Người lưu giữ nghệ thuật hát then ở Vĩnh Yên

Ông Hoàng Văn Thụy được mệnh danh là “anh cả” trong sưu tầm, lưu giữ, sáng tác nghệ thuật hát then của người Tày ở xã Vĩnh Yên tại thời điểm này.

Năm nay ngoài 50 tuổi nhưng ông Hoàng Văn Thụy vẫn còn khá trẻ trung. Thấy khách, ông Thụy mời lên nhà sàn rót trà mời, rồi nhìn sang vợ nói với chúng tôi một câu như đùa: Có lẽ vì vợ chồng tôi hay hát then, gảy tính tẩu nên cuộc sống lúc nào cũng vui tươi, trẻ trung được như vậy…

Nghệ nhân ưu tú Hoàng Văn Thụy bên cây đàn Tính.

Theo lời kể của ông Thụy, ông sinh ra và lớn lên trên mảnh đất Khuổi Phường có truyền thống hát then. Khi đủ 18 tuổi, cũng như nhiều thanh niên khác trong làng, ông lên đường nhập ngũ và sau khi ra quân trở về quê hương sản xuất, xây dựng gia đình. Điều đặc biệt là ông được thừa hưởng gen hát then của các bậc tiền bối trong dòng tộc, nhất là dì ruột là cố Nghệ nhân dân gian Hoàng Thị Cứ - người nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực sưu tầm, trình diễn các làn điệu hát then cổ của người Tày. Với tình yêu tha thiết truyền thống văn hóa của dân tộc mình, ông Thụy vừa chăm lo phát triển kinh tế gia đình, vừa theo học hát then của bà Hoàng Thị Cứ. Năm 2012, sau khi Nghệ nhân dân gian Hoàng Thị Cứ mất do bạo bệnh, ông Thụy trở thành học trò duy nhất được thừa hưởng toàn bộ “di sản” mà bà để lại.

“Tôi cảm thấy lúc đó di sản bà Cứ để lại quá nặng với mình và trước mắt không biết phải giữ gìn như thế nào. Tuy nhiên, nhớ lời dạy của bà nên tôi đã cố gắng vận dụng tất cả những gì đã học hỏi được để tiếp tục nghiên cứu, sưu tầm, sáng tác, không để di sản văn hóa đặc sắc của dân tộc mình bị mai một và thất lạc”, Nghệ nhân ưu tú Hoàng Văn Thụy chia sẻ.

Để làm phong phú thêm kho tàng hát then của mình, ngoài những bài hát then cổ đã có, ông Thụy vẫn miệt mài lặn lội đến tất cả những bản làng nơi có người Tày sinh sống để tìm hiểu và ghi chép cẩn thận. Đêm đến, khi nhà nhà đã tắt đèn đi ngủ, ông lại lật từng trang sổ để đọc, viết, sắp xếp lại cho hoàn chỉnh. Cứ như vậy, trong hơn 30 năm hoạt động sưu tầm văn hóa, ông Thụy đã bổ sung cho mình hàng trăm bài hát then cổ và sáng tác nhiều bài hát then mới.

Nghệ nhân ưu tú Hoàng Văn Thụy còn sáng tác hàng chục bài hát then với mục đích tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, quy định của địa phương. Những bài hát then như: Đường lối cách mạng Hồ Chí Minh, Lào Cai đổi mới, Bảo Yên quê noọng, Bốn mùa hoa nở, Hát về nông thôn mới… đã góp phần khích lệ người dân bản Khuổi Phường tích cực lao động, sản xuất, xây dựng gia đình no ấm, hạnh phúc và tuân thủ pháp luật.

Từ năm 2009 đến nay, ông Hoàng Văn Thụy và một số nghệ nhân ở bản Khuổi Phường còn tham gia nhiều hội thi như Liên hoan hát then đàn tính toàn quốc, Liên hoan dân ca các dân tộc các tỉnh miền núi phía Bắc, Liên hoan văn nghệ quần chúng tỉnh Lào Cai… và giành được nhiều giải cao.

Dù hoàn cảnh gia đình còn khó khăn, nhưng với tình yêu hát then và vai trò của một nghệ nhân văn hóa, ông Hoàng Văn Thụy vẫn say sưa sưu tầm, sáng tác, đưa di sản hát then vào giảng dạy trong các tiết ngoại khóa của trường học ở địa phương. Cùng với đó, duy trì hoạt động Câu lạc bộ hát then xã Vĩnh Yên với gần 30 thành viên tham gia. Với những việc đã gắn bó và cống hiến, ông Thụy xứng đáng là tấm gương sáng ở bản làng người Tày.