Nguy cơ ô nhiễm môi trường nông thôn từ chăn nuôi nhỏ lẻ ở ngoại thành Hà Nội

Hà Nội có 6.381 trang trại chăn nuôi; trong đó, 130 trang trại chăn nuôi quy mô lớn, 1.593 trang trại chăn nuôi quy mô vừa, 4.658 trang trại chăn nuôi quy mô nhỏ, tập trung chủ yếu ở các huyện: Chương Mỹ, Ba Vì, Ứng Hòa, Mỹ Đức, Sóc Sơn, Phúc Thọ… Tuy nhiên Hà Nội còn rất nhiều mô hình chăn nuôi nhỏ lẻ nằm xen lẫn trong khu dân cư gây ô nhiễm môi trường nước, đất và không khí.

Theo các chuyên gia môi trường của Viện Môi trường nông nghiệp, hiện nay, tại khu vực ngoại thành của Thủ đô Hà Nội, tình trạng ô nhiễm môi trường từ các trại lợn diễn ra ngày càng nghiêm trọng. Nguyên nhân là do chủ các cơ sở chăn nuôi thiếu ý thức trong việc chấp hành các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường, còn các cơ quan quản lý lại cả nể, không quyết liệt trong việc xử lý vi phạm, thiếu trách nhiệm giám sát và ngăn chặn vi phạm.

Tại thôn Phú Vinh, xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ có khoảng 20 trang trại lợn xả thải không qua xử lý, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Phần lớn chủ trang trại đã xây dựng hầm biogas, bể lắng để xử lý chất thải chăn nuôi, nhưng không bảo đảm chất lượng nước xả vào công trình thủy lợi và cũng không cung cấp được hồ sơ pháp lý về môi trường. Tương tự, kênh An Sơn dài gần 6km cũng đang “chết dần”, vì phải chứa hàng nghìn mét khối chất thải từ trang trại chăn nuôi lợn ở các xã: Đông Sơn, Đông Phương Yên, Phú Nghĩa đổ vào.

Còn ở xã Thạch Hòa, huyện Thạch Thất xuất hiện nhiều trại lợn xả thải gây, ô nhiễm môi trường, chất thải chưa qua xử lý được xả trực tiếp ra môi trường, thậm chí chảy ra cả đường đi, khiến người dân vô cùng bức xúc. Để giảm thiểu ô nhiễm, người dân buộc phải đóng kín cửa nhà suốt ngày đêm, nhưng dường như giải pháp này không phát huy được hiệu quả.

Nhiều người dân sống tại thôn 7, xã Hát Môn, huyện Phúc Thọ, Hà Nội cũng đang phải hứng chịu tình trạng ô nhiễm môi trường từ những chất thải lỏng đổ ra con sông Đáy đoạn giáp ranh với xã Trung Châu, huyện Đan Phượng. Màu nước đen kịt, mùi hôi nồng nặc, ruồi nhặng khắp nơi, tiềm ẩn nhiều ô nhiễm và bệnh tật. Theo người dân, tình trạng ô nhiễm này đã xảy ra từ nhiều năm nay và đã nhiều lần kiến nghị lên các cấp có thẩm quyền nhưng vẫn chưa được xử lý khiến cho tình trạng này đe dọa đến môi trường sống của họ ngày càng nghiêm trọng.

Trong năm 2024, tại xã Tân Minh, huyện Sóc Sơn cũng đã có trường hợp chủ trang trại phải ký cam kết cấm nuôi lợn sau khi nhận được phản ánh của người dân về tình trạng gây ô nhiễm môi trường trong quá trình trang trại chăn nuôi. Theo phản ánh, trang trại mặc dù đã có hệ thống xử lý chất thải nhưng không đáp ứng được công suất tương ứng với số lượng vật nuôi nên gây tình trạng quá tải, nước thải ô nhiễm xả trực tiếp ra ngòi chứa của địa phương ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống thủy lợi, tưới tiêu của bà con trong xã; hàng ngày, người dân nơi đây phải hít thở mùi hôi thối nồng nặc xuất phát từ trang trại chăn nuôi này, nhiều người dân sinh sống gần trại lợn đã bị mắc các bệnh về hô hấp, đặc biệt là người già và trẻ nhỏ.

