Nhà văn Hoàng Quốc Hải thân tình, giản dị như tôi biết

Nhà văn Hoàng Quốc Hải.

Hoàng Quốc Hải là một nhà văn viết tiểu thuyết lịch sử nổi tiếng. Khi gặp và cùng làm việc, thì anh đã có nhiều tác phẩm được xuất bản như: các tiểu thuyết “Chiến lũy đá”, “Sau mùa lá rụng” , “Chờ đến ngày mai”, “Làng trong phố”, “Ký sự ven hồ”… hay tập truyện ngắn “Đêm qua làng”... Còn vợ anh, nhà thơ Nguyễn Thị Hồng, lúc đó đang công tác bên Nhà xuất bản Phụ Nữ.

Anh Hoàng Quốc Hải nghiêm khắc, thẳng tính còn chị Hồng lại mềm mại, đa cảm. Những tính cách trái ngược đó tưởng như mâu thuẫn nhưng lại làm hai người có một mối tình đẹp kéo dài suốt 50 năm.

Thường thường vợ chồng làm văn chương hay chung sở thích, chung cách tiếp cận các thể loại văn học như cùng làm thơ hay cùng viết văn. Nhưng ở anh chị như lại đi theo hai hướng. Anh chỉ viết văn xuôi. Không làm thơ, vậy nhưng thẩm thơ thì anh rất tinh tế như khi anh nhận xét hoặc giới thiệu thơ của các nhà thơ bạn anh như Tô Hà hay Trúc Thông. Ngược lại, chị Hồng không viết văn xuôi mà chỉ làm thơ. Nhưng ở chị cũng đầy sự sâu sắc khi cảm nhận những tác phẩm văn xuôi. Bản thảo của chồng, người đầu tiên anh đưa đọc để tham khảo, chính là chị.

Người ta thường nói, đằng sau thành công của người đàn ông luôn có bóng dáng của người đàn bà. Với trường hợp anh Hải, chị Hồng xem ra hoàn toàn đúng. Chị không chỉ luôn là người đọc, thẩm định và tham gia ý kiến đầu tiên vào các bản thảo của chồng mà rồi sau còn đó lo cả việc in ấn, phát hành. Ngoài công việc nơi Nhà xuất bản Phụ Nữ, về nhà chị còn lo toan mọi công việc nội trợ, chuyện con cái, cơm nước. Anh Hải thường tâm sự, nếu thiếu Hồng thì chắc chắn tôi sẽ gặp không ít khó khăn, khó mà yên tâm làm việc.

Anh Hải chị Hồng cũng đều là cán bộ nhà nước, lương ba cọc ba đồng lại phải nuôi hai con nhỏ, nhưng anh chị đều là người tính tình rộng rãi, hiếu khách nên được bạn bè rất yêu quý. Ngôi nhà như một câu lạc bộ. Hầu như ngày nào anh cũng có khách khứa, bạn bè đến thăm. Rồi còn ăn uống, trà lá. Trước đây nhiều khi tôi tự hỏi, khách khứa vậy anh lấy thời gian đâu để viết, để đọc được nhiều như thế. Nhưng rồi tôi biết, anh làm việc chăm chỉ mỗi sáng sớm và chiều tối, tận dụng thời gian khi không có khách. Anh làm việc và sinh hoạt rất nghiêm túc. Không bia rượu, không cà phê, thuốc lá mà thú vui duy nhất là trà. Vậy nên anh viết nhiều về trà, về nghệ thuật uống trà. Uống trà đem lại sự tĩnh lặng, thanh cao cho tâm hồn. Đến nhà thấy cách anh chuẩn bị pha và thưởng thức trà, người có tính nôn nóng, sốt ruột sẽ không thể cùng ngồi.

Hai bộ tiểu thuyết lịch sử “Tám triều vua Lý” và “Bão táp triều Trần” của nhà văn Hoàng Quốc Hải.

