Người lao động, doanh nghiệp cần lưu ý gì khi đăng ký bảo hiểm xã hội?

Ngày 7/8/2025, Bộ Nội vụ đã ban hành Quyết định 863/QĐ-BNV công bố thủ tục hành chính mới trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội. Một trong những nội dung quan trọng được người lao động và người sử dụng lao động quan tâm là thủ tục đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) và cấp sổ BHXH.

Theo quy định, người sử dụng lao động có trách nhiệm kê khai và nộp hồ sơ tham gia BHXH bắt buộc cho người lao động trong vòng 30 ngày kể từ khi phát sinh đối tượng thuộc diện tham gia.

Đối với các trường hợp đặc thù như chủ hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai, người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, thành viên hội đồng quản trị, giám đốc, tổng giám đốc, ban kiểm soát hoặc các chức danh quản lý hợp tác xã không hưởng lương, bản thân họ phải trực tiếp nộp hồ sơ cho cơ quan BHXH trong cùng thời hạn 30 ngày. Với người tham gia BHXH tự nguyện, hồ sơ sẽ được nộp trực tiếp cho cơ quan BHXH địa phương.

Người lao động và doanh nghiệp khi đăng ký bảo hiểm xã hội cần nắm rõ quy trình, thành phần hồ sơ cũng như thời hạn nộp

Về thành phần hồ sơ, đối tượng tham gia BHXH bắt buộc do người sử dụng lao động nộp gồm tờ khai đăng ký tham gia của doanh nghiệp kèm danh sách lao động và tờ khai cá nhân của từng người lao động. Riêng các đối tượng quản lý doanh nghiệp, hợp tác xã không hưởng lương và chủ hộ kinh doanh phải tự nộp tờ khai cá nhân. Với người tham gia BHXH tự nguyện, hồ sơ chỉ gồm tờ khai của chính người tham gia.

Đối tượng tham gia BHXH bắt buộc được mở rộng, bao gồm người lao động làm việc theo hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên; cán bộ, công chức, viên chức; công nhân, viên chức quốc phòng, công an và cơ yếu; lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; vợ hoặc chồng đi theo thành viên cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài hưởng sinh hoạt phí; người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, đại diện phần vốn nhà nước và doanh nghiệp; các chức danh quản lý hợp tác xã; người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố; người lao động làm việc không trọn thời gian nhưng có mức lương từ mức tối thiểu trở lên; chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai.

Ngoài ra, công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam theo hợp đồng từ 12 tháng trở lên cũng thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc.

Đối với BHXH tự nguyện, công dân Việt Nam từ 15 tuổi trở lên, không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc và không hưởng lương hưu, trợ cấp thường xuyên, đều có quyền đăng ký. Ngoài ra, người lao động hoặc cán bộ, công chức, viên chức đang tạm hoãn hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc cũng có thể tham gia BHXH tự nguyện, trừ trường hợp đã có thỏa thuận tiếp tục đóng BHXH bắt buộc trong thời gian này.

Người sử dụng lao động phải tham gia BHXH bắt buộc bao gồm nhiều nhóm: cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp thuộc lực lượng vũ trang, các tổ chức chính trị - xã hội, đơn vị kinh tế tập thể, hợp tác xã, hộ kinh doanh, cũng như cơ quan, tổ chức quốc tế hoạt động tại Việt Nam và mọi cá nhân có thuê mướn lao động theo hợp đồng.

Đáng chú ý, thủ tục đăng ký tham gia và cấp sổ BHXH hoàn toàn không thu lệ phí, tạo điều kiện thuận lợi cho cả người lao động và người sử dụng lao động.

Túc Mạch