Người trẻ Trung Quốc mới ra trường đã chọn 'nằm im'

Vài tuần tới, Trung Quốc chuẩn bị đón 10,8 triệu sinh viên tốt nghiệp, đây là con số kỷ lục về số lao động mới gia nhập thị trường việc làm.

Hồi tháng 5, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên thành thị nước này đã tăng lên con số cao nhất từ trước tới nay là 18,4%, và có thể đạt 23% vào mùa cao điểm tốt nghiệp vào tháng 8, CNA đưa tin.

Bà Angela Lehmann (nhà xã hội học người Australia chuyên về lĩnh vực giáo dục quốc tế) cho rằng sự kết hợp giữa số sinh viên tốt nghiệp kỷ lục và mức thất nghiệp "lập đỉnh" đã tạo ra một thị trường việc làm cạnh tranh cao vào thời điểm mà các ưu tiên của cả nhà tuyển dụng lẫn người lao động đều thay đổi.

Thực tế này đang đặt ra áp lực lớn đối với các trường đại học của Trung Quốc, khi họ phải cố gắng đảm bảo sinh viên tốt nghiệp có việc làm hoặc có thể học lên cao sau khi nhận bằng cử nhân.

Sinh viên tốt nghiệp năm 2022 đối mặt nhiều áp lực và sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường việc làm. Ảnh: Shutterstock.

Cơn sốt công chức

Từ sau khi đại dịch bùng phát, Trung Quốc chứng kiến sự gia tăng mạnh của hiện tượng được gọi là "cơn sốt Cao Hùng" hay "cơn sốt công vụ", nhiều người đổ xô thi công chức.

Trong 28 năm qua, số vị trí trống có sẵn trong các cơ quan nhà nước đã tăng 64 lần, trong khi số đơn xin vào các đơn vị này tăng tới 482 lần. Năm 2021, lần đầu tiên trong lịch sử số thí sinh tham gia kỳ thi công chức ở nước này đạt trên 2 triệu người.

Đây được xem là sự đảo ngược xu hướng so với cách đây 20 năm, thời điểm hàng loạt sinh viên tốt nghiệp từ chối tham gia lĩnh vực dịch vụ công để chạy đua vào các doanh nghiệp tư nhân đang phát triển.

Nhóm dân văn phòng ở Trung Quốc thất vọng và không chắc chắn về tương lai sau đại dịch. Ảnh: Andy Wong.

Đằng sau "cơn sốt công chức" là sự mất niềm tin vào nghề nghiệp của giới cổ cồn trắng (chỉ những người có học vấn làm việc trong các văn phòng chuyên nghiệp). Hiện tại, nhiều người muốn tìm kiếm sự ổn định trong các đơn vị nhà nước.

Đại dịch đã làm tăng sự bất an của tầng lớp trung lưu. Dữ liệu khảo sát cho thấy có một mối lo ngại rằng hơn 1/4 nhân viên văn phòng không hy vọng vào việc tăng lương hay thăng chức trong tương lai.

Dù văn hóa 996 - ép nhân viên làm việc từ 9h sáng đến 9h tối, 6 ngày một tuần - đã bị cấm bởi chính phủ, tỷ lệ nhân viên văn phòng bị cuốn vào guồng quay làm việc tới kiệt sức đang ngày càng tăng chứ chưa có dấu hiệu giảm.

Làn sóng "nằm im"

Một số báo cáo cho thấy nhiều trường đang khuyến khích sinh viên nộp đơn du học sau tốt nghiệp, hoặc được cho sẽ hoãn xét tốt nghiệp cho đến khi sinh viên của mình nhận được thư mời làm việc.

Theo trang tuyển dụng trực tiếp Zhaopin, tính đến tháng 4/2022, chưa đến một nửa số sinh viên ở Trung Quốc nhận được thư mời làm việc.

Trong khi thị trường lao động đang có sự cạnh tranh khốc liệt, nhóm du học sinh về nước không tránh khỏi khó khăn. Sinh viên quốc tế không còn là nhóm được đề cao và trọng dụng. Giờ đây, họ phải trải qua sự sàng lọc kỹ càng, với các hình thức tuyển dụng và ưu tiên khác nhau, yêu cầu kỹ năng mới và chạy đua để có được công việc hàng đầu.

Trở thành sinh viên tốt nghiệp trong năm 2022 được cho là thử thách lớn. Thị trường việc làm siêu cạnh tranh sau hai năm đại dịch, cộng với hàng loạt hạn chế kiểm soát Covid-19 đang diễn ra khiến nhiều người trẻ bàn luận về nguyện vọng "nằm im" (neijuan).

Nhóm trẻ này cho rằng không thể đạt được kỳ vọng và mục tiêu được áp đặt bởi cha mẹ và cộng đồng. Họ không còn động lực phấn đấu, chỉ muốn buông bỏ mọi mục tiêu.

Thời gian gần đây, trên mạng xã hội, giới trẻ xứ tỷ dân còn bàn luận sôi nổi về hiện tượng "runxue" - mong muốn rời Trung Quốc để tìm kiếm một tương lai tốt đẹp hơn ở nơi khác.

Nhiều trường khuyến khích sinh viên đăng ký du học sau tốt nghiệp. Ảnh: AFP.

Lợi ích từ du học không còn rõ ràng với nhiều người trẻ. Họ đang tìm kiếm nhiều hơn một tấm bằng quốc tế.

Những người du học nước ngoài tìm cách xây dựng kỹ năng tuyển dụng, tích lũy kinh nghiệm làm việc để có thể trở về Trung Quốc với sự tự tin và sẵn sàng cho công việc.

Trong khi đó, sự thất vọng về "giấc mơ Trung Hoa", cùng với mệt mỏi vì phong tỏa kéo dài khiến nhiều người quyết định rời quê nhà để định cư ở nước ngoài.

Hình thức học tập khác biệt thời đại dịch đã khiến sinh viên Trung Quốc thay đổi quan điểm về những gì họ tìm kiếm ở một công việc cũng như tham vọng nghề nghiệp tương lai.

Sinh viên du học về nước cũng ưu tiên tìm kiếm những vị trí họ cho là thú vị, cân bằng tốt giữa công việc và cuộc sống, mang lại cơ hội phát triển nghề nghiệp và có thời gian làm việc linh hoạt hơn.

Sau những biến động do Covid-19, người trẻ ngày nay chú ý nhiều hơn đến khả năng cân bằng lối sống và mức lương khi ứng tuyển hơn là văn hóa hay độ nổi tiếng của doanh nghiệp như trước đây.

Lương thưởng, phúc lợi vẫn là mối quan tâm hàng đầu đối với những sinh viên mới tốt nghiệp ở Trung Quốc, nhưng đã có một sự đánh giá lại về những điều quan trọng trong cuộc sống của họ.

Đinh Phạm