Anh Hải là người Hải Dương nhưng có thời gian xuống học ở Hải Phòng cho đến khi thi đỗ vào trường báo chí Trung ương khóa đầu tiên. Các học viên trong lớp vốn là những người ít nhiều đã làm văn chương nên kết thúc lớp học nhiều người đã trở thành những nhà văn nhà thơ tên tuổi, như: Trần Hoài Dương, Phan Thị Thanh Nhàn, Bùi Bình Thi, Dương Thị Xuân Quý…

Anh Hoàng Quốc Hải là người đọc nhiều và viết nhiều. Kho sách riêng của gia đình từ vài trăm cuốn ban đầu sau ngày một dày hơn. Hiện nay anh có tới vài ngàn cuốn sách ở hầu khắp các thể loại, hơn cả một thư viện công cộng.

Khi công tác ở Cục Văn hóa quần chúng, nhà văn Hoàng Quốc Hải có cơ hội được tiếp cận với nhiều lĩnh vực văn hóa, đặc biệt đam mê văn hóa truyền thống. Anh viết về văn hóa, phong tục, tập quán của người Việt, về trang phục, về bản lĩnh văn hóa Việt Nam trước xu thế toàn cầu... Điều đáng nói, nội dung trong các bài viết của anh đều sâu sắc, mới mẻ, thậm chí táo bạo, đặt ra nhiều vấn đề mà xã hội đang quan tâm tìm hiểu và giúp các nhà quản lý văn hóa hoạch định chiến lược… Sau này anh tập hợp và in trong các cuốn lấy tên là “Văn hóa phong tục”.

Kiến thức của anh về văn hóa và lịch sử không chỉ rộng và sâu mà còn gây xôn xao dư luận khi anh dám “táo tợn” lật ngược một số vấn đề lịch sử như khi anh viết về sử gia Ngô Sỹ Liên, hay về Nguyễn Thị Lộ…

Nhà văn Hoàng Quốc Hải được nhiều người nhắc tới là người thành công trong việc viết tiểu thuyết lịch sử khi anh cho ra đời liên tiếp 2 bộ tiểu thuyết đồ sộ về hai triều Lý, Trần - những triều đại rực rỡ nhất trong lịch sử dân tộc. Hai bộ sách được in nhiều lần, tốn nhiều hội thảo và khiến ông có nhiều giải thưởng.

Trong cuộc đời viết văn của nhà văn Hoàng Quốc Hải hơn 60 năm qua, đã cho ra đời hàng vạn trang sách và rất nhiều bản thảo trong quỹ sáng tác đồ sộ của mình. Nhưng anh hoàn toàn không dùng đến các phương tiện hiện đại hỗ trợ như máy chữ, máy tính. Anh viết tay. Vẫn chỉ cái bút máy và các lọ mực Parker quen thuộc.

Bước sang năm 2025, nhà văn Hoàng Quốc Hải đã vào tuổi 87. Ông sinh năm 1938. Ở tuổi này nhiều người đã thấy mệt mỏi nên đã dành thời gian để nghỉ ngơi, hoặc gác bút, vậy nhưng ở anh tôi vẫn thấy khỏe khoắn, nhanh nhẹn và vẫn thấy anh làm việc một cách cần mẫn đam mê. Ông vẫn viết và đọc, vẫn đi các địa phương, thậm chí vẫn đi nước ngoài để tích lũy kiến thức như ngày còn trẻ.

Mới đây vợ chồng ông mới xây dựng được một ngôi nhà ở Hải Dương, trên mảnh đất của cha mẹ để lại nên bây giờ ông thường sống ở quê.

Nhà văn Hoàng Quốc Hải sinh trưởng trong một gia đình theo nho học, là một con người đáng trọng bởi nhân cách và sống tình nghĩa. Ông không chỉ là một nhà văn chân chính, tài năng mà còn là một công dân có trách nhiệm. Không chỉ có hai bộ tiểu thuyết lịch sử về các triều đại đã định đô ở Thăng Long suốt 400 năm, anh còn viết khá nhiều tác phẩm và còn luôn nêu ý kiến chân tình và thẳng thắn để đóng góp cho thành phố, nơi anh tuy không sinh ra nhưng đã có gần 60 năm gắn bó.

Huy Thắng