Nguyên Bộ trưởng Lê Doãn Hợp: Cần 5 tiêu chí sàng lọc cán bộ khi tinh gọn bộ máy

Mục tiêu của cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy không chỉ dừng lại ở việc cắt giảm số lượng đầu mối tổ chức, giảm biên chế trong từng cơ quan, đơn vị, mà quan trọng hơn là nâng cao chất lượng hoạt động của từng đơn vị cũng như toàn bộ hệ thống chính trị. Đồng thời, cuộc cách mạng này còn nhằm cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức để đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.

Công chức TP.HCM giải quyết thủ tục hành chính cho người dân. (Ảnh: VGP)

5 tiêu chí để sàng lọc cán bộ

Trả lời phóng viên Báo điện tử VTC News, ông Lê Doãn Hợp, nguyên Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An, nhìn nhận tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế là chủ trương được dư luận ủng hộ nhưng vấn đề là làm thế nào để giảm được những người cần giảm và giữ được những người cần giữ.

"Muốn được như vậy, phải xác lập được cơ chế sàng lọc. Không cẩn thận là giảm những người giỏi. Ví dụ vận động nghỉ hưu với những người cần giảm, chứ người giỏi phải ở lại cống hiến, không phải còn 4-5 năm đến tuổi hưu thì cho nghỉ cả. Anh có thể xin nhưng cho hay không thì cấp có thẩm quyền xét duyệt", ông Hợp nói.

Do đó, ông Hợp đưa ra 5 tiêu chí để sàng lọc cán bộ khi tinh gọn bộ máy, áp dụng từ cấp xã cho đến cấp Trung ương.

Vận động nghỉ hưu với những người cần giảm, chứ người giỏi phải ở lại cống hiến, không phải còn 4-5 năm đến tuổi hưu thì cho nghỉ cả.

Nguyên Bộ trưởng Lê Doãn Hợp

Thứ nhất, cán bộ phải có trình độ ngoại ngữ, nếu không có ngoại ngữ thì không thể hội nhập quốc tế.

Nhắc lại quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Biết tiếng Tây để hiểu Tây và hiểu Tây thì mới thắng được Tây", nguyên Bộ trưởng Lê Doãn Hợp cho rằng nếu chúng ta biết tiếng Anh thì hiểu thêm hàng chục, hàng trăm quốc gia và đó đều là quốc gia tiên tiến.

Thứ hai, cán bộ phải có trình độ tin học cao. Tin học, vi tính là tổng kho tri thức loài người, là trí tuệ của nhân loại, là tinh hoa của thế giới. Cán bộ phải có trình độ thì mới tiếp cận được.

Thứ ba, cán bộ phải có đạo đức. "Đạo đức của một cán bộ phải bảo đảm 3 tiêu chuẩn, gồm: gương mẫu, dân chủ, có nếp sống văn hóa", ông Hợp nhấn mạnh.

Thứ tư, cán bộ phải có tài. Làm người phải có đức, làm cán bộ, làm lãnh đạo, làm đảng viên của đảng cầm quyền phải có thêm cái tài.

"Muốn có tài cũng phải có 3 yếu tố. Một là tầm nhìn xa trông rộng, từ cương vị được giao để làm đúng hướng bởi chỗ đang đứng không quan trọng bằng hướng đang đi. Hai là tài tập hợp, làm lãnh đạo mà tập hợp được người khác thì đó là cái tài. Và ba là phải có sản phẩm, hiện nay việc luân chuyển cán bộ của ta đo thời gian thì rõ nhưng đo sản phẩm thì chưa rõ", ông Hợp phân tích.

Tiêu chí thứ năm được ông Lê Doãn Hợp đề cập để sàng lọc cán bộ khi tinh gọn bộ máy là có bản lĩnh.

Có bản lĩnh nghĩa là dám nghĩ ra cái mới để làm, phù hợp với thời đại 4.0; dám hành động để biến suy nghĩ thành hiện thực; dám lên tiếng bảo vệ người tốt, ngăn chặn người xấu, dám nói để đưa những giá trị đúng đắn vào cuộc sống.

