Người Hà Nội đang xấu xí?

Rác vứt bừa bãi ở hồ Hoàn Kiếm khiến nhiều du khách cảm thấy khó chịu. Ảnh: TL

Mặt trái của đô thị văn minh

Cuộc hội thảo đầu tiên của đề án “Xây dựng hệ thống quy tắc ứng xử trong cơ quan, doanh nghiệp, cộng đồng dân cư, nơi công cộng thành phố Hà Nội” do Sở VH,TT&DL Hà Nội chủ trì tuần qua được tập trung vào chủ đề “Xây dựng hệ thống quy tắc ứng xử nhằm xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh”. TS Lê Thị Bích Hồng, Phó Vụ trưởng Vụ Văn hóa – Văn nghệ (Ban Tuyên giáo TƯ) nêu ra hàng loạt dẫn chứng về những nét đẹp trong văn hóa ứng xử cũng như sự tinh tế của người Hà Nội xưa. Nhưng bên cạnh những tinh hoa ấy, Hà Nội ngày nay xuất hiện hàng loạt những mặt trái: Lối cư xử nhã nhặn, thanh lịch mất dần, thay vào đó là lối nói xô bồ, tục tĩu, huỵch toẹt, thiếu văn hóa, kiểu ăn nói “lệch chuẩn”, nhất là ở giới trẻ. Nhiều fan cuồng ồn ào, la hét, quỳ mọp trước thần tượng nhưng lại kiệm lời không biết “cảm ơn, xin lỗi….”.

TS Bích Hồng cũng dẫn chứng hàng loạt những thói hư tật xấu của nhiều người Hà Nội như “bún mắng, cháo chửi”, nhiều chủ hàng “đốt vía” nếu khách hỏi mà không mua được hàng; vấn nạn chặt chém khách, đong lừa, cân điêu…

Trong tham luận của mình, nhà phê bình văn học Nguyễn Hòa kể câu chuyện: “Ngày trước, gia đình tôi ở trong một khu tập thể, kế bên là căn hộ của một vị quan chức. Sau khi nghỉ hưu vị này về quê, dành nhà cho vợ chồng anh con trai. Hồi đầu cũng bình thường nhưng từ khi ăn nên làm ra thì anh con trai khác hẳn, còn hay nhắc nhở tôi: Người Hà Nội phải thế này, phải thế kia…Nghe lời nhắc nhở còn nhầm lẫn giữa “N” với “L”… Là người Hà Nội nhưng hơn chục năm, gia đình ấy chưa bao giờ cầm chổi quét cầu thang. Có lần thấy nhân viên thu tiền điện gọi mãi không được, ngỡ gia đình họ đi vắng, tôi ra đóng hộ. Dè đâu, lát sau anh chồng lon ton chạy sang trách: “Cháu ở trong nhà, chú nộp hộ cháu làm gì, để nó đến vài lần mới trả cho bõ ghét…”.

Nhà nghiên cứu này cũng cho rằng một trong những lí do dẫn tới sự nhiễu loạn của một số chuẩn mực, ứng xử của người Hà Nội hiện nay chính là do quá trình tích hợp dân cư. “Các thế hệ dân cư Hà Nội đã xây dựng nên văn hóa Tràng An, người muôn phương đến xứ này hầu như đều rất tự -ý thức trong quá trình nhập thân văn hóa để trở thành “Người Hà Nội”. Tuy nhiên, ngày nay, nhiều người nhập cư vào Hà Nội nhưng không quan tâm đến vấn đề này mà đặt bản thân vào tư thế phóng chiếu “văn hóa đã có” vào môi trường sống mới”, ông Nguyễn Hòa nói.

Bộ quy tắc ứng xử riêng cho người Thủ đô

Ngoài 2 tham luận nói trên, gần 20 tham luận khác cũng đều tập trung vào việc cần thiết phải xây dựng một bộ quy tắc ứng xử riêng cho người Hà Nội. Ông Phạm Quang Long, Giám đốc Sở VH,TT&DL Hà Nội cho rằng, những tiêu cực của quan hệ ứng xử đang làm ô nhiễm môi trường xã hội mà các cơ quan chức năng và người dân, dù đã cố gắng rất nhiều vẫn chưa có biện pháp ngăn chặn hữu hiệu…

Bên cạnh các ví dụ sinh động về sự “xuống cấp trong văn hóa” của người Hà Nội, Sở VH,TT&DL Hà Nội đã giới thiệu về đề án “Xây dựng hệ thống quy tắc ứng xử trong cơ quan, doanh nghiệp, cộng đồng dân cư, nơi công cộng thành phố Hà Nội”. Đề án được dự kiến thực hiện từ nay cho đến hết năm 2014 và năm 2015 sẽ ban hành hệ thống quy tắc.

Đề án đưa ra tính cấp thiết của vấn đề: Có thể nói chưa thời điểm nào mà vấn đề văn hóa ứng xử ở Hà Nội và người Hà Nội được đặt ra cấp thiết như hiện nay… Những phân tích về sự xuống cấp văn hóa ứng xử đã đặt ra những vấn đề đáng báo động về chất lượng của ứng xử và tạo ra những hình ảnh xấu, ảnh hưởng không nhỏ đến một thành phố có bề dày văn hóa, lịch sử….Việc xây dựng một hệ thống quy tắc ứng xử trong môi trường giao tiếp của Hà Nội để hình thành một bản sắc riêng, phù hợp với truyền thống và mang nét hiện đại là một việc làm cấp thiết!.

Theo đề án này, khi bộ quy tắc ứng xử được ban hành sẽ đi kèm các chế tài đảm bảo hiệu quả của nó. Bắt đầu từ quý II/2015 trở đi sẽ tiến hành kiểm tra và đánh giá hiệu quả của đề án.

Hoàng Phương