Nhà nghiên cứu thực hiện nhiệm vụ khoa học công nghệ quốc gia được hưởng những ưu đãi nào?

Ưu đãi mức cao nhất để các nhà khoa học cống hiến

Ngày 31/12, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) cung cấp thông tin tới các cơ quan báo chí về kết quả hoạt động năm 2025 của ngành KH&CN và một số nhiệm vụ trọng tâm năm 2026.

Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Hoàng Phương cho biết, Bộ KH&CN hiện đang phối hợp chặt chẽ với Bộ Tư pháp để hoàn thiện danh mục các văn bản hướng dẫn thi hành các luật vừa được Quốc hội thông qua.

Tính đến thời điểm hiện nay, Bộ Khoa học và Công nghệ dự kiến sẽ ban hành tổng cộng 16 văn bản quy phạm pháp luật nhằm quy định chi tiết 5 luật được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 10. Các văn bản này bao gồm nghị định của Chính phủ, quyết định của Thủ tướng Chính phủ và thông tư do Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành. Danh mục văn bản dự kiến sẽ sớm được Thủ tướng Chính phủ ký ban hành.

Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Hoàng Phương chủ trì họp báo chiều ngày 31/12.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đã chỉ đạo các đơn vị liên quan xây dựng đầy đủ các tài liệu hướng dẫn thi hành luật và công khai trên Cổng thông tin điện tử của Bộ, tạo điều kiện để các tổ chức, cá nhân và các chủ thể liên quan sớm tiếp cận, thậm chí ngay trước thời điểm luật chính thức có hiệu lực.

Ông Lý Hoàng Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ cho biết, Luật Công nghệ cao (sửa đổi) đã được Quốc hội thông qua ngày 10/12/2025. Luật không quy định cứng một danh sách cố định các ngành công nghệ cao mà xác định dựa trên hệ thống tiêu chí; danh mục sẽ được cập nhật định kỳ cho phù hợp với từng giai đoạn phát triển.

Theo đó, công nghệ cao được hiểu là các công nghệ có hàm lượng nghiên cứu khoa học và phát triển cao, ứng dụng những thành tựu khoa học tiên tiến, tạo ra sản phẩm, dịch vụ có chất lượng vượt trội, thân thiện với môi trường. Điểm mới quan trọng của luật là khái niệm "công nghệ chiến lược", bao gồm các công nghệ mang tính đột phá, có ý nghĩa then chốt trong việc tăng cường năng lực tự chủ công nghệ quốc gia và nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Danh mục cụ thể về công nghệ cao ưu tiên đầu tư phát triển và danh mục công nghệ chiến lược sẽ do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì rà soát, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành và cập nhật định kỳ, bảo đảm phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội từng thời kỳ.

"Về cơ chế ưu đãi đối với nguồn nhân lực khoa học và công nghệ cao, luật quy định đối tượng thụ hưởng bao gồm người Việt Nam trong nước, người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài có trình độ cao. Các đối tượng này sẽ được hưởng chính sách ưu đãi vượt trội để yên tâm cống hiến lâu dài", ông Lý Hoàng Tùng cho biết

Cụ thể, về tài chính, chuyên gia và nhà khoa học được hưởng mức ưu đãi cao nhất về thuế thu nhập cá nhân; được ưu tiên tham gia trực tiếp thực hiện các nhiệm vụ khoa học và công nghệ, các chương trình khoa học – công nghệ quốc gia trọng điểm. Về điều kiện làm việc và nghiên cứu, họ được hỗ trợ kinh phí đầu tư, vận hành hoặc sử dụng các phòng thí nghiệm, cơ sở nghiên cứu công nghệ cao dùng chung.

Ông Lý Hoàng Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ.

Bên cạnh đó, luật cũng quy định hỗ trợ đào tạo, nâng cao năng lực nghiên cứu; hỗ trợ bảo hộ và thương mại hóa tài sản trí tuệ; áp dụng các cơ chế đặc biệt trong giải mã công nghệ và mua sắm thiết bị công nghệ. Về chính sách đời sống, Nhà nước bảo đảm các điều kiện sinh hoạt và làm việc thuận lợi, bao gồm ưu đãi về nhà ở, thủ tục xuất nhập cảnh, cư trú và các điều kiện lao động cần thiết.

Đáng chú ý, luật cho phép áp dụng cơ chế chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học, tạo điều kiện để các nhà khoa học mạnh dạn theo đuổi những ý tưởng mới, đột phá mà không bị ràng buộc bởi tâm lý e ngại thất bại.

Ngoài ra, các cá nhân và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực công nghệ cao cũng được hưởng ưu đãi đặc biệt trong đấu thầu, cũng như trong việc ứng dụng sản phẩm, dịch vụ vào hoạt động của các cơ quan nhà nước.

Năm 2026 bảo đảm 100% dịch vụ công thiết yếu ứng dụng AI

Năm 2026, Bộ KH&CN xác định triển khai đồng bộ các nhiệm vụ trọng tâm trên tất cả các lĩnh vực quản lý nhà nước.

