Nguy cơ leo thang xung đột Israel – Palestine sau vụ tấn công vào Jenin
Chiến dịch quân sự của Israel nhằm vào Jenin đã vấp phải phản ứng dữ dội từ chính quyền Palestine và cộng đồng quốc tế. Chính quyền Palestine đã quyết định ngừng mọi liên lạc, các cuộc gặp gỡ và hợp tác an ninh với Chính phủ Israel nhằm phản đối vụ tấn công ở Bờ Tây.
Lý do Israel tiến hành chiến dịch quân sự ở Bờ Tây
Ngày 3/7 vừa qua, quân đội Israel đã mở một cuộc tấn công quân sự quy mô lớn ở thành phố Jenin phía Bắc Bờ Tây. Theo đó, Israel đã huy động lực lượng gồm khoảng 1.000 binh sĩ cùng hàng chục xe bọc thép, được hỗ trợ bởi máy bay trực thăng và máy bay không người lái, đã tấn công vào thành phố Jenin và bao vây khu trại tị nạn tại đây.
Người Palestine đụng độ với lực lượng Israel tại Jenin ngày 3/7/2023. Ảnh: Reuters
Phía Israel cho biết, họ đã phát động cái gọi là “nỗ lực chống khủng bố quy mô lớn” nhắm vào “cơ sở hạ tầng khủng bố” ở trại Jenin, nơi có rất đông người tị nạn Palestine sinh sống. Các binh sĩ Israel đã tấn công vào một trung tâm chỉ huy của Lữ đoàn Jenin - một đơn vị hỗn hợp quy tụ các nhóm vũ trang khác nhau của Palestine. Theo thống kê đến nay đã có ít nhất 10 người Palestine thiệt mạng và hơn 100 người khác bị thương.
Cùng với việc triển khai chiến dịch trên thực tế, truyền thông Israel dẫn lời các quan chức trong chính quyền nước này liên tục đưa ra các tuyên bố khẳng định thành phố Jenin và khu trại tị nạn trong đó là thành trì của “chủ nghĩa khủng bố” và xuất khẩu chủ nghĩa khủng bố sang toàn bộ Bờ Tây, cũng như đe dọa an ninh bên trong Israel. Israel cho rằng, khu trại Jenin đã trở thành nơi ẩn náu và lên kế hoạch cho các cuộc tấn công leo thang của người Palestine nhằm vào lực lượng và người định cư Israel.
Mối lo ngại này cũng xuất phát từ việc bất chấp các cuộc tấn công lặp đi lặp lại của Israel, khả năng của các phe phái Palestine ở Jenin ngày càng được củng cố. Điều này thể hiện rõ trong chiến dịch quân sự mà Israel phát động ở Jenin vào ngày 20/6 vừa qua, khi các tay súng Palestine sử dụng các thiết bị nổ đã phá hủy các phương tiện quân sự của Israel và làm một số binh sỹ bị thương. Đây là một vấn đề rất nguy hiểm và dường như là động cơ thực sự đằng sau việc Israel phát động chiến dịch lớn nhất trong hai thập kỷ, bởi Tel-Aviv không muốn các phe phái Palestine củng cố được chỗ đứng ở Jenin và Bờ Tây.
Để chứng minh cho hành động của mình, quân đội Israel đã tuyên bố phát hiện 2 địa điểm cất giấu vũ khí, 3 địa điểm thí nghiệm sản xuất vũ khí, 2 phòng điều hành, đồng thời tịch thu và phá hủy trên 300 thiết bị nổ của người Palestine tại thành phố Jenin.
Tuy nhiên, bên cạnh lý do “chống khủng bố”, giới chuyên gia khu vực cũng cho rằng, có những động cơ nội bộ đằng sau việc chính quyền Israel phát động cuộc tấn công vào trại Jenin vào thời điểm hiện nay, là nhằm giảm bớt sức ép biểu tình từ phe đối lập trong nước để phản đối kế hoạch sửa đổi tư pháp do chính phủ đề xuất. Bên cạnh đó, ông Netanyahu đồng ý tiến hành các hoạt động quân sự để làm hài lòng các đồng minh cứng rắn của mình trong chính phủ, như đã xảy ra trong chiến dịch quân sự chống lại nhóm thánh chiến ở Gaza vào tháng 5 vừa qua.
Hậu quả của vụ tấn công vào Jenin
Tình hình ở thành phố Jenin đang diễn biến xấu đi nhanh chóng do chiến dịch đột kích quy mô lớn nhất 2 thập kỉ của Israel nhắm vào khu vực có đông người Palestine tại Bờ Tây. Tình hình bất ổn leo thang ở Jenin buộc hàng trăm gia đình Palestine với khoảng 4.000 người phải rời bỏ nhà cửa để tìm nơi trú ẩn an toàn; nhiều nhà cửa, hạ tầng đã bị phá hủy; trong khi điện và nước trong trại Jenin bị cắt.
Trước đó các quan chức Israel tuyên bố chiến dịch có thể kéo dài vài ngày cho đến khi đạt được các mục tiêu đề ra là vô hiệu hóa các cơ sở hạ tầng khủng bố. Israel đồng thời cũng gửi thông điệp đe dọa sẽ đáp trả cứng rắn trước bất kỳ cuộc tấn công nào của các phong trào vũ trang Palestine, trong đó có Hamas và Jihad. Phía Israel đã chuẩn bị sẵn sàng cho khả năng bị tấn công tên lửa từ Dải Gaza.
