Nguồn cơn khiến quan hệ Pháp - Algeria ngày càng căng thẳng

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron (trái) gặp Tổng thống Algeria Abdelmadjid Tebboune (phải) bên lề Hội nghị thượng đỉnh G7 ở Savelletri (Italia) ngày 13-6-2024

Hôm 26-2, Thủ tướng Pháp Francois Bayrou cho biết sẽ xem xét lại hiệp ước đã có từ nhiều thập kỷ trước vốn tạo điều kiện cho công dân Algeria dễ dàng di chuyển đến Pháp hơn, trừ khi Algeria đồng ý tiếp nhận lại những người bị chính quyền Pháp trục xuất. Mối quan hệ vốn căng thẳng giữa Paris và Algiers đã trở nên tồi tệ sau khi 1 công dân Algeria đã gây ra vụ tấn công bằng dao tại thị trấn Mulhouse (Pháp) hôm 22-2 khiến một người thiệt mạng và 6 người khác bị thương.

“Vụ việc ở Mulhouse xảy ra vì công dân Algeria này đã được lệnh phải rời khỏi Pháp và trình diện để hồi hương 14 lần nhưng đều bị Algeria từ chối” - Thủ tướng Francois Bayrou phát biểu tại một cuộc họp báo.

Theo hiệp ước năm 1968 giữa Pháp và Algeria, công dân Algeria được hưởng một số ngoại lệ đối với luật nhập cư của Pháp. Bộ trưởng Nội vụ Pháp Bruno Retailleau đã nhiều lần kêu gọi xem xét lại hiệp ước sau khi chính quyền Algeria từ chối tiếp nhận lại công dân bị Pháp ra phán quyết trục xuất.

Thủ tướng Francois Bayrou cho rằng, việc Algeria từ chối nhận lại công dân của mình là “một cuộc tấn công trực tiếp vào các thỏa thuận giữa đôi bên và Pháp không chấp nhận điều đó”. Ông cũng đồng thời nói thêm, Chính phủ Pháp sẽ dành 4-6 tuần để xem xét việc Algiers thực hiện hiệp ước năm 1968. Trong thời gian đó, Pháp sẽ gửi cho Algeria một danh sách những người mà Paris quyết tâm trục xuất. “Chúng tôi cho rằng những lợi thế được cung cấp theo thỏa thuận năm 1968 sẽ phải được xem xét lại... Có một cảm giác mạnh mẽ rằng, thỏa thuận đã bị phản bội” - ông Francois Bayrou cho biết.

Trong vụ án nổi cộm khác, ông Boualem Naman (59 tuổi) sống hợp pháp tại Pháp trong 36 năm, từng bị bắt và trục xuất về Algeria vì cáo buộc kích động bạo lực chống lại một nhà hoạt động người Algeria. Nhưng ông đã bị trục xuất trở lại Pháp ngay trong ngày hạ cánh xuống Algiers, do Chính phủ Algeria khẳng định ông xứng đáng được hưởng quyền xét xử công bằng tại đất nước mà ông đã coi là quê hương từ lâu.

Sau đó, việc chính quyền Algeria bắt giữ nhà văn Boualem Sansal (gốc Algeria nhưng đã được cấp quốc tịch Pháp) vào tháng 11-2024 cũng đã đổ thêm dầu vào lửa. Ông Sansal là nhân vật quan trọng trong nền văn học Pháp hiện đại và bị Algeria buộc tội liên quan đến khủng bố do “phá hoại toàn vẹn lãnh thổ quốc gia”. Dường như ông ta có liên quan đến cuộc trả lời phỏng vấn một tờ báo cực hữu của Pháp và nói các vùng đất phía Tây Algeria thuộc về nước láng giềng Morocco.

Năm ngoái, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã gây ra “cơn bão” về ngoại giao vì trong chuyến thăm Morocco. Ông đảo ngược chính sách của Pháp trong nhiều thập kỷ bằng việc ủng hộ chủ quyền của Rabat đối với khu vực Tây Sahara đang tranh chấp.

Ngược lại, Algiers từ lâu đã ủng hộ nền độc lập của khu vực đó thông qua việc ủng hộ Mặt trận ly khai Polisario, bởi chính Liên hiệp quốc nhiều năm qua cho rằng Tây Sahara là lãnh thổ bị từ chối quyền tự quản. Vào đầu tháng 2, ông Rachida Dati - Bộ trưởng Văn hóa Pháp đã trở thành viên chức Pháp đầu tiên chính thức đến thăm lãnh thổ này.

Ông Yahia Zoubir, thành viên cấp cao không thường trú tại Hội đồng Trung Đông về các vấn đề toàn cầu tại Doha (Qatar) cho biết, rất khó để xử lý cuộc khủng hoảng ngày càng trầm trọng giữa 2 nước bởi có vẻ không ai muốn hạ nhiệt tình hình. Cuối cùng, mối đe dọa về sự rạn nứt giữa đôi bên sẽ chỉ khiến cuộc sống của hàng triệu người sống ở Pháp có mối quan hệ với cả 2 quốc gia trở nên khó khăn hơn.

Yên Vũ