Nhạc sĩ Nguyễn Tài Tuệ qua đời ở tuổi 87

Nguyễn Tài Tuệ sinh năm 1936 tại xã Thanh Văn, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An, là một nhạc sĩ nổi tiếng với dòng nhạc truyền thống cách mạng ở Việt Nam.

Ông đến với âm nhạc từ niềm say mê từ thời tuổi thơ. Ông mê mẩn với những điệu ví dặm, những khúc hát đò đưa của quê hương.

Năm 1955, khi học hết cấp 3, Nguyễn Tài Tuệ ra Hà Nội theo nguyện vọng của gia đình. Ông từng chia sẻ: "Bố muốn tôi đi theo con đường văn chương để làm thầy giáo vì đất quê ông phong trào học và ước mơ làm thầy giáo lớn lắm".

Nhưng ra Hà Nội, ngoài học văn hóa, ông còn theo học guitar cùng Nghệ sĩ Nhân dân Trọng Bằng. Học được một thời gian, ông mới thấy âm nhạc là cái nghiệp của mình chứ không phải văn chương và ông đi theo tiếng gọi của nó.

Ban đầu, ông về làm diễn viên của Đoàn ca múa nhân dân Trung ương, hát với nghệ sĩ Quốc Hương, Mai Khanh, Chu Minh, Thương Huyền trong một dàn hợp xướng và cứ thế đi vào sáng tác dần dần.

Năm 1958, ông được biệt phái lên Đoàn Ca Múa Lao – Hà - Yên (Lao Cai – Hà Giang – Yên Bái). Thời gian này, ông được tiếp xúc nhiều với những làn điệu dân ca của các dân tộc ở Việt Bắc. Ca khúc "Suối Mường Hum còn chảy mãi", "Xuân về trên bản Nhắng", "Lời ca gửi noọng" ra đời trong dịp này được hoan nghênh và phổ biến rộng thời bấy giờ.

Năm 1960, ông chuyển về công tác ở Ban Nghiên cứu Âm nhạc Bộ Văn Hóa. Tại nơi này, ông đã hoàn thành ca khúc nổi tiếng "Tiếng hát giữa rừng Pắc Bó" và tiếp theo là ca khúc "Xa khơi".

Trước đó, khoảng năm 1956 - 1957, Nguyễn Tài Tuệ đã đi thực tế ở khu vực cầu Hiền Lương, Cửa Tùng và đảo Cồn Cỏ... Ông và đoàn văn nghệ sĩ do nhà thơ Lưu Trọng Lư làm trưởng đonà đã sống ở bên này sông Bến Hải hàng tháng trời.

Cố nhạc sĩ Nguyễn Tài Tuệ

Lúc đó, khó khăn chồng chất khó khăn, đất nước bị chia cắt đôi miền. Chứng kiến thực tế, chiều chiều vợ ra bến ngóng chồng, ông ra sông ngóng cháu từ phía bên kia, rồi những đôi trai gái chưa kịp cưới nhau đã phải chia lìa, Nguyễn Tài Tuệ tự hỏi mình: "Ngoài biển kia con cá nục đến con cá măng còn đi đi lại lại, bay nhảy thoải mái giữa 2 miền, tại sao con người lại bị ngăn cách". Và ca khúc "Xa khơi" do ông sáng tác đã được ra đời từ khát vọng thống nhất đất nước.

Dù không được đào tạo bài bản qua các trường âm nhạc, nhưng Nguyễn Tài Tuệ có rất nhiều ca khúc nổi tiếng, đặc biệt là những ca khúc về truyền thống cách mạng.

Ông viết ca khúc đều đặn và các tác phẩm của ông có âm hưởng gần gũi với âm hưởng dân gian. Ngoài ca khúc, ông còn viết một số tác phẩm khí nhạc, đặc biệt cho nhạc cụ dân tộc. Ông còn viết phần âm nhạc cho múa và một số ca cảnh, tổ khúc dân ca.

Là một nhạc sĩ nổi tiếng, Nguyễn Tài Tuệ dành cả cuộc đời cho âm nhạc. Ông tâm niệm: "Cả đời tôi phấn đấu không mệt mỏi, ngay cả bây giờ khi đã ở tuổi cổ lai hy vẫn miệt mài với âm nhạc. Một nhạc sĩ phải duy trì được lòng yêu nghề bởi làm âm nhạc nghèo lắm. Tôi có thể đi viết thuê dễ kiếm tiền nhưng sẽ mất dần ý chí và ước vọng cho sự nghiệp. Tác phẩm nào tôi có thể viết được và tôi có thể viết hay, thì tôi sẽ làm, còn cái nào chỉ viết để lấy tiền thì dứt khoát tôi sẽ không bao giờ làm".

Với những đóng góp cho nền âm nhạc nước nhà, nhạc sĩ Nguyễn Tài Tuệ đã vinh dự nhận Giải thưởng Nhà nước về Văn học - Nghệ thuật đợt I (2001), Huân chương Lao động hạng Nhì, Huy chương Vì sự nghiệp Âm nhạc Việt Nam và một số giải thưởng của Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Bộ Văn hóa – Thông tin.

Hương Thủy