Trong lĩnh vực KH&CN, Bộ KH&CN tập trung đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện trong hoạt động đánh giá, thẩm định và giám định công nghệ; phấn đấu số lượng Giấy chứng nhận đăng ký chuyển giao công nghệ và hồ sơ thẩm định dự án đầu tư tăng trên 20% so với kế hoạch năm 2025.

Bộ triển khai đồng bộ Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Luật Công nghệ cao (sửa đổi), xây dựng hệ thống văn bản hướng dẫn; triển khai Chương trình quốc gia phát triển công nghệ và công nghiệp chiến lược, các chương trình KH&CN quốc gia đã được phê duyệt; xây dựng, phê duyệt Chương trình bảo tồn và sử dụng bền vững nguồn gen giai đoạn 2026-2030; đồng thời chủ động tham mưu đàm phán, thu hút đầu tư và chuyển giao công nghệ từ các tập đoàn công nghệ lớn như NVIDIA, Samsung, Intel phục vụ chuyển đổi xanh và chuyển đổi số.

Trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, Bộ KH&CN đặt mục tiêu duy trì Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) của Việt Nam trong nhóm 4 quốc gia dẫn đầu ASEAN; triển khai Luật KH,CN&ĐMST năm 2025 và các nghị định hướng dẫn; phát triển mạng lưới Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia và cấp tỉnh, lấy doanh nghiệp làm trung tâm; cải thiện chỉ số GII và PII ở địa phương; hoàn thiện vận hành Sàn giao dịch công nghệ; xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về cung - cầu công nghệ và chuyên gia; triển khai Chiến lược quốc gia về khởi nghiệp sáng tạo.

Trong lĩnh vực bưu chính - viễn thông, Bộ KH&CN đặt mục tiêu doanh thu bưu chính đạt 104.000 tỷ đồng, bảo đảm 100% điểm phục vụ bưu chính có kết nối Internet; tỷ lệ dân số được phủ sóng 5G đạt 90%; tỷ lệ sử dụng IPv6 đạt 72-74%.

Bộ xây dựng Luật Bưu chính (thay thế), sửa đổi Luật Tần số vô tuyến điện phù hợp mô hình chính quyền hai cấp; triển khai Quy hoạch hạ tầng thông tin và truyền thông; tổ chức đấu giá băng tần 900 MHz; xây dựng nền tảng quản lý tần số dùng chung và tự động hóa công tác cấp phép.

Trong lĩnh vực chuyển đổi số quốc gia, Bộ KH&CN hướng tới đưa xếp hạng Chính phủ điện tử/Chính phủ số và Chỉ số Dịch vụ công trực tuyến của Việt Nam vào Top 65 thế giới; nâng tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình lên 70%; bảo đảm 100% dịch vụ công thiết yếu ứng dụng AI, 100% cán bộ được đào tạo kỹ năng số cơ bản, 100% Bộ, ngành, địa phương đạt cấp độ 3 về quản trị dữ liệu. Bộ xây dựng Luật Chuyển đổi số, cập nhật Khung kiến trúc số quốc gia, phát triển dịch vụ công trực tuyến cá nhân hóa và trợ lý ảo hỗ trợ người dân, cán bộ công chức.

Trong lĩnh vực công nghiệp công nghệ số, Bộ KH&CN đặt mục tiêu doanh thu đạt 224 tỷ USD, lợi nhuận trên 408.000 tỷ đồng, xuất khẩu phần cứng điện tử đạt 199 tỷ USD, với 89.000 doanh nghiệp công nghệ số; triển khai Luật Công nghiệp công nghệ số; thúc đẩy Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn; ban hành danh mục sản phẩm trọng điểm ưu đãi đầu tư và hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ số vươn ra toàn cầu.

Trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng, Bộ KH&CN dự kiến công bố khoảng 400 tiêu chuẩn quốc gia mới, phê duyệt thêm 2 chuẩn đo lường quốc gia, cấp mã số mã vạch cho 5.500 doanh nghiệp; xây dựng Dự án Luật sửa đổi, bổ sung Luật Đo lường trình Quốc hội tháng 7/2026; thúc đẩy Hộ chiếu số theo định hướng GS1 toàn cầu và Hộ chiếu số sản phẩm, phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia.

Trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, Bộ KH&CN hoàn thiện thủ tục ban hành Nghị định sửa đổi Nghị định số 65/2023/NĐ-CP; triển khai Đề án đẩy mạnh công tác sở hữu trí tuệ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội; rà soát, sửa đổi quy chế thẩm định đơn theo hướng tối ưu hóa quy trình, đẩy mạnh phân cấp và giải quyết dứt điểm tình trạng tồn đọng đơn sở hữu công nghiệp.

Trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử và an toàn bức xạ, Bộ KH&CN bảo đảm an toàn, an ninh cho các cơ sở bức xạ, hạt nhân; hoàn thành 100% kế hoạch thanh tra, kiểm tra chuyên ngành; trình Chính phủ phê duyệt Nghị quyết tham gia Công ước Viên năm 1997; trình phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển cơ sở hạ tầng điện hạt nhân và Kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ, hạt nhân cấp quốc gia; chủ động phối hợp với EVN và đối tác quốc tế chuẩn bị khởi động lại Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận và Dự án Trung tâm nghiên cứu KH&CN hạt nhân.

Tô Hội