Nguy hiểm từ thuốc an thần, trí nhớ suy giảm, dễ tai biến
Việc sử dụng thuốc an thần không đúng cách và kéo dài có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe thể chất và tinh thần. Đặc biệt, suy giảm trí nhớ, trầm cảm và tai biến mạch máu não là những nguy cơ lớn.
Trong nhịp sống hiện đại, con người ngày càng phải đối mặt với nhiều áp lực từ công việc, gia đình và các mối quan hệ xã hội. Tình trạng mất ngủ, lo âu, căng thẳng kéo dài khiến nhiều người tìm đến thuốc an thần như một giải pháp nhanh chóng để giải tỏa tâm lý và giúp giấc ngủ đến dễ dàng hơn.
Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc an thần không đúng cách và kéo dài có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe thể chất và tinh thần. Đặc biệt, suy giảm trí nhớ, trầm cảm và tai biến mạch máu não là những nguy cơ lớn mà người dùng cần nhận thức rõ.
Suy giảm trí nhớ
Thuốc an thần, đặc biệt là nhóm benzodiazepine (như diazepam, lorazepam, alprazolam…), có tác dụng làm dịu hệ thần kinh trung ương bằng cách tăng cường hoạt động của chất dẫn truyền thần kinh GABA (gamma-aminobutyric acid) – một chất có tác dụng ức chế thần kinh. Khi được sử dụng đúng liều và trong thời gian ngắn, thuốc có thể giúp giảm lo âu, chống co giật và hỗ trợ giấc ngủ.
Tuy nhiên, nếu lạm dụng thuốc hoặc sử dụng lâu dài, não bộ sẽ thích nghi theo chiều hướng tiêu cực, làm suy yếu khả năng hoạt động tự nhiên của các tế bào thần kinh.Một trong những ảnh hưởng rõ rệt là suy giảm trí nhớ, đặc biệt là trí nhớ ngắn hạn.
Người dùng thuốc an thần lâu ngày thường gặp tình trạng: Hay quên, đã làm gì đó nhưng không nhớ; Giảm khả năng ghi nhớ thông tin mới; Gặp khó khăn trong việc tập trung, tư duy chậm chạp; Khó diễn đạt ý tưởng mạch lạc.ghiên cứu cho thấy, việc dùng benzodiazepine kéo dài có thể làm tổn thương vùng hippocampus – khu vực của não chịu trách nhiệm ghi nhớ và học tập.
Đặc biệt ở người cao tuổi, nguy cơ này càng gia tăng, làm tăng khả năng phát triển hội chứng sa sút trí tuệ (dementia), bao gồm cả bệnh Alzheimer.
Hình minh họa- Nguồn: Internet
Trầm cảm
Một số người sau một thời gian dùng thuốc an thần sẽ phụ thuộc cả về thể chất và tâm lý. Khi cơ thể đã quen với thuốc, người dùng dễ rơi vào trạng thái lo lắng, bất an nếu không có thuốc, từ đó hình thành thói quen lệ thuộc.Thuốc an thần làm chậm hoạt động của hệ thần kinh, ảnh hưởng đến cân bằng sinh hóa trong não, đặc biệt là các chất dẫn truyền như serotonin và dopamine – vốn đóng vai trò quan trọng trong điều hòa tâm trạng.
Khi các chất này bị rối loạn, người dùng dễ rơi vào trạng thái: Mất hứng thú với cuộc sống; Mệt mỏi kéo dài; Buồn bã, tuyệt vọng không rõ lý do; Rối loạn giấc ngủ; Thậm chí có ý nghĩ tự tử.
Hệ quả là, càng dùng thuốc lâu, người dùng càng cảm thấy mất khả năng kiểm soát cảm xúc và tinh thần, dẫn đến trầm cảm mạn tính. Việc dừng thuốc đột ngột cũng không phải là giải pháp, bởi nó có thể gây hội chứng cai thuốc, với các biểu hiện như hoảng loạn, mất ngủ trầm trọng, rối loạn cảm xúc và thậm chí co giật.
Tai biến mạch máu não
Ở người cao tuổi, các chức năng sinh lý, tuần hoàn và thần kinh đã bắt đầu suy giảm. Việc sử dụng thuốc an thần không chỉ làm trầm trọng thêm sự suy yếu này mà còn có thể tăng nguy cơ tai biến mạch máu não.Một số ảnh hưởng nguy hiểm bao gồm:
Hạ huyết áp đột ngột do thuốc làm giãn mạch; Suy giảm phản xạ thần kinh, dễ gây té ngã, chấn thương sọ não; Rối loạn nhịp tim, ức chế hô hấp; Tăng nguy cơ đột quỵ, nhất là khi dùng thuốc kết hợp với rượu hoặc các loại thuốc khác (thuốc huyết áp, thuốc tim mạch, thuốc ngủ…). Không ít trường hợp tai biến xảy ra khi người lớn tuổi dùng thuốc an thần trước khi đi ngủ, mất kiểm soát khi thức dậy vào ban đêm, dẫn đến ngã, đập đầu hoặc đột quỵ trong lúc ngủ mà không được phát hiện kịp thời.
Làm sao để sử dụng thuốc an thần an toàn
Chỉ dùng khi có chỉ định của bác sĩ – không tự ý mua thuốc an thần hoặc thuốc ngủ ngoài hiệu thuốc mà không qua thăm khám.Dùng liều thấp nhất trong thời gian ngắn nhất có thể, thường không quá 2–4 tuần.Tuyệt đối không kết hợp thuốc an thần với rượu, bia hoặc các chất gây ức chế thần kinh khác.Không dừng thuốc đột ngột – phải giảm liều từ từ theo hướng dẫn chuyên môn.Ưu tiên các biện pháp không dùng thuốc như: thiền, yoga, trị liệu tâm lý, luyện tập thể thao nhẹ nhàng, giữ nhịp sinh học đều đặn và tránh xa các yếu tố gây stress.
Thuốc an thần có thể giúp ích trong những trường hợp cấp thiết, nhưng cũng có thể hủy hoại trí nhớ, tâm lý và tính mạng nếu lạm dụng. Hãy là người sử dụng thuốc thông minh, hiểu rõ những hệ lụy để chủ động bảo vệ bản thân và những người thân yêu khỏi những hậu quả khó lường. Mọi biểu hiện của sự lệ thuộc thuốc, rối loạn cảm xúc hay suy giảm trí nhớ đều cần được can thiệp y tế kịp thời.
