Nguồn vốn khó khăn, lo lắng doanh nghiệp phải 'bán mình'

Sôi động thị trường M&A

Phân tích tại Hội thảo “Ngành hàng tiêu dùng và phân phối: “Xu hướng M&A và chiến lược đầu tư gọi vốn cho doanh nghiệp Việt Nam”” do Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao và Câu lạc bộ Doanh nghiệp dẫn đầu (LBC) tổ chức ngày 12/3, TS. Nguyễn Tuấn Anh đến từ Đại học RMIT Việt Nam nhận định, khi nguồn vốn trong nước bị thắt chặt, nhiều doanh nghiệp đang buộc phải tái cấu trúc, bán bớt tài sản, kêu gọi đầu tư để giải quyết sức ép về tài chính. Đây cũng là nguyên nhân dẫn tới sự sôi động trên thị trường M&A hiện nay.

Tương tự, Chuyên gia kinh tế cao cấp Phạm Chi Lan cho biết, nhu cầu vốn hiện tại là rất lớn, không chỉ với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp mới mà kể cả với những doanh nghiệp lớn, đã có nhiều năm kinh doanh.

“Có những doanh nghiệp tư nhân đã hoạt động nhiều năm, có những thành công nhất định nhưng cũng đã đến lúc họ phải thực sự vươn lên, phát triển tới một tầm cao mới cạnh tranh hơn trước. Những con đường đã thành công trước đây không đủ để đảm bảo cho thành công trong tương lai và vốn là một trong những điều kiện quan trọng”, bà Lan nói.

Tuy nhiên, hiện nay nguồn vốn trong nước cũng có nhưng đắt đỏ, chi phí vốn cao so với các nước xung quanh chưa kể đến nước phát triển. Theo bà Chi Lan, tuy Chính phủ đang nói rằng có hàng triệu tỷ đồng có sẵn để hủy động vào nền kinh tế, nhưng bằng cách nào để huy động, ai có thể huy động được, khả năng tiếp cận tới nguồn vốn đó của doanh nghiệp như thế nào thì vẫn còn là câu hỏi khó.

Bên cạnh đó, nguồn vốn trong nước cũng chưa chắc đảm bảo được những điều kiện đi cùng như công nghệ, kỹ năng, quản trị, hệ thống thị trường, kết nối tham gia vào chuỗi giá trị mới hay tận dụng những FTA mà Việt Nam đã kí.

Vậy nên, việc thực hiện M&A để tìm kiếm nguồn vốn ở bên ngoài với đang là xu hướng, chiến lược lớn của nhiều doanh nghiệp Việt Nam, thậm chí còn khả thi hơn so với tìm kiếm nguồn vốn trong nước.

Hội thảo “Ngành hàng tiêu dùng và phân phối: “Xu hướng M&A và chiến lược đầu tư gọi vốn cho doanh nghiệp Việt Nam””.

Nỗi lo doanh nghiệp "bán mình"

Theo chuyên gia Phạm Chi Lan, khi nói đến M&A thì có hai kiểu M&A. Thứ nhất là các doanh nghiệp tìm nhà đầu tư chung sức chung tay để cùng nhau phát triển bền vững phát triển lâu dài. Thứ hai là những doanh nghiệp muốn “bán đứt”, rút lui khỏi thị trường, là hiện trạng hết sức đáng lo.

"Nếu doanh nghiệp đi theo hướng "bán mình" luôn thì chắc chắn sẽ làm suy yếu nội lực Việt Nam. Một số ngành hàng Việt Nam đang có vị thế nhất định kể cả trong nước lẫn xuất khẩu có thể bị rơi vào tay các nhà đầu tư nước ngoài. Chúng ta không thể có nền kinh tế trung bình cao hay cao nếu không chịu tự lực tự cường mà chỉ dựa vào đầu tư nước ngoài. M&A theo cách để tăng cường năng lực doanh nghiệp trong nước thì tôi ủng hộ, còn nếu theo cách bán mình nhường sân chơi cho nhà đầu tư nước ngoài thì rất đáng lo", bà Chi Lan nhấn mạnh.

