Nhà ở xã hội: Bao giờ hết trên giấy?

Phối cảnh khu NƠXH dành cho công nhân KCN Phú Hội

Tiến độ đầu tư, xây dựng chậm chạp

Theo báo cáo của Sở Xây dựng, Lâm Đồng được giao chỉ tiêu xây dựng 4.865 căn NƠXH, nhưng thực tế triển khai lại khiến nhiều người không khỏi thất vọng. Đến nay, toàn tỉnh mới chỉ hoàn thành 1.396 căn và khả năng hoàn thành vào năm 2025 cũng chỉ vỏn vẹn con số ấy, tương đương 29% chỉ tiêu ban đầu. Con số này cho thấy rất rõ ràng rằng, tiến độ đầu tư, xây dựng và bàn giao NƠXH đang diễn ra vô cùng chậm chạp.

Tại khu vực đô thị Đà Lạt và các xã, phường lân cận, một trong những điểm nóng về nhu cầu nhà ở, kể từ năm 2021 đến nay, mới chỉ có vỏn vẹn 99 căn NƠXH được hoàn thành và đưa vào sử dụng, mới chỉ đáp ứng khoảng 2% nhu cầu ước tính, một tỷ lệ quá thấp.

Khu vực Đông Nam Lâm Đồng có phần khả quan hơn với 3 dự án NƠXH dành cho người thu nhập thấp đang được triển khai (dự án Hạ tầng kỹ thuật NƠXH tại xã Tuyên Quang; Khu chung cư NƠXH tại phường Bình Thuận; Khu chung cư, căn hộ NƠXH Phú Thịnh), cùng với 3 dự án tại các khu công nghiệp (KCN) Hàm Kiệm 1, Hàm Kiệm 2 và Sông Bình nhưng tiến độ đều rất chậm. Đáng kể nhất, Khu chung cư NƠXH Phú Tài đã hoàn thành 306 căn hộ và đưa vào sử dụng.

Tuy nhiên, các dự án cũng gặp nhiều vướng mắc. Đơn cử, Khu NƠXH phục vụ công nhân KCN Hàm Kiệm 1 với quy mô 1.216 căn hộ, mới chỉ hoàn thành giai đoạn 1 gồm 399 căn liền kề. Dự kiến hoàn thành thêm 113 căn trong năm nay và 363 căn liền kề cùng 2 chung cư vào tháng 9/2026. Trong khi đó, Khu NƠXH KCN Hàm Kiệm 2 (5.624 căn hộ) vẫn chỉ đang ở giai đoạn khởi động và Khu NƠXH KCN Sông Bình (762 căn hộ) thì chủ đầu tư vẫn đang làm thủ tục triển khai. Những số liệu thông tin này cho thấy một thực tế rằng, dù có dự án nhưng để hoàn thành và bàn giao là một chặng đường dài và đầy chông gai.

Xây dựng khu dân cư NƠXH Phú Thịnh tại phường Phan Thiết. Ảnh: Đình Hòa

Những rào cản

Lý giải cho sự chậm trễ này, tại các cuộc họp, Sở Xây dựng và các chuyên gia đều chỉ ra rằng, vấn đề không nằm ở việc thiếu ý chí chính trị hay định hướng chính sách. Thực tế, Nhà nước đã liên tục nhấn mạnh NƠXH là trụ cột quan trọng và Lâm Đồng cũng đã tích cực ban hành nhiều chỉ thị, nghị quyết, kế hoạch hành động. Tuy nhiên, vướng mắc phần lớn lại nằm ở quá trình triển khai và những rào cản trong thực tiễn.

Một trong những thách thức lớn nhất là thiếu quỹ đất, vấn đề vướng quy hoạch và thủ tục hành chính. Tại các đô thị đặc thù như Đà Lạt, việc quy hoạch đất đai gặp nhiều vướng mắc, quỹ đất hạn chế. Đơn cử, một số dự án NƠXH như “Khu quy hoạch 5B” tại Đà Lạt, dù có quy mô 420 căn hộ, lại vướng và đang trong quá trình “điều chỉnh cục bộ quy hoạch phân khu để tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư”. Nhiều khu khác vướng mắc về hạ tầng giao thông, chưa có quỹ đất sạch và phù hợp để thu hút nhà đầu tư.

