Người trẻ thà nhắn tin còn hơn giao tiếp ngoài đời thực

“Chứng ám ảnh sợ xã hội”, hay “rối loạn lo âu xã hội”, đã trở thành thuật ngữ thông dụng trên mạng xã hội Trung Quốc trong những năm gần đây. Ngày càng nhiều người trẻ thừa nhận rằng họ sợ giao tiếp xã hội ngoài đời thực.

Một số người dùng cho rằng họ sẽ từ chối sự giúp đỡ của người khác, ngay cả trong trường hợp “chẳng may bị một con hổ cắn”, SCMP đưa tin.

“Đương nhiên, tôi sẽ gặp nguy cơ tử vong cao. Nhưng thà vậy còn hơn phải chủ động chào hỏi người lạ đến giúp đỡ mình”, trích một bình luận phổ biến.

Chứng rối loạn lo âu xã hội ở người trẻ gia tăng một phần do dành thời gian nhiều cho Internet. Ảnh: In Pictures Ltd./Corbis.

Không chỉ tại Trung Quốc, tỷ lệ thanh niên mắc chứng rối loạn lo âu xã hội ở một số quốc gia khác như Mỹ, Nga hay Brazil cũng đang tăng lên, theo một nghiên cứu y khoa được công bố trên tạp chí khoa học PLOS One năm 2020.

Cụ thể, 32,1% người Trung Quốc ở độ tuổi 16-29 mắc chứng ám ảnh sợ xã hội. Tỷ lệ này ở Mỹ, Nga và Brazil lần lượt là 57,6%, 42,4% và 27%.

Nhóm tác giả thực hiện, gồm các nhà khoa học Mỹ và Canada, cho biết các con số đã nói lên rằng chứng lo âu xã hội đang là mối quan tâm của người trẻ tuổi trên khắp thế giới.

Ảnh hưởng từ mạng xã hội

Huang Jing, nhà tâm lý học ở Hàng Châu (tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc), cho biết sự phổ biến của mạng xã hội và đời sống kỹ thuật số được nâng cao là những lý do chính làm gia tăng chứng ám ảnh sợ xã hội.

“Chuyện thanh thiếu niên, những người ở độ tuổi tò mò và khám phá, lại từ chối ra khỏi nhà, gặp gỡ bất kỳ ai là điều phổ biến hiện nay”, bà nói.

Li Li, nữ sinh 17 tuổi ở Thượng Hải (Trung Quốc) cho biết sau một tuần học tập ở trường, cô thích dành cuối tuần ở nhà, SCMP đưa tin.

“Tôi có thể nói rất nhiều trên mạng. Thế nhưng, khi gặp mọi người ngoài đời thực, tôi trở nên ngại ngùng, không biết phải nói gì. Có lẽ bởi trao đổi online sẽ an toàn hơn, ít nhất là tôi không phải lộ diện”, cô chia sẻ.

Charna Cassell, nhà trị liệu hôn nhân và gia đình được cấp phép ở Oakland (bang California, Mỹ), khẳng định mạng xã hội chắc chắn gây ra chứng rối loạn lo âu xã hội.

Nỗi sợ bị soi mói, phán xét ngoài đời thực vì từng sử dụng bộ lọc chỉnh ảnh trên mạng có thể khiến một người phát triển chứng ám ảnh sợ xã hội. Ảnh: BigStock.

Một người có thể gặp phải triệu chứng lo âu xã hội nếu cảm thấy không đạt những tiêu chuẩn, lý tưởng trên feed (nguồn cấp dữ liệu) của mình.

Từ đó, người này có thể ngày càng lo lắng về những gì người khác nghĩ về mình, hoặc tự so sánh cuộc sống của mình trên mạng với ngoài đời thực.

Chẳng hạn, bạn có thể trở nên lo lắng về việc gặp gỡ những người mà bạn từng nỗ lực rất nhiều để khắc họa vài khía cạnh đẹp, ấn tượng cuộc sống của mình. Hoặc bạn có thể sợ bị người khác soi mói, phán xét vì từng dùng các bộ lọc chỉnh sửa ảnh để thay đổi diện mạo.

Theo một nghiên cứu dựa trên 1.000 trẻ em ở độ tuổi 13-17 của tổ chức phi lợi nhuận Common Sense Media vào năm 2018, tới 61% thanh thiếu niên hiện thích nhắn tin và trò chuyện trực tuyến hơn là đi chơi với bạn bè trong cuộc sống thực.

Trong khi đó, ở cuộc khảo sát tương tự vào năm 2012, chỉ 42% người trẻ ủng hộ giao tiếp online.

Theo Ji Longmei, nhà tư vấn tâm lý cấp cao tại Trung tâm Tư vấn Sức khỏe Tâm thần Soul Garden ở Thượng Hải, Trung Quốc còn có thêm một lý do đặc trưng cho vấn đề này.

Một bức tranh tường tuyên truyền ở tỉnh Quảng Đông về gia đình hạt nhân chỉ một đứa con duy nhất. Ảnh: Xinhui.

Đó là nhiều thanh thiếu niên sinh ra trong thời đại chính sách một con, do đó được bố mẹ và ông bà bao bọc quá mức.

“Những đứa trẻ này không có ai chơi cùng ở nhà. Mặt khác, chúng phải đối mặt với những kỳ vọng cao từ gia đình về thành tích học tập trong bối cảnh cạnh tranh giáo dục khốc liệt. Do đó, chúng dành phần lớn thời gian nghỉ để học tập”, bà giải thích.

“Một khách hàng trẻ tuổi của tôi hiện là tiến sĩ, nhưng không thể làm việc hay hẹn hò vì chứng ám ảnh sợ xã hội. Theo lời kể của mẹ chàng trai này, anh không phải làm gì khác ngoài học. Bà mẹ sẽ lo mọi thứ, bao gồm việc buộc dây giày cho con trai”, bà kể.

Không thể tự chẩn đoán

Bất chấp sự phổ biến ngày càng tăng, nhà tư vấn tâm lý Ji tin rằng cụm từ “chứng ám ảnh sợ xã hội” đang bị lạm dụng trên không gian trực tuyến.

Trang thông tin sức khỏe tâm thần độc lập Psych Central khẳng định chỉ chuyên gia sức khỏe tâm thần có thể chẩn đoán chính xác một người mắc chứng rối loạn lo âu xã hội hay không.

Cần chuyên gia sức khỏe tâm thần để chẩn đoán xem một người mắc chứng rối loạn lo âu xã hội hay không. Ảnh: SCMP.

Chẳng hạn, bạn hầu như phải trải qua nỗi sợ hãi hoặc lo lắng trong các tình huống giao tiếp xã hội. Các triệu chứng phải tồn tại ít nhất 6 tháng, gây cản trở sinh hoạt hàng ngày của bạn.

Chứng ám ảnh sợ xã hội còn này vượt xa trạng thái lo lắng hoặc cảm thấy khó xử. Nó có thể làm tổn hại mối quan hệ với những người thân yêu và cả sự nghiệp của một người.

“Không phải người nào tự nhận mắc chứng bệnh tâm lý này cũng thực sự đang đối mặt với nó. Trong nhiều trường hợp, họ chỉ lấy làm cái cớ để từ chối tham gia một số hoạt động, sự kiện nhất định”, bà Ji nói.

Ánh Dương