Nhà 5D Hàm Long – nơi thành lập Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở Việt Nam

Một trong những địa chỉ đỏ về tìm hiểu di tích lịch sử ở Hà Nội.

Sau năm 1918, phong trào yêu nước ở Hà Nội đã chuyển sang một bước ngoặt mới. Dưới ánh sáng của Cách mạng tháng Mười Nga, cùng với sự có mặt của đội ngũ công nhân ngày càng lớn mạnh, sự xuất hiện của các tổ chức cách mạng mang tính chất công nhân đã gắn liền phong trào yêu nước với phong trào công nhân, ảnh hưởng mạnh mẽ đến cả nước.

Từ cuối năm 1928 trở đi, tổ chức Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội ở Hà Nội đã có nhiều cơ sở khác nhau, trong đó có phong trào “vô sản hóa” được thực hiện đầu tiên ở Bắc Kỳ và Hà Hội, sau đó lan rộng ra cả nước.

Quyết định mang tính lịch sử

Nhận thức được những đòi hỏi của lịch sử và xu hướng phát triển tất yếu của phong trào cách mạng nước ta, những thanh niên tiên tiến trong Ban lãnh đạo kỳ bộ Bắc kỳ và Hà Nội đã tìm thuê ngôi nhà 5D phố Hàm Long làm trụ sở bí mật. Và tại đây, cuối tháng 3/1929, Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở Việt Nam ra đời.

Con ngõ nhỏ thông từ mặt phố Hàm Long sang phố Lê Văn Hưu.

Nhà 5D Hàm Long là một trong 4 số nhà 5: 5A, 5B, 5C, 5D có bề mặt ngoài giống nhau. Riêng nhà 5D có vị trí thuận lợi cho hoạt động, bên trái giáp một ngõ hẻm nhỏ, thông sang phố Lê Văn Hưu. Chính vì vậy khi có động, người trong nhà có thể vượt tường sang ngõ hẻm dẫn ra con phố đó sau nhà.

Kiến trúc ngôi nhà 5D Hàm Long

Do sự bào mòn của thời gian, di tích lịch sử mặc dù đã được tu sửa nhiều lần, nhưng vẫn giữ nguyên được những giá trị gốc. Với kiến trúc xưa nhà có 1 tầng, mái lợp ngói ta, xây gạch, bên trong ngôi nhà làm bằng trần vôi cùng rơm và phên.

Tấm bia đá: “Nơi thành lập Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở Việt Nam, tháng 3/1929”.

Mặt trước số nhà mở ra một cửa ra vào hình chữ nhật, trổ 1 cửa sổ. Phía trên gờ tường, phần gần mái có họa một bông hoa cúc làm điểm nhấn. Trên tường (phần ngang cửa sổ và cửa ra vào) gắn tấm bia đá có khắc chữ “Nơi thành lập Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở Việt Nam tháng 3 năm 1929”.

Phòng khách của số nhà 5D.

Phòng ngoài nhà có diện tích 27m2, phía sau có một cửa sổ và một lối đi thông với bên trong. Lòng nhà được bài trí gọn gàng, giáp cửa sổ kê một bộ tràng kỳ gồm 1 bàn và 2 ghế bằng dựa. Đây là nơi tiếp khách của ngôi nhà. Tại đây vào những năm 1929, 1930 là nơi lui tới, họp bàn, thảo luận,… của các chiến sỹ trong nhóm cộng sản đầu tiên tại Việt Nam.

Lui vào phía trong nhà có kê một chiếc giường gỗ dát tre, trải chiếu, trên bày 2 chiếc gối trắng và một chiếc chăn len Nam Định. Ngăn cách giữa nơi tiếp khách và nơi ngủ là một chiếc mành tre.

Góc trong của căn nhà số 5D.

Giá trị lịch sử

Ngày nay, ngôi nhà 5D Hàm Long đã trở thành một di tích cách mạng quan trọng gắn liền với lịch sử phong trào đấu tranh cách mạng của Đảng và dân tộc. Nhiều hiện vật trong ngôi nhà vẫn được bảo tồn nguyên vẹn và nơi đây trở thành một địa chỉ đỏ góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau.

Minh Ngọc