bình Dương (APIO 2025) tại Uzbekistan.

Vũ Nam Hải - Giải Nhất học sinh giỏi quốc gia môn Tin học

Vũ Nam Hải, học sinh lớp 12 (Trường THPT Chuyên Lào Cai) giành giải Nhất môn Tin học trong kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia năm học 2023 - 2024.

Với sự tận tâm "gieo hạt số" nơi miền biên cương của Tổ quốc, thầy Kiên luôn được phụ huynh tin tưởng và yêu mến.

Anh Vũ Hồng Minh - phụ huynh học sinh Vũ Nam Hải - xúc động chia sẻ: "Con tôi từ học trò vùng cao đã bước ra đấu trường quốc gia, đó là kỳ tích nhờ sự tận tâm của thầy Kiên. Hằng năm, trong các chương trình tập huấn, thầy luôn đồng hành với học sinh. Điều quý giá nhất các con nhận được không chỉ là tri thức, mà còn là niềm tin vào bản thân để vươn xa".

Thành tích của học sinh những năm gần đây là minh chứng sinh động cho tầm nhìn của Nghị quyết 29 - NQ/TW (2013) và Kết luận 91 - KL/TW (2024): đổi mới căn bản, toàn diện, hướng tới hội nhập, giúp thế hệ trẻ Việt Nam đủ bản lĩnh cạnh tranh quốc tế. Những tấm huy chương không chỉ là niềm tự hào của cá nhân và nhà trường, mà còn là dấu mốc quan trọng của giáo dục Lào Cai, khẳng định từ vùng cao vẫn có thể viết nên một “bản hùng ca hội nhập số” rực rỡ.

Những thắng lợi ban đầu nhanh chóng trở thành chất xúc tác mạnh mẽ, khơi dậy tinh thần học tập - nghiên cứu trong học sinh Trường THPT Chuyên Lào Cai. Từ việc học tốt chương trình chính khóa, các em dần chuyển sang tư duy “học và làm”, coi công nghệ như công cụ giải quyết vấn đề cộng đồng, xem Tin học là hành trình sáng tạo.

Đáng quý nhất là sự đổi mới trong cách tiếp cận; từ niềm tin rằng “học sinh vùng cao có thể làm chủ công nghệ hiện đại”, nhiều ý tưởng đã nảy mầm và được thầy Mai Hồng Kiên tận tâm ươm dưỡng. Giờ học không khép lại ở lớp; buổi chiều, buổi tối, phòng Tin học vẫn sáng đèn, nơi thầy trò miệt mài thảo luận, thử nghiệm, hoàn thiện sản phẩm.

Hiệu trưởng Ngô Thanh Xuân cho biết: Những năm qua, thầy Kiên cùng học sinh chuyên Tin đã liên tiếp giành nhiều giải thưởng tại các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia và quốc tế, đem vinh quang về cho nhà trường và cho ngành Giáo dục Lào Cai.

Phong trào nghiên cứu – sáng tạo mở rộng giúp nhà trường liên tiếp có công trình được ghi nhận ở nhiều cấp, khẳng định vị thế một ngôi trường vùng cao trên bản đồ giáo dục cả nước.

Đó không phải chuỗi thành tích rời rạc, mà là bước đi cụ thể hóa Nghị quyết 57-NQ/TW (2024) về thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đưa công nghệ mới vào giáo dục, tạo điều kiện để thế hệ trẻ chủ động bước vào kỷ nguyên số. Những “trái ngọt” nối tiếp là minh chứng của việc định hướng đúng và tin vào năng lực học trò của thầy Kiên.

Các cột mốc do thầy Mai Hồng Kiên và học trò tạo dựng đã vượt khỏi phạm vi nhà trường, mở ra bước tiến cho Tây Bắc. Từ đề tài đạt giải quốc gia đến thành công ở sân chơi công nghệ cao, rồi huy chương châu lục lần đầu tiên tại một kỳ thi văn hóa quốc tế, thầy và trò Trường THPT Chuyên Lào Cai đang thiết lập chuẩn mới mà trước đây khu vực chưa chạm tới.

Kết quả ấy không đến từ lợi thế sẵn có, mà được bồi đắp bởi sự kiên trì và niềm tin thầy dành cho trò. Thầy Mai Hồng Kiên khẳng định, trong nghiên cứu khoa học, bên cạnh đam mê, học sinh cần được định hướng và khơi gợi ý tưởng. Nhờ đó, nhiều dự án đã được hoàn thiện, mang về giải thưởng cao ở cấp quốc gia và quốc tế.

Hồng Lý