Về vấn đề giảm biên chế bao nhiêu là phù hợp, ông Hợp cho rằng, tăng hay giảm là do nhiệm vụ chính trị đặt ra cho từng thời kỳ, có những bộ phận phải tăng nhưng có bộ phận giảm, có bộ phận giảm tỷ lệ này, giảm tỷ lệ kia để đáp ứng tình hình thực tiễn chứ không phải giảm theo kiểu bình quân.

"Tôi thấy giảm bình quân là không khoa học bởi bình quân thực chất là cào bằng. Ví dụ một con chim đang bay trên trời, nếu chúng ta bắt xuống và nhổ 30% lông bụng, thả ra nó vẫn bay được dù tốc độ, độ cao có thể thay đổi; nhưng nếu chúng ta nhổ 30% lông cánh thì chắc chắn nó không bay được, nó chỉ có chạy thôi, từ con chim biến thành con gà", ông Hợp nói.

Vì vậy, theo vị chuyên gia, cần phải xác lập một tiêu chí tăng/giảm biên chế phù hợp với từng lĩnh vực, từng ngành dựa trên tính chất ưu tiên phát triển, định hướng của Đảng và Nhà nước.

Một vấn đề quan trọng khác khi tinh gọn bộ máy được nguyên Bộ trưởng nhắc đến là công tác tư tưởng. Công tác tổ chức luôn luôn gắn với công tác tư tưởng, sức mạnh của tư tưởng cũng là sức mạnh của tổ chức, làm tổ chức mà không làm tư tưởng thì rất nguy hiểm.

"Chúng ta đưa ra chủ trương đúng như vậy, có thời gian làm tư tưởng thật tốt để mọi người tự soi mình trong chức năng, nhiệm vụ, tự soi mình vào sự nghiệp của Đảng để xác định trách nhiệm của mình. Và từ đó đưa ra định hướng đúng, làm chính sách cho thỏa đáng, thì giảm biên chế mới yên, mới thuận, mới hợp lực", ông Lê Doãn Hợp nói thêm.

Từ việc chọn người

Cùng bàn về công tác cán bộ khi tinh gọn bộ máy, TS Nguyễn Văn Đáng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, cho biết, tại Kết luận số 126 ban hành ngày 14/2, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đưa ra chủ trương định hướng, yêu cầu về một số nội dung, nhiệm vụ tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị năm 2025.

Trong đó nêu rõ quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy, bố trí cán bộ, công chức, viên chức tại các cơ quan, đơn vị phải tiếp tục làm tốt công tác chính trị, tư tưởng, chế độ, chính sách đối với những người bị tác động, ảnh hưởng.

Việc bố trí nhân sự phải công tâm, khách quan theo tinh thần "từ việc chọn người", giữ được những cán bộ có năng lực, không để "chảy máu chất xám", không để phát sinh những vấn đề phức tạp về nội bộ, không để ảnh hưởng đến việc tổ chức đại hội đảng bộ các cấp.

"Các quan điểm chỉ đạo nêu trên đều nhấn mạnh tầm quan trọng của chất lượng nhân sự, của việc bảo đảm sự khách quan khi bố trí công việc, giao nhiệm vụ với tinh thần hết sức coi trọng những người có năng lực vượt trội, sắp xếp mỗi người vào những vị trí việc làm phù hợp nhất với khả năng chuyên môn của họ", ông Đáng nói.

Thực hiện theo tinh thần đó, TS Đáng cho rằng các cơ quan, đơn vị phải căn cứ vào chức năng và nhiệm vụ thường xuyên để nhận diện và phân loại đội ngũ nhân sự, sắp xếp phù hợp với vị trí việc làm cụ thể trên cơ sở nền tảng kiến thức chuyên môn, kết quả quá trình làm việc lâu nay của mỗi cá nhân.

Bên cạnh đó, sau khi tinh gọn, các cơ quan, đơn vị cần chủ động nắm bắt tất cả những vấn đề có thể nảy sinh trong quá trình sắp xếp tổ chức, bố trí nhân sự, không loại trừ những vấn đề phức tạp mới nảy sinh, để từ đó triển khai các giải pháp cần thiết, hướng đến tạo sự thống nhất về nhận thức và hành động giữa các thành viên trong đơn vị mới.

