Nguy cơ ngộ độc khí CO tăng cao khi trời rét đậm

Mới đây, Bệnh viện Đa khoa khu vực Bắc Quảng Trị tiếp nhận cấp cứu hai chị em ruột, đều hơn 60 tuổi bị ngộ độc khí CO do đốt than sưởi trong phòng kín. Khi vào viện, cả hai trong tình trạng nguy kịch, hôn mê sâu, co cứng tay chân và phải đặt nội khí quản thở máy. Người dân phát hiện họ bất tỉnh trong căn phòng đóng kín, cạnh đó là chậu than đang cháy. Sau xử trí ban đầu, hai bệnh nhân tạm qua cơn nguy hiểm nhưng vẫn được chuyển tuyến trên vì nguy cơ tổn thương não kéo dài.

Những vụ việc tương tự không phải là hiếm gặp. Hàng năm, khi thời tiết chuyển lạnh, các cơ sở y tế từ tuyến tỉnh đến trung ương đều ghi nhận các ca ngộ độc khí CO liên quan đến việc sử dụng than sưởi ấm. Từ người già, trẻ nhỏ đến các gia đình sống tại vùng sâu, vùng núi… đều có thể trở thành nạn nhân nếu duy trì thói quen đốt than trong không gian kín ban đêm.

Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai), khí CO sinh ra khi đốt các nhiên liệu chứa carbon như than hoa, củi, than tổ ong, xăng dầu… trong điều kiện thiếu oxy. Khí CO không màu, không mùi, không vị, khiến nạn nhân không thể nhận biết mình đang hít phải khí độc. Khi vào cơ thể, CO nhanh chóng xuyên qua phế nang và gắn chặt vào hemoglobin trong máu với ái lực gấp hàng trăm lần oxy, dẫn đến tình trạng thiếu oxy tổ chức nghiêm trọng. Người bị ngộ độc thường chỉ cảm thấy đau đầu, chóng mặt, buồn nôn rồi lịm dần và rơi vào hôn mê.

BS Nguyên cho biết, kể cả những trường hợp thoát chết, nghiên cứu cho thấy gần 50% người ngộ độc khí CO gặp các di chứng thần kinh, từ suy giảm trí nhớ, giảm tập trung đến liệt cơ mặt hoặc rối loạn vận động. Đặc biệt, phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ và người cao tuổi mắc bệnh tim – phổi mạn tính là nhóm dễ tổn thương nhất. Với họ, chỉ một lượng khí CO nhỏ cũng có thể gây thiếu oxy cấp, dẫn đến ngừng thở hoặc tử vong nhanh chóng.

Tình trạng nhà ở ngày càng kín cũng khiến nguy cơ ngộ độc CO tăng cao. BS Nguyễn Trung Nguyên phân tích thêm, phần lớn nhà dân hiện nay tự xây, tự thiết kế, rất kín nhưng không có hệ thống thông khí. Trong khi đó, ở các nước phát triển, họ đốt củi trong lò sưởi có ống khói lớn, hút khí độc ra ngoài. Nhà nào cũng có hệ thống thông khí một chiều và thiết bị phát hiện CO. Cấu trúc nhà kín nhưng thiếu thông thoáng là yếu tố khiến khí CO dễ dàng tích tụ đến mức nguy hiểm.

Khói than không chỉ sinh ra CO mà còn chứa CO₂, NOx, SOx, muội than và nhiều hydrocacbon chưa cháy hết. Những chất này khi tích tụ trong không khí và được hít vào sẽ gây kích ứng niêm mạc đường hô hấp, làm trầm trọng thêm các bệnh lý viêm phế quản, hen, COPD; đồng thời tăng nguy cơ nhiễm độc nặng khi nồng độ CO tiếp tục gia tăng trong phòng ngủ kín gió.

Trong trường hợp nghi ngờ ngộ độc CO, các bác sĩ khuyến cáo cần mở rộng cửa làm thông thoáng không khí trước khi tiếp cận nạn nhân; nhanh chóng đưa họ ra nơi thoáng khí, tiến hành hồi sức tim phổi nếu cần, sau đó đưa đến cơ sở y tế gần nhất để điều trị bằng oxy liều cao.

Khi miền Bắc chuẩn bị bước vào đợt rét sâu, các chuyên gia y tế khuyến cáo người dân tuyệt đối không dùng than củi, than hoa hay than tổ ong để sưởi trong phòng kín. Trường hợp buộc phải sử dụng, cần mở rộng cửa thông gió, không để than cháy qua đêm, không đặt trong phòng ngủ và tránh để gần người già, trẻ nhỏ. Các gia đình được khuyên chuyển sang những phương pháp sưởi an toàn hơn như máy sưởi điện, điều hòa hai chiều hoặc các thiết bị sinh nhiệt có kiểm soát.

Đốt than để giữ ấm là thói quen lâu đời, nhưng trong điều kiện nhà ở hiện nay – kín gió, thiếu thông khí – hành động tưởng như vô hại đó có thể trở thành nguy cơ đe dọa tính mạng. Nhận thức đúng và thay đổi thói quen là biện pháp quan trọng nhất để bảo vệ bản thân và người thân trong mùa đông giá lạnh.

Đức Trân