Người tiêu dùng giúp thị trường giày thể thao giả bùng nổ

Văn phòng Sở hữu Trí tuệ Liên minh châu Âu (EUIPO) và Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) tính toán rằng vào năm 2019, giày dép nhái chiếm hơn 20% tổng giá trị hàng giả trên thị trường toàn cầu.

EUIPO và OECD nhận định số lượng và chất lượng của giày thể thao giả chưa bao giờ cao như hiện nay, chiếm khoảng 20% tổng giá trị giao dịch hàng giả trên toàn cầu. 2 tổ chức này định giá giao dịch hàng giả đạt khoảng 449 tỷ USD vào năm 2019. Như vậy theo tỷ lệ 20%, giá trị ngành kinh doanh giày dép giả tương đương hơn 100 tỷ USD.

Giày dép đang trở thành sản phẩm giả bị thu giữ nhiều nhất trên thế giới, chiếm 1/4 tổng số hàng hóa bị tịch thu.

Sự bùng nổ thương mại điện tử

Economist nhận định một trong những động lực lớn nhất cho sự bùng nổ của hàng giả hiện nay chính là cuộc cách mạng về thương mại điện tử. Trong thập kỷ qua, thương mại điện tử đã phát triển nhanh chóng, ở cả thị trường hợp pháp lẫn thị trường chợ đen. Từ năm 2017 đến 2019, 56% vụ bắt giữ hàng giả trong lãnh thổ Liên minh châu Âu liên quan đến hoạt động thương mại điện tử.

Đại dịch COVID-19 khiến thương mại điện tử tăng trưởng mạnh mẽ hơn, dẫn đến việc hàng giả ngày càng dễ tiếp cận. Trước đây, người tiêu dùng từng phải phụ thuộc vào các lô hàng lớn, đi từ người bán buôn, qua người trung gian, rồi đến từng cửa hàng.

Hiện nay, trải nghiệm mua hàng giả đơn giản như hàng thật. Các diễn đàn như Reddit giúp người tiêu dùng có thể mua hàng trực tiếp từ những người sản xuất hàng giả với chỉ vài cú click chuột.

Người buôn hàng giả cũng đã từ bỏ những mánh khóe lừa lọc kiểu cũ. Thay vào đó, họ cố gắng làm hài lòng của khách hàng thông qua sự minh bạch và trung thực.

Xu hướng đầu cơ

Số liệu mà EUIPO và OECD công bố cho thấy, thị trường mua bán lại (resell market) giày thể thao hiện tại trị giá khoảng 2 tỷ USD/năm. Các nhà đầu tư đang kinh doanh những đôi giày thể thao chính hãng để kiếm lời.

Chẳng hạn, đôi giày thể thao Yeezy đầu tiên do nghệ sĩ Kanye West thiết kế và sử dụng vừa lập kỷ lục đấu giá mới ở mức 1,8 triệu USD.

Wahaaj Shabbir, người đứng đầu về giày thể thao tại Ebay UK, nói: “Mọi người đang đầu tư vào những đôi giày thể thao có giá trị cao. Họ muốn có thứ để trưng bày lên kệ, và bán chúng khi giá tăng lên”.

Các thương hiệu như Nike cũng đang cố tình hạn chế nguồn cung của một số dòng sản phẩm nhất định. Nhu cầu đối với các sản phẩm hiếm, chính hãng đã tạo ra nhu cầu về hàng giả chất lượng cao.

Hiện nay, người tiêu dùng sẵn sàng trả nhiều tiền cho hàng giả chất lượng tốt. Theo các nhân viên của Nike, hàng giả hiện nay đang theo kịp hàng thật ở nhiều chi tiết. Đồng thời, các nhà sản xuất cũng đang tạo ra những thẻ xác thực hàng thật, tương tự như của Ebay hay StockX.

Nhân vật ảnh hưởng (Influencers)

Những người ảnh hưởng cũng đang trở thành một động lực đáng kể trong việc hướng người tiêu dùng tới hàng giả. Họ cung cấp cho người tiêu dùng thông tin chi tiết về các loại hàng giả, cũng như so sánh trực tiếp với hàng thật.

Những người ảnh hưởng cũng phải cẩn trọng để các nền tảng như YouTube không xóa họ như một biện pháp trừng phạt. Họ sẽ tránh tiết lộ nơi để mua giày cũng như không trực tiếp quảng bá cho hàng nhái.

Ông Kal Raustiala, tác giả của cuốn The Knockoff Economy, bình luận: “Tôi nghĩ rằng việc buôn bán giày giả là hành vi phạm tội không có nạn nhân. Người tiêu dùng không bị tổn hại, và còn có thể còn khá giả hơn, bởi không phải ai cũng có đủ khả năng chi trả cho phiên bản thật”.

Không thể chặn từ nguồn cung

Sự gia tăng của những người có tầm ảnh hưởng và nhu cầu với giày nhái sẽ khó mà sớm giảm bớt. Vậy còn việc chặn đứng hàng giả từ nguồn cung thì sao?

Khoảng hơn 80% giày dép giả tính theo giá trị tới từ Trung Quốc. Thành phố Phủ Điền, Trung Quốc đã trở thành thủ phủ toàn cầu của ngành sản xuất giày giả. Đồng thời, Phủ Điền cũng là nơi sản xuất phần lớn giày thể thao chính hãng của thế giới.

Hoạt động sản xuất bất hợp pháp tại đang trở nên gắn bó chặt chẽ hơn với hoạt động sản xuất hợp pháp, đôi khi thường diễn ra trong cùng một nhà máy.

Bắc Kinh đã tăng cường nỗ lực ngăn chặn hoạt động sản xuất và buôn bán hàng giả. Đồng thời, cũng có nhiều cách để điều tra viên có thể sử dụng công nghệ để bắt những kẻ sản xuất hàng giả.

Người bán hàng giả muốn thể hiện rằng mình đã có hàng nghìn lượt khách hàng hài lòng, và các nền tảng cũng mong muốn điều tương tự. Vì vậy, nhiều nền tảng bán hàng giả lưu trữ lại số lượng đơn hàng đã bán.

Tuy vậy, việc đa phần khối lượng sản xuất hàng giả nằm tại Trung Quốc đồng nghĩa có rất ít hy vọng trong để chặn đứng nguồn cung.

“Đó là quy luật cơ bản của kinh tế học, có cầu ắt có cung. Bạn không thể thực sự giải quyết được tất cả vấn đề. Những gì bạn có thể làm là thi thoảng loại bỏ một số nhà cung cấp nhất định, và sau đó những nhà cung cấp mới sẽ xuất hiện”, ông Kal Raustiala nói.

“Trung Quốc không có lỗi, mà là nhu cầu từ nước ngoài đã thúc đẩy hoạt động kinh doanh này ở Trung Quốc. Vì vậy, những gì chúng ta phải làm là xem ai đang mua nó. Chúng ta có thể kiểm soát khách hàng bằng giáo dục hoặc thông qua chính sách”, ông Ted Kavowras, trưởng phòng vận hành của Panoramic Consulting, nhấn mạnh.

Economist nhận định các nước không thể có giải pháp dễ dàng để xử lý bài toán hạn chế nhu cầu của người tiêu dùng đối với hàng giả. Với các thương hiệu muốn làm chậm lại thị trường hàng giả, con đường phía trước có thể sẽ rất khó khăn.

Tùng Lâm/Economist