Theo các chuyên gia, để tránh tình trạng này cần có nhiều sự thông thuận hơn từ chính sách của Nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận được với nguồn vốn cả ở trong nước và nước ngoài.

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan thông tin: “Số doanh nghiệp ngưng hoạt động từ cuối năm ngoái đến đầu năm nay vẫn tăng cao. Trong đó có nhiều doanh nghiệp nếu được bổ sung vốn kịp thời thì sẽ không tới mức phải rút khỏi thị trường”.

Bên cạnh đó, đa phần các doanh nghiệp vẫn là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, việc thuận lợi trong tiếp cận vốn sẽ giúp họ “lớn lên”, có vị thế tốt hơn, từ đó tìm kiếm và tiếp cận được với nguồn vốn khác từ các nhà đầu tư.

Bởi lẽ, các nhà đầu tư cũng sẽ có khẩu vị riêng, họ tìm kiếm những doanh nghiệp có năng lực tương đối, đáp ứng được những yêu cầu nhất định của họ thì mới tham gia rót vốn vào.

“Không phải cứ có vốn họ là sẽ đầu tư. Doanh nghiệp quả nhỏ, thiếu thốn ở nhiều mặt sẽ không tiếp cận được những nguồn vốn này”, bà Chi Lan nói.

Trong khi đó, theo TS. Nguyễn Tuấn Anh, để thu hút vốn đầu tư nước ngoài, nhất là những nhà đầu tư có chiến lược đầu tư dài hạn thì môi trường chính sách ở Việt Nam phải thuận lợi hơn nữa cho hoạt động thoái vốn. Bởi khi rót tiền vào, nhà đầu tư cân nhắc phải lấy ra được. Một yếu tố khác là phải làm sao để tạo điều kiện rút ngắn thời gian hoàn tất thương vụ.

TS. Nguyễn Tuấn Anh cũng nhận định, trong năm 2024 các thị trường M&A sẽ tiếp tục sôi động, bởi vì các nhà đầu tư sẽ nhắm tới những doanh nghiệp có chiến lược đầu tư sản phẩm ổn định và lâu dài trong các ngành nông nghiệp và thực phẩm. Nhà đầu tư cũng muốn chốt thương vụ trong lĩnh vực có thể tận dụng được mức định giá rẻ như: bất động sản, xây dựng...

“Xu thế lớn về ESG sẽ ngày càng tăng cao hơn sẽ là yếu tố chính yếu thúc đẩy các thương vụ M&A trong tương lai”, TS. Nguyễn Tuấn Anh nói.

Trong khi đó, đứng ở góc nhìn nhà đầu tư, Bà Minh Huỳnh, Giám Đốc Quỹ Tael Partners khuyến nghị doanh nghiệp khi tính đến chuyện huy động vốn thì cần phải đặt ra câu hỏi: Tại sao lại cần huy động vốn? Mình cần gì ở nhà đầu tư: vốn, công nghệ, quản trị? Câu hỏi thứ hai là khi nhà đầu tư vào với mình rồi thì sẽ thay đổi như thế nào, quản trị ra sao, kỳ vọng như thế nào?

“Phải trả lời được tất cả các câu hỏi đó trước khi tính đến chuyện mời gọi nhà đầu tư góp vốn”, bà Minh Huỳnh nói.

Đồng thời, bà Minh Huỳnh nhận định, để hấp dẫn nhà đầu tư, quỹ đầu tư, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh cần tái cấu trúc hoạt động quản trị công ty, chiến lược kinh doanh, định hướng thị trường, xây dựng thương hiệu... Cùng với đó, định vị lại hệ sinh thái của doanh nghiệp trong bối cảnh diễn biến thị trường nội địa và toàn cầu ở giai đoạn ngắn hạn và trung hạn, thậm chí kể cả dài hạn.

Nguyễn Ngân