Nhà báo đoạt giải Nobel, Maria Ressa: 'Báo chí đang ở thời điểm hiện sinh'

“Tin giả đang đi nhanh hơn sự thật”

Về vai trò quan trọng của báo chí ngày nay, bà Ressa nói: “Xây dựng lại niềm tin với sự thật là điều cần thiết để chống lại sự trỗi dậy của chủ nghĩa phát xít. Nếu bạn không có sự thật, bạn không có sự thật; nếu bạn không có sự thật, bạn không có lòng tin".

Nhà báo đoạt giải Nobel Hòa bình người Philippines, Maria Ressa, phát biểu tại Diễn đàn Truyền thông Toàn cầu (GMF) ở Bonn, Đức. Ảnh: DW

Các nhà báo từ khắp các nơi trên thế giới tham gia thảo luận về thực trạng của báo chí toàn cầu tại GMF. Ảnh: DW

Toàn cảnh hội trường nơi diễn ra GMF ở Bonn, Đức trong 2 ngày 20 và 21/6. Ảnh: DW

Các chuyên gia truyền thông từ khắp nơi trên thế giới đang tham gia sự kiện kéo dài hai ngày, từ 20 đến 21/6, để thảo luận về tương lai của ngành báo chí trong thời kỳ chiến tranh, khủng hoảng và thảm họa.

Trong bài phát biểu của mình, Ressa đã chỉ ra mức độ lớn của công nghệ góp phần vào vấn đề tin tức giả mạo và thông tin sai lệch, lưu ý rằng những lời nói dối - đi kèm với sự tức giận và căm ghét - đi nhanh hơn sự thật.

Bà lập luận rằng sự lan truyền của những lời nói dối, cũng như hiện tượng số đông đang bị những cá nhân chi phối, việc xã hội hóa siêu cao và xu hướng chuyên chế đang làm xói mòn khát vọng chia sẻ sự thật và thúc đẩy chủ nghĩa lợi nhuận, chủ nghĩa cá nhân.

"Đừng trở thành một tổ chức tin tức theo chủ nghĩa tư bản lợi nhuận. Chúng ta phải sử dụng công nghệ để kiểm soát vận mệnh của chính mình", bà nhấn mạnh và nói thêm: "Nếu bạn không có pháp quyền trong thế giới ảo, bạn sẽ không có quyền cai trị luật trong thế giới tự nhiên".

"Nếu bạn không có sự chính trực, làm thế nào bạn có thể có sự liêm chính trong các cuộc bầu cử?", bà đặt câu hỏi, nhấn mạnh rằng tình hình đe dọa nền dân chủ như thế nào.

Nhà báo nổi tiếng người Philippines còn kêu gọi luật điều chỉnh các công ty công nghệ, cũng như tăng cường hỗ trợ tài chính cho các phương tiện truyền thông; thúc giục các chính phủ phân bổ các khoản tài trợ để quảng bá cho báo chí.

Rappler, tổ chức tin tức do bà Ressa thành lập năm 2012, đã đi đầu trong chiến dịch chống lại tin tức giả mạo và thông tin sai lệch tại Philippines, tập hợp các nguồn lực giữa nhiều thành viên - bao gồm cả phóng viên, luật sư và nhà hoạt động - để xác minh sự thật và phơi bày thông tin sai lệch.

Trang web này, một trong những trang phổ biến nhất ở Đông Nam Á, đã nổi lên như một nền tảng quan trọng để chống lại thông tin sai lệch và ghi lại các vi phạm nhân quyền. Các nhà báo của Rappler đã đưa tin về sự thái quá của chiến dịch chống ma túy ở Philippines, khiến hàng nghìn nghi phạm hầu hết đều là trẻ vị thành niên bị bắt hoặc bị cảnh sát bắn chết.

Ngoài Rappler, Ressa cũng đồng sáng lập Real Facebook Oversight Board, một nhóm các chuyên gia toàn cầu hướng tới việc yêu cầu Facebook có trách nhiệm giải trình. Tổ chức này không liên kết với ban giám sát của gã khổng lồ mạng xã hội Facebook.

Đấu tranh chống tin giả, còn nhiều thách thức

Tại Diễn đàn Truyền thông Toàn cầu, Ressa cho biết Facebook đang "thay thế các nhà báo bằng những người có ảnh hưởng" và phương tiện truyền thông xã hội đã đẩy lùi nền dân chủ ở một số quốc gia, đồng thời kêu gọi những quy định cứng rắn hơn của các chính phủ.

Phát biểu vào cuối ngày, Ressa nói: "Các thuật toán của truyền thông xã hội, cho đến nay là nền tảng phân phối tin tức lớn nhất trên toàn cầu, đã kéo chúng ta ra xa nhau, phân cực chúng ta và cực đoan hóa chúng ta".

"Hậu quả là bạn có những tin tức được phát tán có tính chất thao túng cảm xúc và hạn chế cái gọi là suy nghĩ chậm - tức là báo chí lập luận dựa trên thực tế, dựa trên bằng chứng. Điều đó không chỉ làm suy yếu, mà còn cho phép sự trỗi dậy của các nền dân chủ phi tự do trên khắp thế giới”, Ressa đưa ra đánh giá.

Ressa cũng nhấn mạnh rằng "chúng ta đang thua trong cuộc chiến toàn cầu" khi nói đến cuộc chiến cho báo chí dựa trên sự kiện. Bà cho biết, bằng cách dựa vào mạng xã hội để phân phối nội dung, các tổ chức tin tức đã "bước vào một mô hình chủ nghĩa tư bản cực đoan về cơ bản là thao túng mọi người trực tuyến để kiếm lợi".

"Vấn đề lớn nhất của chúng ta lúc này là làm thế nào để chúng ta lấy lại cộng đồng của mình. Tất cả những điều đó cần bắt đầu bằng việc buộc công nghệ phải chịu trách nhiệm về những tác hại mà nó đã gây ra", bà đưa ra gợi ý về giải pháp.

Vào tháng 10 năm 2021, Ressa - cùng với nhà báo Nga Dmitry Muratov - đã nhận giải Nobel Hòa bình cho những nỗ lực bảo vệ quyền tự do ngôn luận. Song cũng chính bởi việc đấu tranh cho sự thật, mà các nhà báo của Rappler và đặc biệt là Ressa, đã trở thành mục tiêu của các chiến dịch thù địch và đã phải đối mặt với vô số lời lăng mạ, thậm chí đe dọa trên mạng xã hội.

Hoàng Hải (theo DW)