Nhà văn Lê Phương Liên viết tiểu thuyết đầu tay về nữ sĩ Đoàn Thị Điểm

Nhà văn Lê Phương Liên

Tiểu thuyết dã sử Nữ sĩ thời gió bụi của nhà văn Lê Phương Liên xoay quanh cuộc đời của Hồng Hà nữ sĩ Đoàn Thị Điểm (1705-1749) - một bậc nữ nhân kỳ tài, vô cùng đặc biệt trong lịch sử văn học trung đại Việt Nam.

Cuốn tiểu thuyết gồm 5 chương, thâu tóm toàn bộ cuộc đời đầy biến động của một nhà giáo, một thầy thuốc, một nữ tác gia có tư tưởng, có tầm nhìn sâu rộng, có chính kiến và có một tấm lòng rất mực nhân hậu.

Đó là một bà Điểm tài sắc vẹn toàn nhưng không chỉ là cầm kỳ thi họa mà lại còn có tài… võ nghệ. Chẳng thế mà trong một lần một mình về quê, khi gặp cướp, bà đã làm cho tên cướp hồn bay phách lạc; hay như những lần bà múa bài Hoa mai quyền dưới trăng cùng anh trai Đoàn Doãn Luân khiến bao người trầm trồ thán phục.

Lê Phương Liên đã rất dụng công khi cài cắm các chi tiết làm cầu nối cho các nhân vật có dịp xuất hiện như trong khi Đoàn Thị Điểm làm con nuôi Thượng thư Lê Anh Tuấn, bà đã có dịp được gặp gỡ và trò chuyện với Tiến sĩ Nguyễn Kiều; tên cướp Đoàn Thị Điểm gặp trên đường về sau trở thành học trò của Hồng Hà nữ sĩ; cậu Chiêu Bảy Lê Hữu Trác từng ở với gia đình Đoàn Thị Điểm trước khi tòng quân, và bà đã gặp lại cậu em thân thiết này khi tiễn chồng đi sứ…

Tài năng hiếm có, tấm lòng nhân hậu của bà đã cảm hóa và gây ấn tượng mạnh với tất cả những người có cơ hội được gặp gỡ với bà - từ Thượng thư Lê Anh Tuấn, tiến sĩ Nguyễn Kiều, cậu Chiêu Bảy Lê Hữu Trác, Đặng Trần Côn, Nguyễn Nghiễm đến các học trò, người dân làng quê bà cũng như quê chồng khi bà cùng dân làng chữa trị bệnh cho các thương binh trong chiến trận…

Tiểu thuyết dã sử "Nữ sĩ thời gió bụi" do NXB Phụ nữ Việt Nam phát hành

Đan cài vào diễn biến cuộc đời của Đoàn Thị Điểm, tác giả cũng khéo léo bàn về tài năng văn chương thiên phú, khả năng đồng cảm và chiêm nghiệm sâu sắc của nữ sĩ ngay từ thuở nhỏ, để bà ứng tác thơ văn, sáng tác truyện kỳ ảo và dịch Nôm Chinh phụ ngâm một cách thần tình.

Song hành với các tuyến nhân vật chính gắn liền với cuộc đời Đoàn Thị Điểm như Đoàn Doãn Luân (người anh gắn liền với tuổi thơ), tiến sĩ Nguyễn Kiều (phu quân tri kỷ), nhà văn còn dựng nên một nhân vật phụ nhưng lại rất quan trọng, thể hiện trí tưởng tượng và sáng tạo của người viết, đó là Trần võ sư. Đây là người nô bộc (vốn là hoạn quan) theo suốt cuộc đời Đoàn Thị Điểm với một lòng trung thành, tận tụy nhưng đằng sau đó là một tình yêu tha thiết, sâu nặng mà đến tận cuối truyện, người đọc mới vỡ lẽ ra nhờ những đoạn độc thoại nội tâm xúc động của nhân vật này khi chứng kiến giây phút Hồng Hà nữ sĩ rời xa cõi tạm…

Viết về một nhân vật lịch sử có tầm vóc là điều không hề dễ dàng. Viết về một người phụ nữ ba trăm năm trước sống trong lễ giáo phong kiến hà khắc đã mang đầy tư tưởng nữ quyền lại càng là một thử thách. Với tiểu thuyết dã sử Nữ sĩ thời gió bụi, Lê Phương Liên đã tìm ra cho mình một cách tiếp cận dân dã mà đầy thuyết phục để đưa người đọc vào chuyến phiêu lưu, trải nghiệm đầy đủ nhân tình thế thái của một nữ sĩ thời gió bụi đầy xúc động và nhân văn.

Nhà văn Lê Phương Liên sinh năm 1951 tại Hà Nội. Bà có nhiều tác phẩm được chú ý như Khúc hát hạnh phúc (NXB Hội Nhà văn, 2002), Én nhỏ, NXB Kim Đồng (2013), Ký ức ánh sáng (NXB Phụ nữ, 2013). Bà đã được nhận nhiều giải thưởng như: Giải thưởng Trung ương Đoàn, Giải thưởng Bộ Giáo dục năm 1970 cho truyện ngắn Câu hỏi trẻ thơ, Huy chương Vì sự nghiệp Văn học nghệ thuật Việt Nam năm 1997, Huy chương Vì thế hệ trẻ năm 1981 với 2 tác phẩm Những tia nắng đầu tiên và Khi mùa xuân đến…

Minh Anh - Ảnh: T.L