Thanh Hóa nâng tầm nghệ thuật biểu diễn trong giai đoạn mới

Vở diễn “Người đi mở cõi” của Nhà hát Nghệ thuật Lam Sơn Thanh Hóa giành 4 huy chương tại Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2025

Những kết quả toàn diện này đang mở ra nền tảng quan trọng để tỉnh hướng tới mục tiêu phát triển công nghiệp văn hóa trong giai đoạn 2026 – 2030.

Bứt phá toàn diện từ tổ chức đến chất lượng sáng tạo

2025 là năm đặc biệt bận rộn của ngành văn hóa xứ Thanh khi cùng lúc diễn ra rất nhiều sự kiện lịch sử, lễ hội lớn và hoạt động chính trị quan trọng.

Trong bối cảnh đó, việc kiện toàn lại bộ máy nghệ thuật được xem là bước đi chiến lược, giúp tỉnh xây dựng hệ thống hoạt động biểu diễn chuyên nghiệp hơn, gọn nhẹ hơn và hiệu quả hơn.

Điểm nhấn lớn nhất chính là Nhà hát Nghệ thuật Lam Sơn, được thành lập trên cơ sở sáp nhập hai nhà hát chuyên nghiệp của tỉnh. Đây là cuộc tái cấu trúc hiếm có về quy mô trong lĩnh vực nghệ thuật, đòi hỏi nỗ lực đồng lòng của nhiều thế hệ nghệ sĩ.

Sau sáp nhập, bộ máy nhanh chóng ổn định, vận hành nhịp nhàng và đang dần thể hiện rõ lợi thế của một mô hình tổng hợp, nơi hội tụ Tuồng, Chèo, Cải lương, Ca, Múa, Nhạc và Kịch nói trong cùng một thiết chế.

Trong năm, nhà hát đã thực hiện 833 buổi biểu diễn, vượt xa yêu cầu đề ra. Đặc biệt, 119 buổi phục vụ nhiệm vụ chính trị trong các ngày lễ, ngày kỷ niệm và sự kiện lớn, 210 buổi biểu diễn phục vụ vùng cao tiếp tục duy trì mục tiêu thu hẹp khoảng cách hưởng thụ văn hóa giữa miền xuôi và miền núi, điều mà Thanh Hóa luôn xem là nhiệm vụ xuyên suốt.

Diễn viên Nhà hát Nghệ thuật Lam Sơn tham gia chương trình nghệ thuật tại lễ hội Lam Kinh 2025

Song song, nhà hát dàn dựng mới 15 chương trình và vở diễn; khôi phục 8 tác phẩm truyền thống, trong đó có nhiều trích đoạn, làn điệu độc đáo của xứ Thanh.

Sự đầu tư bài bản này không chỉ làm giàu kho tàng nghệ thuật địa phương mà còn tạo điều kiện để lớp trẻ tiếp cận những giá trị sân khấu cốt lõi đang đứng trước nguy cơ bị lãng quên.

Ở sân chơi toàn quốc, Thanh Hóa tiếp tục ghi dấu ấn. Tại Liên hoan nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ Công an”, vở Cải lương Sấm dậy cửa Lạch Hới giành Huy chương Vàng tập thể; vở Kịch nói Niềm tin nơi biên cương giành Huy chương Đồng.

Các nghệ sĩ xứ Thanh còn mang về 12 huy chương cá nhân, một thành tích hiếm có của các đoàn nghệ thuật địa phương.

Không chỉ dừng ở đó, Nhà hát Nghệ thuật Lam Sơn còn thành công tại Liên hoan Chèo toàn quốc 2025 với vở Hai người mẹ, tiếp tục khẳng định vị thế của nghệ thuật truyền thống Thanh Hóa trên bản đồ sân khấu Việt Nam.

Ở góc độ quản lý nhà nước, Sở VHTTDL Thanh Hóa tăng cường thẩm định, duyệt nội dung, kiểm tra hoạt động biểu diễn để bảo đảm đúng pháp luật, an toàn và lành mạnh.

76 hồ sơ thủ tục hành chính được giải quyết đúng hạn; công tác chấn chỉnh hoạt động biểu diễn tự phát, xử lý sai phạm trên không gian mạng được thực hiện quyết liệt, góp phần giữ “đời sống sân khấu sạch”.

