Nhà máy sản xuất chip của TSMC đang làm 'rung lắc' Nhật Bản như thế nào?

Ảnh: TSMC

Thị trấn nhỏ Kikuyo của Nhật Bản và nền kinh tế nơi đây đã thay đổi hoàn toàn kể từ khi công ty (TSMC) bắt đầu xây dựng nhà máy đầu tiên cách đây 5 tháng.

Takatoshi Yoshimoto, thị trưởng Kikuyo, cho biết trong một cuộc phỏng vấn tại văn phòng của ông: “Sự xuất hiện của TSMC là một tia sáng. Chúng tôi ngay lập tức trở nên nổi tiếng và cứ như thể Kikuyo đột nhiên phát triển vượt bậc về nhiều mặt”.

Kikuyo và quận xung quanh Kumamoto, trên đảo Kyushu phía tây Nhật Bản, hiện đang là nơi Nhật Bản đẩy mạnh nỗ lực nhằm khôi phục danh tiếng của quốc gia như một trung tâm quốc tế về sản xuất chip, khi thế giới tìm kiếm nguồn cung cấp chất bán dẫn đa dạng để giảm thiểu rủi ro địa chính trị đang gia tăng.

Những thay đổi ở Kumamoto cũng phần nào phản ánh về những thách thức lớn hơn đối với nền kinh tế tiên tiến nhất châu Á sau một thời gian dài tăng trưởng trì trệ. Từ tình trạng thiếu lao động trầm trọng đến hạn chế về cơ sở hạ tầng. Sự xuất hiện của TSMC buộc Nhật Bản phải giải quyết những vấn đề âm ỉ trong nhiều năm.

Kazufumi Onishi, thị trưởng thành phố Kumamoto, cho biết: “Chúng tôi gọi đó là cú sốc TSMC, nhưng tôi nghĩ đây là cơ hội lớn để thay đổi cấu trúc nền kinh tế và xã hội Nhật Bản. Nói cách khác, chúng ta cần cú sốc này để thay đổi”.

Kumamoto vốn là nơi đặt trụ sở của hàng chục nhà máy sản xuất chip của Nhật Bản - Kikuyo, một thị trấn có khoảng 44.000 dân được bao quanh bởi những cánh đồng ngô, có các nhà máy sản xuất cảm biến hình ảnh cho Sony và thiết bị chip cho Tokyo Electron. Nhưng sự xuất hiện của TSMC lại có tầm quan trọng khác.

Nó báo hiệu một giai đoạn khác của chu kỳ bùng nổ trong ngành công nghiệp bán dẫn của Nhật Bản, nơi các công ty của họ đã vươn lên thống trị vào những năm 1980 trước khi nhường lại lợi thế cho các đối thủ ở Hàn Quốc, Đài Loan và cuối cùng là Trung Quốc.

Để đảm bảo nguồn cung cấp chip ổn định, chính phủ Nhật Bản đã trợ cấp 3,2 tỉ USD để trang trải khoảng một nửa chi phí xây dựng cho TSMC, nhà sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất thế giới.

Ông Onishi cho biết, sự xuất hiện của nhà máy mang đến “cơ hội một lần trong đời” để hồi sinh khu vực này như một trung tâm bán dẫn toàn cầu.

Theo Kyushu Financial Group, một công ty cho vay tại khu vực, việc TSMC thâm nhập Kumamoto dự kiến sẽ tạo ra 4,29 nghìn tỉ yên (29 tỉ USD) cho nền kinh tế địa phương trong thập kỷ tới thông qua tạo việc làm, phát triển cơ sở hạ tầng và thu hút các công ty khác đến khu vực.

Thách thức cho các công ty địa phương

Nhưng dự án này cũng đang đặt ra những vấn đề cho nền kinh tế địa phương.

TSMC đã đăng quảng cáo việc làm vào mùa xuân cho các kỹ sư, đưa ra mức lương hàng tháng cao hơn khoảng 1/3 so với mức trung bình của sinh viên tốt nghiệp đại học tại các công ty sản xuất địa phương. Nhà máy của TSMC ở Kumamoto dự kiến sẽ tạo ra 1.700 việc làm chuyên môn công nghệ cao.

TSMC cho biết mức lương được so sánh với mức lương ở các công ty công nghệ tương tự để cạnh tranh, đồng thời họ tin tưởng Nhật Bản sẽ cung cấp “những tân binh xuất sắc” trong lĩnh vực này.

Nhưng đối với các doanh nghiệp địa phương, việc TSMC tăng lương đột ngột đã thúc đẩy xu hướng nhân viên trẻ chuyển việc để tìm kiếm mức lương cao hơn và điều kiện làm việc tốt hơn trong bối cảnh thiếu nhân công.

Mức lương tối thiểu ở Kumamoto thuộc hàng thấp nhất Nhật Bản và khoảng 40% học sinh tốt nghiệp trung học tìm kiếm việc làm ở nơi khác.

Kongo, nhà sản xuất hệ thống lưu trữ có trụ sở tại Kumamoto, đã mất khoảng 5% trong số 300 công nhân trong năm qua, một số vào tay TSMC và các công ty liên quan đến chất bán dẫn khác.

Toshihiko Tanaka, giám đốc điều hành của Kongo, đồng thời là chủ tịch Liên đoàn Công nghiệp Kumamoto, cho biết: “Thật dễ dàng để đổ lỗi cho TSMC khi nhân viên của chúng tôi thay đổi công việc. Nhưng sự chuyển dịch nhân viên là xu hướng tất yếu và chúng ta cần thay đổi tư duy để tập trung vào cách có thể nâng cao hiệu suất của mỗi cá nhân khi lực lượng lao động ngày một thu hẹp”.

