Nguy cơ của việc tự ý dùng thuốc

Cán bộ y tế hướng dẫn người bệnh sử dụng thuốc đúng cách, hiệu quả

Bà Trần Thị Thơ, trú tại phường Đông Thanh, TP. Đông Hà từng may mắn được các y, bác sĩ Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Trị giành giật lại sự sống do bị dị ứng thuốc dẫn đến sốc phản vệ. Nguyên nhân là bà tự ý dùng thuốc kháng sinh một cách tùy tiện, bất cẩn. “Trước đó do bị cảm cúm nên con trai tôi đến trạm y tế để khám, nhận thuốc về uống, sau đó tôi thấy trong người mình có các triệu chứng mệt mỏi, nhức đầu, đau họng... và nghĩ mình cũng bị cảm cúm nên đã xin thuốc của con để uống. Tuy nhiên, uống thuốc vào được một lúc thì trong người bắt đầu khó chịu, ngứa ngày toàn thân, hoa mắt, chóng mặt... và ngã quỵ xuống. May nhờ người nhà phát hiện đưa đi cấp cứu kịp thời nên mới qua khỏi”, bà Thơ cho biết.

Theo các chuyên gia, khi dùng thuốc điều trị bệnh, bao gồm tất cả các loại thuốc tây, thuốc nam, thuốc y học dân tộc, thuốc đông y… tức là ta đưa những “chất lạ” vào cơ thể. Cơ thể ta có thể chấp nhận những “chất lạ” đó với phản ứng bình thường, không ảnh hưởng đến các quá trình sinh học khác của hoạt động sống. Nhưng đôi khi, những hóa chất trong các thuốc điều trị lại gây ra các phản ứng quá mẫn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động khác của cơ thể. Đó là tình trạng dị ứng thuốc, có khi chỉ là các triệu chứng nhẹ như ngứa ngáy, nổi mày đay…, nhưng cũng có thể nghiêm trọng như sốc phản vệ, thậm chí dẫn đến tử vong.

Hiện nay, mặc dù chưa có thống kê chính xác nào về tỉ lệ bệnh nhân bị dị ứng thuốc, tuy nhiên ở Việt Nam đang có xu hướng gia tăng do nhận thức của người dân trong việc sử dụng thuốc còn hạn chế, nhiều người dùng một cách tùy tiện, bừa bãi. Bên cạnh đó, tình trạng người bệnh tự ý chẩn đoán và đi mua thuốc để dùng, hoặc điều trị theo đơn thuốc “truyền miệng” mà không có kê đơn của bác sĩ vẫn diễn ra rất phổ biến. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến tình trạng ngày càng gia tăng tỉ lệ người bệnh bị kháng thuốc, ngộ độc và dị ứng thuốc khiến việc điều trị trở nên khó khăn, tốn kém thời gian, cũng như chi phí cho bệnh nhân. “Mặc dù thời gian qua số lượng bệnh nhân bị dị ứng thuốc được đưa đến khoa để cấp cứu không nhiều, tuy nhiên có một số trường hợp khi vào viện thì tình trạng bệnh rất nặng. Trong đó, hầu hết là do khi bị đau ốm, bênh nhân tự mua thuốc uống, chữa trị, đến khi không khỏi mới đưa vào nhập viện. Điều này gây khó khăn cho công tác điều trị, nghiêm trọng hơn nếu những trường hợp này không được phát hiện và điều trị kịp thời hoặc điều trị không đúng có thể bị các tình trạng nặng như suy thận cấp, suy gan cấp và có thể dẫn đến suy đa phủ tạng, thậm chí là tử vong”, Bác sĩ CKII Lê Tiến, Trưởng Khoa Nội tổng hợp, BVĐK tỉnh cho biết.

Trước thực trạng trên, ngành Y tế khuyến cáo người dân không nên tự ý mua thuốc để chữa bệnh, ngay cả các tình trạng bệnh phổ biến và được xem là nhẹ như: đau nhức, cảm cúm…, kể cả những loại thuốc vẫn được xem là an toàn như Đông y, thảo dược. Song song với đó, trong quá trình sử dụng thuốc, nếu thấy xuất hiện ban ngoài da (mề đay), ngứa hoặc có các biểu hiện bất thường khác: tức ngực, khó thở... thì phải lập tức ngừng sử dụng tất cả các thuốc trong toa, đồng thời đến ngay cơ sở y tế nơi gần nhất để được khám và điều trị kịp thời, đặc biệt người bệnh không nên chủ quan làm diễn biến bệnh nặng hơn và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.

Việc sử dụng thuốc được ví giống như một “con dao hai lưỡi”, bởi nếu thuốc điều trị được dùng đúng bệnh và đúng cách sẽ phát huy tối đa hiệu quả điều trị. Nhưng nếu dùng sai, thuốc không chỉ không phát huy được tác dụng, mà thậm chí còn gây ảnh hưởng đến tính mạng. Vì vậy, chúng ta chỉ dùng thuốc khi thật sự cần thiết và dùng theo đúng sự chỉ dẫn của bác sĩ để việc điều trị bệnh được an toàn và hiệu quả.

Nguyễn Hoài Nam