Người trẻ 'phải lòng' hát Xẩm

Từ những dự án sinh viên đầy tâm huyết đến các MV triệu view của nghệ sĩ trẻ, Xẩm đang bước ra khỏi định kiến cũ, khoác lên mình diện mạo tươi mới, sống động và đầy sức hút. Một di sản từng đứng trước nguy cơ mai một giờ lại được thế hệ trẻ hồi sinh mạnh mẽ, khẳng định văn hóa truyền thống hoàn toàn có thể tỏa sáng giữa nhịp sống hiện đại.

Hoạt động “Xẩm du ca” của nhóm Nghệ Tân Kỳ

Người trẻ “khoác áo” mới cho di sản

Trước dòng chảy sôi động và xô bồ của nhạc thị trường, nhóm sinh viên Báo chí - Truyền thông (lớp Báo In K42, Học viện Báo chí và Tuyên truyền) đã can đảm chọn lối đi “ngược dòng”, quyết tâm khôi phục và làm sống lại những loại hình nghệ thuật xưa cũ đang đứng trước nguy cơ biến mất, trong đó có Hát Xẩm. Đây vừa là hoạt động bảo tồn, vừa là lời khẳng định mạnh mẽ của thế hệ trẻ về trách nhiệm đối với cội nguồn. Từ nhiệt huyết ấy, dự án phi lợi nhuận “Nghệ Tân Kỳ” đã được hình thành và chắp cánh.

Sự kiện “Nghệ Tân Kỳ” sẽ chính thức mở cửa đón công chúng vào ngày 23.11 tại không gian cổ kính của Bích Câu Đạo Quán (số 14 phố Cát Linh, Hà Nội). Chương trình được tổ chức nhân Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam, đồng thời là dịp để thế hệ trẻ gửi lời tri ân sâu sắc tới những giá trị truyền thống mà cha ông đã dày công gìn giữ. Đây cũng là lời khẳng định về vai trò và trách nhiệm của người trẻ trong việc tiếp nối, lan tỏa văn hóa dân tộc trong bối cảnh hiện đại.

“Nghệ Tân Kỳ” hứa hẹn mang đến một trải nghiệm đa giác quan, nơi công chúng được đắm chìm trong các loại hình âm nhạc dân gian tinh hoa. Khán giả sẽ trực tiếp thưởng thức hát Xẩm, Ca trù, Chèo và Chầu văn qua phần trình diễn của những nghệ nhân giàu kinh nghiệm. Không gian sự kiện còn trưng bày các vật phẩm văn hóa đặc sắc như giáp phục thời Lý - Trần hay quạt Việt Nam Họa Sắc. Đây cũng là dịp để khán giả giao lưu, lắng nghe những câu chuyện và kinh nghiệm quý báu từ các nghệ nhân và chuyên gia văn hóa - sử học.

Không dừng lại ở sự kiện chính, nhóm còn tổ chức buổi “Xẩm Du Ca” đầy sáng tạo tại phố đi bộ Hồ Gươm nhằm tăng cường khả năng lan tỏa. Bằng cách giới thiệu nghệ thuật truyền thống bằng tiếng Anh và tiếng Trung, nhóm đã kết nối được với nhiều du khách quốc tế. Hoạt động không chỉ dừng ở trình diễn, mà còn mở rộng thành không gian trải nghiệm văn hóa đa dạng như viết thư pháp, nặn tò he, mặc cổ phục.

Qua chuỗi hoạt động này, nhóm kỳ vọng mọi người sẽ hiểu sâu hơn về đặc trưng từng loại hình nghệ thuật, đồng thời nuôi dưỡng tình yêu và niềm tự hào đối với nền văn hóa dân tộc phong phú của Việt Nam. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho vai trò tiên phong và tinh thần trách nhiệm của người trẻ trong hành trình giữ hồn cho di sản truyền thống.

