Nguy cơ bị Mỹ áp thuế, ngành gỗ chủ động đối sách thích ứng

Xuất khẩu gỗ của Việt Nam đang đứng trước nguy cơ bị áp thuế. Ảnh Hoàng Anh

Ngành gỗ Việt Nam ghi dấu ấn với kim ngạch xuất khẩu năm 2024 đạt 16,2 tỷ USD, tăng 20% so với năm trước, vượt kỷ lục năm 2022. Sản phẩm gỗ và nội thất Việt đã hiện diện tại hơn 160 quốc gia, trong đó có các thị trường lớn như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc.

Sự phục hồi của nền kinh tế thế giới khiến ngành gỗ lạc quan đặt ra mục tiêu kim ngạch xuất khẩu năm 2025 vượt 18 tỷ USD và đạt 25 tỷ USD năm 2030.

Tuy nhiên, những ẩn số bất lợi xuất hiện mới đây đang đe dọa mục tiêu của ngành gỗ. Cụ thể, khi trở lại Nhà Trắng để bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của Hoa Kỳ, ông Donald Trump đã công bố kế hoạch thuế nhập khẩu đối ứng.

Không lâu sau đó, Bộ Thương mại nước này đã mở cuộc điều tra về hoạt động nhập khẩu gỗ xẻ với khả năng áp thuế 25% với loại nguyên liệu và thành phẩm.

Hoa Kỳ được biết đến là thị trường lớn, chiếm 55% kim ngạch xuất khẩu gỗ của Việt Nam trong hai tháng đầu năm 2025, các năm trước đó cũng duy trì ở mức trên 50%. Do đó, việc Hoa Kỳ thay đổi chính sách thuế được xem như “cú sốc” tiềm ẩn nhiều rủi ro cho các doanh nghiệp ngành gỗ của Việt Nam.

Ngoài ra, ngành này cũng đang có sự chênh lệch thương mại khá lớn giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Theo Cục xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) Việt Nam xuất khẩu hơn 9,4 tỷ USD đồ gỗ sang Mỹ năm 2024, nhưng chỉ nhập khẩu khoảng 380 triệu USD nguyên liệu từ nước này, tức xuất siêu 9 tỷ USD.

Trong khi đồ gỗ nội thất Việt Nam xuất sang Hoa Kỳ phần lớn hưởng thuế 0%, chỉ có tỷ lệ nhỏ ván chịu thuế 8%. Ngược lại, hàng hóa cùng ngành của Hoa Kỳ nhập khẩu vào Việt Nam có loại chịu thuế từ 20% - 25%.

Với sự chênh lệch về kim ngạch và thuế như vậy, ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán thương mại, Trưởng cơ quan thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ đánh giá đây là mức mất cân đối khá cao.

"Chính sự mất cân đối về kim ngạch và thuế dẫn đến nguy cơ Việt Nam bị Hoa Kỳ áp thuế đối ứng tương đương. Nếu điều đó xảy ra sẽ khiến các sản phẩm gỗ, nội thất Việt Nam gặp bất lợi vì kém sức cạnh tranh, khách hàng tìm nguồn hàng từ thị trường khác", ông Hưng nói tại Diễn đàn ngành gỗ và nội thất Việt Nam được tổ chức mới đây.

Chủ động thích ứng

Trước nguy cơ bị áp thuế từ thị trường Hoa Kỳ, cơ quan quản lý và doanh nghiệp ngành gỗ đã chủ động có đối sách thích ứng.

Ông Ngô Sỹ Hoài, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam (Viforest) cho biết, nhận thấy có sự chênh lệch nên hiệp hội đã kiến nghị các bộ, ngành xem xét giảm thuế nhập khẩu đối với nguyên liệu, sản phẩm gỗ từ Hoa Kỳ để tránh nguy cơ bị áp thuế đối ứng.

Ngoài ra, các doanh nghiệp nên tăng mua gỗ tròn, gỗ xẻ từ Hoa Kỳ, giúp kéo giảm thâm hụt cán cân thương mại giữa hai nước, đồng thời giúp các doanh nghiệp đảm bảo tính hợp pháp khi xuất khẩu vào nước này.

“Thực tế, Việt Nam hiện là nhà tiêu thụ gỗ tròn, gỗ xẻ lớn thứ hai của Hoa Kỳ chỉ sau Trung Quốc”, ông Hoài nói thêm.

Được biết đến là nhà xuất khẩu đồ gỗ nội thất khá lớn qua thị trường Hoa Kỳ, ông Ngô Chơn Trí, Giám đốc vận hành Yes4All cho biết, doanh nghiệp giữ nguyên mục tiêu doanh thu 94 triệu USD từ thị trường này trong năm nay. Kịch bản tăng thuế nếu bị áp dụng sẽ khiến giá bán của Yes4All cao hơn, nhưng doanh nghiệp đã có sự chuẩn bị.

Theo ông Trí, Yes4All đang quan sát, phối hợp cùng các nhà sản xuất để đưa ra các sản phẩm tiêu với mức giá hợp lý nhưng vẫn chất lượng.

Dưới góc độ của cơ quan quản lý, ông Hưng khuyến nghị nên nhân rộng cấp mã số vùng trồng rừng sau thời gian thí điểm. Đây được xem là một giải pháp giúp củng cố khả năng tuân thủ xuất xứ cho nguyên liệu gỗ, hạn chế nguy cơ dính phải các cuộc điều tra gian lận.

Hơn nữa, cấp mã số vùng trồng còn góp phần quản lý rừng bền vững, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp đáp ứng các yêu cầu xuất xứ của Hoa Kỳ và các thị trường khác.

Còn TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng ngân hàng BIDV kiêm Giám đốc viện đào tạo và nghiên cứu BIDV khuyến cáo, các doanh nghiệp trong đó có ngành gỗ cần tăng cường quản lý, lưu trữ chứng từ về nguồn gốc, xuất xứ nguyên liệu, để minh bạch thông tin xuất xứ để vượt qua các rào cản pháp lý.

Song song với đó, doanh nghiệp cần nâng cao năng lực quản trị rủi ro như lãi suất, tỷ giá, điều tra phòng vệ thương mại, tăng khả năng tiếp cận vốn, phát triển bền vững.

Hứa Phương - Yến Thư