Về nguồn tài chính và thu hút đầu tư, dù Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã triển khai các gói tín dụng lớn (hiện đã nâng lên 145.000 tỷ đồng) cho NƠXH, nhưng các ngân hàng thương mại vẫn e dè khi cho vay. Các chủ đầu tư cũng thờ ơ, thiếu mặn mà dù có nhiều ưu đãi hấp dẫn như: miễn tiền sử dụng đất, giảm thuế, vay ưu đãi, dành 20% quỹ đất cho kinh doanh dịch vụ và bảo đảm lợi nhuận định mức 10%. Nhiều chuyên gia cho rằng, do thủ tục hành chính còn quá phức tạp, tiềm ẩn rủi ro, lợi nhuận thực tế chưa đủ hấp dẫn để bù đắp các chi phí và rủi ro khác.

Nỗi lòng người lao động thu nhập thấp

Sự chậm trễ này không chỉ là những con số trên giấy tờ, mà đang ảnh hưởng trực tiếp đến hàng ngàn gia đình. Với giá đất, giá nhà ở hiện nay ở Lâm Đồng, đặc biệt là đô thị Đà Lạt, đang ở mức rất cao, khiến những người lao động, cán bộ, công chức có thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp rơi vào tình cảnh bấp bênh, không ổn định.

Chị Lý Thu Linh - giáo viên trẻ tại một trường mầm non dành cho trẻ đặc biệt ở phường Xuân Hương - Đà Lạt chia sẻ: “Lương giáo viên trường mầm non thấp, tìm một căn hộ vừa túi tiền ở khu vực trung tâm đô thị Đà Lạt giờ rất khó khăn. Nghe nói Chính phủ thúc đẩy xây NƠXH cho người có thu nhập thấp mà chúng tôi tìm mãi chẳng thấy đâu. Ước mơ có một nơi chốn ổn định để vợ chồng tính chuyện con cái và ổn định công việc nhưng mà giá nhà, giá đất ở đây cứ tăng vù vù, chúng tôi chẳng biết khi nào mới có thể mua được”.

Chia sẻ về câu chuyện NƠXH, rất nhiều cán bộ, công chức, viên chức trẻ và công nhân tại các KCN cũng bộc bạch, hiện nay, họ đang phải sống xa nhà, thuê trọ chật chội, điều kiện sống rất khó khăn. Nhiều người chỉ mong có một căn hộ nhỏ để gia đình không phải sống cảnh nay đây mai đó và an tâm gắn bó với công việc.

Những câu chuyện này chỉ là vài mảnh ghép trong bức tranh chung về nỗi lo an cư của hàng ngàn người. Sự bấp bênh về nhà ở không chỉ ảnh hưởng đến đời sống cá nhân mà còn tác động tiêu cực đến sự ổn định xã hội và khả năng thu hút, giữ chân nguồn nhân lực phục vụ sự phát triển của tỉnh.

Trước những thách thức này, lãnh đạo UBND tỉnh cũng đã có những chỉ đạo quyết liệt, yêu cầu các sở, ngành, địa phương phải quan tâm, có trách nhiệm và quyết liệt thúc đẩy phát triển NƠXH. Tỉnh đã đặt mục tiêu tập trung tháo gỡ các thủ tục hành chính, tạo môi trường đầu tư thuận lợi hơn, vận dụng linh hoạt cơ chế và điều chỉnh quy hoạch, ưu tiên quỹ đất dành cho NƠXH để biến chính sách này thành hành động cụ thể, kết quả cụ thể.

Tuy nhiên, nếu không có những “giải pháp đột phá” để tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, các mục tiêu về NƠXH của tỉnh sẽ khó lòng đạt được. Và giấc mơ “an cư lạc nghiệp” vẫn sẽ mãi là một khát vọng xa vời đối với rất nhiều người đang làm việc, đóng góp ở nhiều nhiều lĩnh vực cho sự phát triển của một tỉnh vốn đã khó khăn, phức tạp về địa hình và còn nhiều hạn chế về hạ tầng giao thông như Lâm Đồng.

Nguyễn Nghĩa .