Chiến dịch quân sự của Israel nhằm vào Jenin đã vấp phải phản ứng dữ dội từ chính quyền Palestine và cộng đồng quốc tế. Chính quyền Palestine đã quyết định ngừng mọi liên lạc, các cuộc gặp gỡ và hợp tác an ninh với Chính phủ Israel nhằm phản đối vụ tấn công ở Bờ Tây.
Tổ chức Hợp tác Hồi giáo, Liên đoàn Arab và nhiều nước như Ai Cập, Qatar, Jordan, UAE, Iran, Tunisia đã lên án cuộc tấn công của quân đội Israel vào thành phố Jenin là sự vi phạm trắng trợn các nghị quyết quốc tế, đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế can thiệp để chấm dứt nguy cơ leo thang nguy hiểm. Cư dân trên khắp Bờ Tây đã tiến hành một cuộc tổng đình công để phản đối chiến dịch của Israel.
Trước sức ép của cộng đồng quốc tế, nhiều khả năng Israel có thể sẽ sớm tuyên bố kết thúc chiến dịch quân sự và rút khỏi Jenin. Đài phát thanh chính thức của Israel hôm 4/7 đưa tin quân đội đang chuẩn bị kết thúc cuộc tấn công ở Jenin “trừ khi có những diễn biến mới”, trong khi Thủ tướng Israel đã tổ chức một cuộc họp để đánh giá tình hình an ninh ở Jenin.
Cố vấn An ninh Quốc gia Israel, Tzachi Hanegbi cũng cho biết, chiến dịch quân sự ở Jenin gần hoàn thành việc đạt được các mục tiêu đã đề ra. Tuy nhiên, Bộ Tư lệnh Trung tâm của Quân đội Israel (IDF) cũng tuyên bố rằng, chiến dịch tấn công vào thành phố Jenin ở Bờ Tây không phải là nhất thời và sẽ còn tiếp tục. Thủ tướng Israel khẳng định, sẽ tiếp tục chiến dịch này nếu cần thiết, nhằm khôi phục lại sự yên tĩnh và an ninh cho công dân Israel.
Đáng chú ý, trước khi phát động chiến dịch, chính quyền Israel đã có sự phối hợp với Mỹ và cam kết rằng hoạt động quân sự sẽ diễn ra trong phạm vi hạn chế và không mở rộng sang các khu vực khác hoặc nhằm chiếm đóng Jenin. Ngoài ra mục tiêu thực sự của quân đội Israel là muốn thực hiện khái niệm “răn đe” chứ không phải “vô hiệu hóa” đối với các nhóm vũ trang ở Jenin.
Tuy vậy, hậu quả rõ ràng nhất của vụ tấn công vào Jenin đó là làm gia tăng tâm lý thù địch giữa người Israel-Palestine và có nguy cơ biến thành các vụ tấn công bạo lực tự phát bất kỳ lúc nào. Ngày 4/7, đã xảy một vụ tông xe và đâm dao do một người Palestine thực hiện tại thành phố Tel Aviv của Israel đã khiến ít nhất 7 người bị thương và đây được coi là hành động trả đũa chiến dịch quân sự của Israel nhằm vào Jenin.
Vai trò trung gian của Ai Cập
Ngay sau khi lực lượng Israel phát động chiến dịch tấn công nhằm vào thành phố Jenin ở Bờ Tây, Bộ Ngoại giao Ai Cập đã đưa ra một tuyên bố lên án mạnh mẽ nhất. Tuyên bố của Ai Cập khẳng định hoàn toàn bác bỏ các cuộc tấn công và xâm phạm lặp đi lặp lại của Israel vào các thành phố của Palestine, dẫn đến thương vong cho thường dân vô tội do sử dụng vũ lực quá mức và bừa bãi, đồng thời vi phạm trắng trợn các quy định của luật pháp quốc tế và tính hợp pháp quốc tế, đặc biệt là luật nhân đạo quốc tế.
Ai Cập cảnh báo về những nguy cơ nghiêm trọng của việc Israel tiếp tục leo thang chống lại người Palestine, dẫn đến căng thẳng gia tăng, làm trầm trọng thêm sự đau khổ của người dân Palestine và làm suy yếu những nỗ lực của Ai Cập cũng như các đối tác khu vực và quốc tế, nhằm giảm căng thẳng ở các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng.
Bên cạnh việc lên án động thái leo thang của Israel ở Bờ Tây, Ai Cập cũng đang tích cực phối hợp với Jordan và Palestine tổ chức một cuộc họp khẩn cấp của Hội đồng Liên đoàn các nước Arab ở cấp đại biểu thường trực, để thảo luận về các cách thức hành động hiệu quả ở cấp độ Arab và quốc tế để ngăn chặn hành vi bạo lực và yêu cầu cộng đồng quốc tế bảo vệ nhân dân Palestine. Ngoài ra các nguồn tin cấp cao của Palestine cho biết, Ai Cập đang liên lạc chặt chẽ với Israel để ngăn chặn cuộc tấn công nhằm vào Jenin.
Ai Cập là quốc gia có ảnh hưởng lớn đối với các phe phái Palestine, đồng thời có kinh nghiệm trung gian hòa giải thành công giúp ngăn chặn các cuộc xung đột đẫm máu giữa Israel với phong trào Hamas và Jihad Hồi giáo ở dải Gaza trong những năm qua. Do đó, dư luận khu vực đang rất kỳ vọng vào vai trò của Ai Cập trong việc ngăn chặn tình trạng bạo lực đang diễn ra tại Bờ Tây.