"Để thực hiện tốt yêu cầu nêu trên, có thể thấy vai trò của ban lãnh đạo, đặc biệt là người đứng đầu đơn vị rất quan trọng. Sự chủ động nắm bắt tình hình chung, nhạy cảm với từng trường hợp, tế nhị và khéo léo về giao tiếp, thấu hiểu từng hoàn cảnh, công tâm, khách quan khi ra quyết định là những phẩm chất cần có để mỗi cá nhân bị ảnh hưởng có thể yên tâm chấp hành các quyết định của tổ chức", ông Đáng nêu.

Chúng ta không thể lựa chọn và bố trí nhân sự theo những lối mòn xưa cũ, cứ sắp xếp con người rồi từng bước sắp xếp công việc, cho phép cán bộ vừa làm vừa học.

TS Nguyễn Văn Đáng

Nhấn mạnh việc sắp xếp lại nhân sự không đơn giản chỉ là chuyển người từ vị trí này đến vị trí khác, từ đơn vị này đến đơn vị khác mà quan trọng là phát huy tối đa năng lực của từng cá nhân trong thời gian tới, theo TS Nguyễn Văn Đáng, lý tưởng nhất là mỗi cá nhân sẽ được bố trí công việc phù hợp với nguyện vọng và khả năng chuyên môn của họ.

Cụ thể hơn, tại mỗi đơn vị, việc sắp xếp vị trí việc làm và giao nhiệm vụ cần dựa vào khả năng chuyên môn, chứ không phải các mối quan hệ cảm tính cá nhân. Thực hiện nghiêm túc nguyên tắc "từ việc chọn người" sẽ bảo đảm sự công tâm, khách quan, là điều kiện tiên quyết để giảm thiểu các vấn đề phức tạp, góp phần nhanh chóng ổn định và cải thiện chất lượng hoạt động của mỗi cơ quan, đơn vị mới.

"Thông điệp toát ra từ các quan điểm có tính nguyên tắc "từ việc chọn người", "không để chảy máu chất xám" là nhấn mạnh mối quan hệ giữa năng lực của cá nhân và yêu cầu của vị trí việc làm; chất lượng nhân sự phải đáp ứng được các yêu cầu của nhiệm vụ được giao. Cũng có nghĩa, chúng ta không thể lựa chọn và bố trí nhân sự theo những lối mòn xưa cũ, cứ sắp xếp con người rồi từng bước sắp xếp công việc, cho phép cán bộ vừa làm vừa học", ông Đáng khẳng định.

Ngược lại, ông Đáng lưu ý, nếu việc sắp xếp nhân sự thiếu công tâm, thiếu khách quan, coi nhẹ mối quan hệ giữa năng lực chuyên môn và yêu cầu của nhiệm vụ được giao, bị chi phối bởi những tính toán thiển cận, nể nang cá nhân thì đơn vị có thể phải đối diện với nguy cơ năng lực của cá nhân không phù hợp, không đáp ứng được yêu cầu của các vị trí việc làm. Từ đó dẫn đến sự trì trệ, cũng như tiềm ẩn những vấn đề nội bộ phức tạp hơn.

Nâng cao chất lượng hoạt động của cả hệ thống chính trị là nhu cầu thường xuyên, liên tục. Vì thế, Kết luận số 126 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư cũng yêu cầu "Ban Tổ chức Trung ương tham mưu Ban Chỉ đạo Trung ương về quản lý biên chế chỉ đạo tổng rà soát nhu cầu sử dụng biên chế thực tế gắn với đánh giá năng lực cán bộ, chức năng, nhiệm vụ mới và rà soát, hoàn thiện vị trí việc làm".

"Thực hiện nghiêm túc chỉ đạo này sẽ không chỉ giúp Đảng và Nhà nước nắm vững tình hình biên chế hiện tại, mà còn có cơ sở để tính toán quy mô biên chế cũng như yêu cầu về năng lực cho đội ngũ cán bộ, công chức về lâu dài", TS Nguyễn Văn Đáng đánh giá.

Anh Văn