Nhận bảo hiểm xã hội một lần: Người lao động thiệt thòi

Nhân viên Bảo hiểm Xã hội huyện Cẩm Giàng tư vấn, tuyên truyền người lao động cần cân nhắc khi nhận bảo hiểm xã hội một lần

Rời hệ thống an sinh xã hội

Ông L.V.Ch. ở phường Tứ Minh làm nhân viên bảo vệ cho một công ty ở cùng TP Hải Dương. Ông Ch. đã có thời gian đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) 13 năm 4 tháng. Mới đây, ông quyết định nhận BHXH một lần. Mặc dù đã được các cán bộ cơ quan BHXH tỉnh nhiều lần tư vấn, tuyên truyền về những thiệt thòi khi nhận BHXH một lần, nhưng ông Ch. vẫn giữ nguyên ý định. Ông Ch. cho biết: "Tôi cũng biết khi nhận BHXH một lần sẽ có nhiều bất lợi về sau này nhưng vì tôi đang rất cần một khoản tiền mà không biết trông chờ vào đâu ngoài cuốn sổ BHXH". Số tiền ông Ch. nhận sau khi giải quyết các thủ tục là hơn 60 triệu đồng.

Anh N.V.H. ở thị trấn Lai Cách (Cẩm Giàng) cũng đã có thời gian đóng BHXH 18 năm 4 tháng. Chỉ cần đóng BHXH chưa đầy 2 năm nữa, anh sẽ đủ điều kiện nhận lương hưu suốt đời từ khi hết tuổi lao động. Tuy nhiên, anh H. cũng quyết định nhận BHXH một lần với số tiền hơn 80 triệu đồng.

Theo BHXH tỉnh, số người nhận BHXH một lần đang có xu hướng gia tăng. Năm 2019, toàn tỉnh có 8.269 người nhận BHXH một lần, đến năm 2020 là 8.380 người. 5 tháng đầu năm nay đã có 3.536 người nhận BHXH một lần. Theo khảo sát của BHXH tỉnh, 80% số người nhận BHXH một lần nằm trong độ tuổi từ 20-39. Số người hưởng BHXH một lần phần lớn nằm ở khu vực ngoài nhà nước, thậm chí có người đã đóng BHXH được 10 năm trở lên.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng người lao động quyết định nhận BHXH một lần. Đó là do dịch bệnh Covid-19 xảy ra, người lao động mất việc làm, cần số tiền để trang trải khó khăn trước mắt nhưng lại không biết trông chờ vào đâu ngoài số tiền BHXH một lần. Mặt khác, nhiều người lao động chưa hiểu hết về lợi ích của chính sách BHXH. Một bộ phận người lao động vẫn còn quan niệm cậy nhờ con cái khi về già. Chính sách BHXH chưa thu hút người dân tham gia do thời gian đóng dài.

Cân nhắc kỹ

Khi người dân nộp hồ sơ nhận BHXH một lần đều được phân tích về những thiệt thòi sau này và được vận động nên cân nhắc trước khi đưa ra quyết định. Sau khi hồ sơ chuyển về cơ quan BHXH giải quyết, cán bộ tiếp nhận hồ sơ lại tuyên truyền qua điện thoại để tiếp tục giải thích, tư vấn cho người lao động. Kể cả đến khâu lãnh đạo duyệt hồ sơ, đối với những người có trên 10 năm đóng BHXH, cán bộ lãnh đạo BHXH tỉnh trực tiếp tuyên truyền, thuyết phục họ ở lại hệ thống BHXH để sau này hưởng lợi ích từ chính sách của Nhà nước.

Việc người lao động nhận BHXH một lần đồng nghĩa việc họ rời bỏ hệ thống BHXH. Nếu như tiếp tục ở lại hệ thống BHXH thì sau này người lao động sẽ được nhận lương hưu khi về già, được cấp thẻ bảo hiểm y tế và được hưởng các quyền lợi về khám chữa bệnh bảo hiểm y tế. Người tham gia BHXH khi đã hưởng lương hưu thì mức lương sẽ được điều chỉnh định kỳ theo mức tăng trưởng kinh tế và chỉ số giá tiêu dùng. Khi người hưởng lương hưu không may qua đời thì người lo mai táng được nhận một lần trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại thời điểm người hưởng lương hưu qua đời; thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hằng tháng hoặc một lần. Nếu như quyết định nhận BHXH một lần, người lao động không được hưởng các lợi ích nêu trên.

Theo ông Phan Nhật Minh, Phó Giám đốc BHXH tỉnh, các giải pháp để khắc phục tình trạng người lao động nhận BHXH một lần là Trung ương cần hoàn thiện hệ thống pháp luật về chính sách BHXH, tăng lợi ích và tính hấp dẫn, cần nghiên cứu để có thể điều chỉnh thời gian đóng hợp lý và mức hưởng phù hợp hơn nữa. Các địa phương và BHXH các huyện, thị xã, thành phố cần tăng cường tuyên truyền để cung cấp các thông tin chính xác, cho thấy tính nhân văn, an sinh xã hội khi ở lại hệ thống BHXH để người lao động thụ hưởng các lợi ích khi về già.

Ngoài công tác tuyên truyền, ngành BHXH cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính với mục tiêu phục vụ tốt nhất cho người tham gia hưởng chính sách BHXH thông thoáng, thuận tiện, giải quyết nhanh chóng, kịp thời, tạo niềm tin và là địa chỉ tin cậy cho người dân. Người dân cân nhắc tránh xa rời hệ thống an sinh xã hội, vì cái lợi trước mắt mà sẽ phải chịu thiệt thòi về sau này.

Theo quy định của pháp luật, tổng mức đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) vào quỹ hưu trí, tử tuất là 22% mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH của người lao động. Trong đó, người lao động đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%, tổng mức đóng vào Quỹ BHXH hằng năm bằng 2,6 tháng lương. Nếu người lao động nhận BHXH một lần thì mức hưởng mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng cho BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng cho BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Như vậy, nếu lĩnh BHXH một lần, người lao động sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014 trở đi.

HUYỀN TRANG