Ông Tanaka cho biết Nhật Bản cần học cách làm việc với 80 nhân viên trong khi trước đây phải cần tới 100 nhân viên.

Tuy nhiên, một số lãnh đạo doanh nghiệp cho biết khả năng của các công ty trong việc giải quyết tình trạng thiếu lao động thông qua việc tăng năng suất và tự động hóa vẫn còn hạn chế.

Japan Material, có trụ sở tại quận Mie, là nhà cung cấp dịch vụ bảo trì mà TSMC thường xuyên sử dụng cho các nhà máy của mình. Bất chấp kinh nghiệm của công ty, giám đốc điều hành Hisao Tanaka cho biết thách thức trong việc đảm bảo an toàn cho người dân ở Kumamoto là rất khó khăn.

Nhiều nhân viên cần phải vượt qua kỳ thi và lấy được chứng chỉ chuyên môn để thực hiện công việc cần thiết tại TSMC. Quy trình 30 phút để Japan Material thay thế một bình gas duy nhất tại nhà máy của TSMC cần ba tới công nhân được cấp phép - và công ty dự kiến sẽ thay thế tới vài trăm bình gas mỗi tháng.

Nhật Bản cũng đang sửa đổi các quy định lao động vào năm tới để hạn chế việc làm thêm giờ đối với tài xế xe tải, vì vậy Japan Material sẽ cần thêm tài xế để giao cùng số lượng sản phẩm cho TSMC. Hiện tại, công ty này đang có kế hoạch vận chuyển một số bình gas bằng tàu hỏa.

“Bạn có thể xây dựng một nhà máy bán dẫn nếu chính phủ cung cấp tiền, nhưng bạn sẽ làm gì với những công nhân cần thiết cho hoạt động của nhà máy?”, ông Tanaka nói.

Japan Material hiện đang đàm phán để tiếp quản hàng trăm nhân sự tại các công ty liên quan đến chất bán dẫn của Nhật Bản dự kiến sẽ đóng cửa do hoạt động kinh doanh thua lỗ vào năm tới. Thông qua các biện pháp như vậy, Tanaka hy vọng sẽ có được khoảng 300 công nhân để hỗ trợ TSMC.

Ông Tanaka nói: “Tuy nhiên, nếu bạn nhìn vào các công ty khác, có nhiều trường hợp họ từ chối thực hiện các hoạt động bảo trì ngay cả đối với những khách hàng hiện tại muốn thúc đẩy sản xuất vì không có đủ người. Đó là một tình huống không thể tin được.”

Vào thời điểm TSMC bắt đầu sản xuất vào cuối năm 2024, sự phục hồi được dự đoán trước của thị trường bán dẫn toàn cầu có thể khiến việc tìm kiếm công nhân càng trở nên khó khăn hơn. Vào tháng 7, có 1,3 việc làm mở cho mỗi ứng viên ở Kumamoto. Tỷ lệ đó được dự đoán sẽ tăng lên khi lượng chip dư thừa cạn kiệt và các công ty bán dẫn tăng sản lượng.

Xây dựng thêm nhà máy?

Những người biết rõ về các cuộc đàm phán cho biết TSMC đang xem xét xây dựng thêm một số nhà máy ở Nhật Bản. Công ty cho biết họ đang đánh giá xem có nên xây dựng nhà máy thứ hai hay không nhưng từ chối bình luận thêm.

Mineo Nitta, tổng giám đốc văn phòng lao động của tỉnh cho biết: “Vào cuối năm tới, tình hình sẽ rất khó khăn và chúng tôi dự đoán tình trạng thiếu lao động sẽ trở thành tình trạng thường xuyên ở Kumamoto”.

Theo dữ liệu của Bộ Đất đai, sau quyết định xây dựng ở Kumamoto của TSMC, khiến giá đất thương mại trung bình ở Kikuyo đã tăng 26% trong năm tính đến ngày 1 tháng 7.

Con đường chính duy nhất dẫn đến nhà máy này, luôn bị ùn tắc bởi ô tô và xe tải vào giờ cao điểm. Thị trấn đã yêu cầu các công ty khuyến khích nhân viên sắp xếp thời gian đi lại để giảm bớt tắc nghẽn cho đến khi có giải pháp cụ thể.

Các nhà máy sản xuất chip cũng sử dụng một lượng lớn nước, làm dấy lên lo ngại về nguồn cung ở địa phương.

Đơn vị địa phương của TSMC đã cam kết bổ sung nhiều nước ngầm hơn mức sử dụng - dự kiến sẽ áp dụng một phương pháp mà Sony đã tiên phong cách đây 20 năm, làm ngập các cánh đồng lúa ngoài mùa trồng trọt để nước có thể được tái hấp thụ.

Nhưng do giá gạo giảm, việc đảm bảo các cánh đồng lúa mới để bổ sung nước ngầm ngày càng trở nên khó khăn.

Ông Yoshimoto nói: “Đất đai có hạn và xét đến năng lực của chúng tôi, tôi không nghĩ chúng tôi có thể tiếp nhận thêm nhiều công ty mới”.

“Tuy nhiên, tôi vẫn nói với các quan chức của chúng tôi rằng TSMC chỉ có tác động tích cực, vì chúng tôi sẽ trở thành một phần của một dự án lịch sử”, ông nói thêm.

Theo Financial Times

Tiến Dũng