Nguyên thuyền trưởng tàu HQ-505, anh hùng trong trận chiến Gạc Ma đã qua đời

Sáng 20-8, ông Dương Đình Ổn, Chủ tịch quận Hải An, TP Hải Phòng cho biết chính quyền cùng gia đình và các đơn vị liên quan sẽ tổ chức tang lễ cho Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, Đại tá Vũ Huy Lễ tại nhà riêng ở phường Đằng Hải, quận Hải An, TP Hải Phòng.

Lễ nhập quan diễn ra 9 giờ ngày 20-8, lễ viếng bắt đầu từ 10 giờ cùng ngày, an táng tại nghĩa trang Đường Dứa, phường Hải An, TP Hải Phòng.

Đại tá Vũ Huy Lễ mất tại nhà riêng, sau thời gian nhập viện điều trị bệnh về đường tiêu hóa. Trước đó ông khỏe mạnh, dịp 27-7 còn cùng đồng đội thăm Bến K15, di tích bến tàu không số ở Đồ Sơn, TP Hải Phòng.

Đại tá Vũ Huy Lễ phát biểu trong buổi gặp mặt cựu chiến binh nhân lễ kỷ niệm 60 năm thành lập Hải quân Việt Nam năm 2015. Ảnh: Vũ Hưởng

Đại tá Vũ Huy Lễ sinh năm 1946. Khi 22 tuổi, đang học ở Hải Phòng thì ông xung phong đi bộ đội. Ông được phân công gia nhập đội tàu không số (nay là Lữ đoàn 125) với nhiệm vụ vận chuyển vũ khí vào miền Nam.

Năm 1982, ông được cử đi đào tạo ở Liên Xô (cũ). Về nước, ông nhận nhiệm vụ làm thuyền trưởng tàu HQ-505.

Đầu năm 1988, Trung Quốc chiếm đóng trái phép một số đảo ngoài Trường Sa như đảo Châu Viên, đảo Đá Nhỏ… Lúc đó, tàu HQ-505 mới vận chuyển hàng hóa từ cảng Hải Phòng vào Cam Ranh.

Chuẩn bị nhổ neo ra Bắc ăn Tết thì ông nhận nhiệm vụ phải đưa tàu ra chốt trực, giữ đảo ngoài Trường Sa.

Đóng ở đảo Đá Lớn được một tháng thì sáng 13-3-1988, ông Vũ Huy Lễ (lúc đó mang hàm thiếu tá) nhận mật lệnh tiến ra Cô Lin để giữ đảo.

9 giờ ngày 13-3-1988, tàu HQ 604 do đại úy Vũ Phi Trừ làm thuyền trưởng và tàu HQ 505 do Thiếu tá Vũ Huy Lễ làm thuyền trưởng được lệnh từ đảo Đá Lớn tiến về phía Gạc Ma, Cô Lin.

Đến 6 giờ 30 phút sáng 14-3-1988, sau khi tàu HQ 604 bị bắn chìm, ba tàu chiến Trung Quốc liên tục nã pháo vào HQ 505. Tàu bị trúng đạn vào buồng máy bên phải, hỏng máy trôi ra xa đảo Cô Lin gần 1 hải lý.

Tất cả các khoang máy đều bốc cháy dữ dội, điện tắt tối om, nước tràn, dầu lênh láng. Tàu có xu hướng nghiêng, khả năng chìm trên vùng biển sâu 1.000 m.

Trong thời khắc sinh tử, ông Lễ nhận định nếu tàu HQ 505 chìm, cán bộ chiến sĩ hi sinh, tàu mất, đảo không giữ được. Vì thế, ông quyết định bằng mọi giá phải giữ được tàu.

Ông yêu cầu anh em kỹ thuật tập trung sửa máy tàu. Khi sửa xong, ông lệnh chạy cả hai máy để mũi tàu hướng về đảo Cô Lin.

Khi gần đến Cô Lin, ông hạ lệnh mở hết tốc lực, cho tàu HQ 505 phi thẳng lên đảo. Lúc này tàu HQ 505 nằm gác 1/3 thân trên đảo và trở thành pháo đài kiên cố giữ đảo.

Thuyền trưởng Vũ Huy Lễ lập tức lên kế hoạch, nếu quân Trung Quốc đánh tàu, chiếm đảo, bộ đội sẽ dùng súng bộ binh để chiến đấu.

Sau khi đưa năm chiến sĩ trên tàu bị thương lên đảo Cô Lin để cấp cứu, thuyền trưởng Lễ cùng nhiều đồng đội khác đưa xuồng cứu sinh quay lại đảo Gạc Ma để cứu vớt đồng đội.

Bị lính Trung Quốc dùng súng AK bắn trước mũi xuồng ngăn cản nhưng thuyền trưởng Vũ Huy Lễ vẫn anh dũng cùng anh em cứu trợ đồng đội. Suốt buổi sáng hôm ấy, họ vớt được 44 thương binh và chiến sĩ hy sinh đưa về đảo Sinh Tồn để cứu chữa, mai táng.

Đến tối 14-3-1988, thuyền trưởng Vũ Huy Lễ cùng chín người nữa ở lại tàu, giữ đảo và luôn trong trạng thái chiến đấu.

Không chỉ thiếu thốn thực phẩm, tiếp tế khó khăn, các chiến sĩ giữ đảo Cô Lin luôn phải đối diện với căng thẳng về tinh thần. Ngày nào quân Trung Quốc cũng quấy nhiễu, cho tàu chiến đến đe dọa, kêu gọi đầu hàng.

Dù có thể rút về đảo Sinh Tồn nghỉ ngơi, phục hồi sức khỏe nhưng thuyền trưởng Lễ và đồng đội đã bám trụ lại đảo Cô Lin đến tháng 6-1988. Khi các hành động khiêu khích của hải quân Trung Quốc đã giảm và chủ quyền trên đảo Cô Lin được giữ vững.

Quyết định dùng chính con tàu dài gần 100 m, rộng 38 m làm pháo đài giữ đảo Cô Lin sau này được đánh giá là quyết định trọng đại, táo bạo và chính xác của thuyền trưởng Vũ Huy Lễ.

Năm 1989, Tập thể tàu HQ 505 và thuyền trưởng Vũ Huy Lễ được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Nhiều chiến sĩ khác được thưởng huân chương chiến công.

Sau chiến dịch ở Trường Sa, ông Lễ làm Lữ đoàn trưởng Lữ đoàn 955, vùng 4, Bộ tư lệnh Hải quân, đến năm 1998 thì nghỉ hưu.

LÊ ĐỒNG