Mở rộng không gian công chúng và hướng tới phát triển công nghiệp văn hóa

Một trong những dấu ấn quan trọng của Thanh Hóa là sự kiên trì đưa nghệ thuật đến gần công chúng, đặc biệt là đồng bào miền núi và đối tượng thanh thiếu niên.

Đoàn nghệ thuật Thanh Hóa biểu diễn phục vụ đồng bào miền núi, mang văn hóa xứ Thanh đến gần khán giả ở vùng sâu, vùng xa

Giai đoạn 2021 – 2025, các đoàn nghệ thuật của nhà hát đã thực hiện 1.450 buổi biểu diễn miền núi, trải dài ở Quan Sơn (cũ), Quan Hóa (cũ), Ngọc Lặc (cũ), Thường Xuân (cũ), Mường Lát (cũ)… Đây không chỉ là chương trình biểu diễn đơn thuần mà còn là nỗ lực nhân văn giúp vùng khó khăn tiếp cận nghệ thuật chuyên nghiệp.

Cùng với đó, nhiều chương trình sân khấu hóa được đầu tư quy mô, mang lại hiệu ứng truyền thông mạnh mẽ.

Nổi bật như chương trình nghệ thuật kỷ niệm 60 năm Hàm Rồng chiến thắng, lễ hội Đền Bà Triệu, lễ hội Lam Kinh, chương trình chào mừng 50 năm Giải phóng miền Nam, hay các sự kiện trong Tuần Văn hóa, Du lịch Thanh Hóa.

Một hướng đi đáng chú ý khác là đối ngoại văn hóa. Thanh Hóa liên tục tổ chức hoặc phối hợp biểu diễn trong các hoạt động giao lưu với Lào, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ… Nhiều chương trình mang đậm bản sắc xứ Thanh được trình diễn trước bạn bè quốc tế, hỗ trợ mạnh mẽ cho chiến lược quảng bá hình ảnh tỉnh và thu hút đầu tư.

Hệ thống truyền thông nghệ thuật cũng được đổi mới. Đề án “Sân khấu truyền hình và sân khấu thiếu nhi” được triển khai hiệu quả với hàng chục chương trình phát sóng trên Đài PT-TH Thanh Hóa, thu hút lượng lớn khán giả trẻ.

Tuy nhiên, lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn vẫn đối mặt nhiều thách thức. Nguồn kinh phí hạn chế khiến một số vở diễn quy mô lớn chưa thể thực hiện đúng kỳ vọng.

Đội ngũ diễn viên trẻ đang thiếu hụt trầm trọng do các trường đại học không còn đào tạo Tuồng, Chèo, Cải lương. Cạnh tranh từ các loại hình giải trí hiện đại khiến việc thu hút khán giả đến rạp ngày càng khó khăn.

Trang thiết bị biểu diễn nhiều nơi đã cũ, lạc hậu, không đáp ứng được yêu cầu của sân khấu hiện đại.

Để giải quyết những “điểm nghẽn” này, Thanh Hóa xác định hướng đi mới: Ứng dụng công nghệ số để tạo trải nghiệm mới: chiếu phim kết hợp sân khấu, hiệu ứng âm thanh, ánh sáng hiện đại, biểu diễn trực tuyến.

Đa dạng hóa sản phẩm nghệ thuật, kết hợp truyền thống và đương đại. Liên kết văn hóa, du lịch, ẩm thực, thời trang, tạo chuỗi giá trị công nghiệp văn hóa.

Tăng cường truyền thông, xây dựng cộng đồng khán giả qua mạng xã hội. Đầu tư đào tạo nhân lực, thu hút nghệ sĩ trẻ, có chế độ đặc thù cho nghệ sĩ lớn tuổi.

Xây dựng Đề án sân khấu học đường giai đoạn 2026 – 2030 nhằm gieo mầm đam mê nghệ thuật cho thế hệ mới.

Đặc biệt, Thanh Hóa chủ trương đưa nghệ thuật biểu diễn trở thành một thành tố quan trọng trong chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa, gắn với hệ sinh thái phục vụ du lịch và dịch vụ chất lượng cao.

Với hàng chục giải thưởng quốc gia, hàng nghìn buổi biểu diễn phục vụ nhân dân, cùng quyết tâm đổi mới mạnh mẽ, nghệ thuật biểu diễn Thanh Hóa đang mở ra một giai đoạn phát triển mới.

NGUYỄN LINH