Khi Xẩm lên ngôi “thị trường”

Sức hút của Xẩm không dừng lại ở các dự án cộng đồng mà đã tạo nên cơn “địa chấn” trên sân khấu giải trí, chứng minh khả năng chinh phục thị hiếu khán giả trẻ. MV Mục hạ vô nhân của Soobin Hoàng Sơn kết hợp cùng Binz và NSND Huỳnh Tú, là minh chứng rõ nét nhất.

Ngay khi ra mắt, sản phẩm đã nhanh chóng leo thẳng lên top trending, gây bất ngờ bởi sự đầu tư chỉn chu đến từng chi tiết và sự hòa quyện hoàn hảo giữa hồn Việt xưa với tinh thần đương đại.

Thành công này khiến nhiều người lớn tuổi - từng hoài nghi về thế hệ trẻ - phải nhìn nhận lại. NSND Huỳnh Tú, cha của Soobin đã xúc động bày tỏ: “Tôi ngạc nhiên và bất ngờ với lớp trẻ. Bỗng dưng tôi thấy mình thiển cận. Nhưng tôi đã nhầm to”. Lời chia sẻ chân thành ấy không chỉ là khen ngợi, mà còn là sự công nhận nỗ lực gìn giữ và lan tỏa văn hóa truyền thống của giới trẻ.

Mục hạ vô nhân được xây dựng như một bức tranh nghệ thuật chuyển động công phu, kết hợp tinh tế giữa âm nhạc truyền thống và hiện đại. Bối cảnh làng quê Bắc Bộ cổ điển được tái hiện bằng hình ảnh, hóa trang và đạo cụ thật, trong khi thông điệp “nói không với AI” nhấn mạnh sự trân trọng đối với lao động và nghệ thuật thủ công. Câu chuyện trào phúng về hai chàng trai giả thầy bói mù mang đến thông điệp nhân văn “Ai ơi ăn ở cho lành”, vừa dí dỏm vừa sâu sắc.

Thành công vang dội của MV nằm ở cách nó tôn vinh văn hóa truyền thống qua từng chi tiết đặc sắc: Chiếu hát Xẩm, chiếu cói, mảnh sành, quán nước vỉa hè, đình làng, ao nước, tranh Đông Hồ… Phần âm nhạc được làm mới bằng kho tàng thanh âm bản địa và dàn “cameo” gồm 17 nghệ sĩ, nghệ nhân chơi nhạc cụ truyền thống như trống mảnh, trống cơm, nhị, tiêu, đàn bầu, sáo, đàn nguyệt, đàn tam, đàn hồ, phách, sênh sứa, mõ… tạo nên tổng thể âm thanh mộc mạc mà tinh tế.

Mục hạ vô nhân chính là cuộc gặp gỡ đỉnh cao giữa quá khứ và hiện tại, giữa duyên dân gian và tinh thần sáng tạo Gen Z. Trong dòng nhạc thị trường sôi động, việc một MV lấy chất liệu dân gian chiếm spotlight là tín hiệu vàng: Văn hóa Việt đang được yêu, được làm mới và được sống lại bằng chính nhịp đập tự hào của người trẻ.

Soobin Hoàng Sơn không đơn độc, bởi nhiều nghệ sĩ trẻ khác cũng đang đau đáu với âm nhạc dân tộc và gặt hái thành công. Hà Myo là một trong những gương mặt nổi bật khi kết hợp Xẩm với điện tử và rap, tạo nên phong cách dân gian đương đại đầy mới mẻ. Những sản phẩm như Xẩm Hà Nội hay Xẩm 4 mùa hoa đưa âm nhạc truyền thống đến gần hơn với giới trẻ, minh chứng bằng hàng triệu lượt xem trên TikTok.

Về lâu dài, nỗ lực của giới nghệ sĩ và các dự án như “Xẩm đến trường” của Soobin Hoàng Sơn hay nhóm sinh viên “Nghệ Tân Kỳ” cùng chung mục tiêu bảo tồn và làm mới giá trị văn hóa Việt. Sự quan tâm từ khán giả cũng như giới chuyên môn chính là lời khẳng định mạnh mẽ nhất cho sức sống bền bỉ và vẻ đẹp vĩnh cửu của di sản nghệ thuật dân tộc.

THẢO MY