Mới đây, nhiều hộ dân sống tại huyện Đông Anh cũng phản ánh về vấn đề ô nhiễm môi trường không khí, đất, nước do các trang trại chăn nuôi nằm xen kẽ trong khu dân cư gây ra. Huyện Đông Anh hiện có 694 trang trại chăn nuôi gia súc và 6.098 hộ chăn nuôi gia cầm. Xã Đại Mạch là một trong những địa phương có quy mô chăn nuôi lớn của huyện với 163 hộ chăn nuôi theo mô hình gia trại, trang trại và đa dạng các loại vật nuôi như lợn, chim cút, chim câu, gà, vịt.

Người dân sống xung quanh khu vực này rất khó chịu với mùi hôi thối do chăn nuôi gia súc gia cầm gây ra. Theo ông Nguyễn Văn Hùng, một trong những hộ dân sống cạnh khu chăn nuôi này chia sẻ: “Nhà tôi ở liền kề nên quanh năm ngày tháng chịu mùi hôi thối, ngột ngạt rất khó chịu. Trong khi đó, việc vệ sinh chuồng trại không được thường xuyên nên mùi hôi thối càng nồng nặc. Để hạn chế ô nhiễm, mọi khe hở trong nhà tôi đều được bịt kín, nhưng mùi hôi thối vẫn rất kinh khủng”.

Còn theo bà Nguyễn Thị Hường ở xóm Đông phản ánh một trường hợp khác: “Dù gia đình chủ cơ sở chăn nuôi thường xuyên vệ sinh chuồng trại, nhưng không gian sống của các hộ dân xung quanh luôn đặc quánh mùi chất thải, nhất là vào những ngày oi bức hoặc mưa ẩm, khiến nhiều người cảm thấy khó thở và mệt mỏi”.

Theo ông Vũ Văn Thanh, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Đông Anh, trong vòng 2 năm trở lại đây, cơ quan chức năng của huyện đã ra quyết định tạm dừng hoạt động đối với khoảng 20 mô hình chăn nuôi tổng hợp. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn tình trạng cán bộ phụ trách chăn nuôi tại các địa phương chưa thực sự sâu sát trong kiểm tra, giám sát, nể nang trong quá trình xử lý vi phạm. Mặt khác, nhiều hộ chăn nuôi chưa chú trọng vệ sinh chuồng trại, chỉ thực hiện đối phó khi có đoàn kiểm tra nên tình trạng ô nhiễm môi trường chưa được cải thiện.

Bà Trần Thị Giới, chuyên viên Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Đông Anh cho biết: “Đa số các gia đình không tự giác khai báo số lượng từ ngày đầu gây đàn, thậm chí khai báo gian dối để tăng số lượng vật nuôi so với quy mô chuồng trại, dẫn đến ô nhiễm môi trường vượt mức cho phép. Ngoài ra, quy trình chăn nuôi ngắn (với chim và gà chỉ hơn 1 tháng) khiến các địa phương gặp khó trong việc thống kê chính xác số lượng vật nuôi để xử lý theo Luật Chăn nuôi năm 2018 và Nghị định số 13/2020/NĐ-CP”.

Thành phố Hà Nội hiện đã có chủ trương, chính sách rõ ràng nhằm đẩy mạnh giám sát, xử lý vi phạm và khuyến khích mô hình tái sử dụng chất thải. Tuy nhiên để nâng cao hiệu quả quản lý, cần đồng bộ giải pháp kỹ thuật, pháp lý và tiếp tục nhân rộng các mô hình thu gom, tái sử dụng chất thải chăn nuôi theo hướng tuần hoàn, qua đó xây dựng một nền chăn nuôi bền vững, bảo vệ môi trường.

Nam Giang (TTXVN)