Nhận diện các yếu tố cản trở và kiến nghị hoàn thiện pháp luật thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Thanh Ngọc nhấn mạnh, chưa khi nào Đảng và Nhà nước ta quan tâm đến kinh tế tư nhân như giai đoạn hiện nay, Nghị quyết 68 cùng 3 Nghị quyết khác (bộ tứ trụ cột) đã tạo ra hành lang pháp lý vững chắc đưa đất nước phát triển. Nghị quyết 68 khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của kinh tế tư nhân trong giai đoạn phát triển hiện nay và đề ra các mục tiêu rất rõ ràng: đưa kinh tế tư nhân chiếm 55-58% GDP. Nghị quyết 68 cũng đặt ra yêu cầu rà soát, sửa đổi hệ thống pháp luật với vai trò kiến tạo phát triển.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc phát biểu khai mạc Hội thảo. Ảnh Phương Mai

Hiện nay, Bộ Tư pháp đang rất tích cực trong việc sửa đổi hệ thống pháp luật nói chung, trong đó có phát triển kinh tế tư nhân, tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển.

Hội thảo mong muốn đại biểu cùng nhận diện những điểm mạnh, yếu của kinh tế tư nhân cả về lý luận và thực tiễn, từ đó nhận diện bất cập, những điểm nghẽn, đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, vưỡng mắc. Đặc biệt liên quan một số luật quan trọng cho phát triển kinh tế như đất đai, đầu tư, các chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp. Nguồn ý kiến từ Hội thảo là chất liệu quan trọng để Bộ Tư pháp cùng các Bộ, ngành nghiên cứu xem xét trong quá trình hoàn thiện pháp luật thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển.

Hội thảo tập trung trao đổi, thảo luận về những nhóm vấn đề chính như: Quan điểm của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Vai trò của pháp luật trong thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển; Xây dựng, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật để huy động mọi nguồn lực và tạo động lực cho kinh tế tư nhân phát triển tại Việt Nam; Các yêu cầu đối với hệ thống pháp luật để thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển nhanh, mạnh và bền vững; Nhận diện những yếu tố/quy định pháp luật làm cản trở kinh tế tư nhân phát triển và kiến nghị giải pháp hoàn thiện; Nhận diện các yếu tố pháp luật cản trở hỗ trợ khởi nghiệp, thúc đẩy đầu tư kinh doanh và kiến nghị giải pháp hoàn thiện; Những bất cập của pháp luật làm cản trở doanh nghiệp tư nhân trong tiếp cận đất đai, tiếp cận khoa học, công nghệ, vốn, các nguồn nhân lực chất lượng cao… và kiến nghị, đề xuất hoàn thiện pháp luật; Những bất cập trong quy định pháp luật về quyền, nghĩa vụ của chủ thể kinh doanh; tài sản; quyền sở hữu; quyền sở hữu trí tuệ; lao động; hợp tác công tư (PPP); hợp đồng; phá sản; bảo hiểm; thuế; hải quan; cạnh tranh; giải quyết tranh chấp; thi hành án dân sự;… và kiến nghị, đề xuất hoàn thiện để thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển; Kinh nghiệm của một số nước trong xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật/hệ thống pháp luật để hỗ trợ kinh tế tư nhân phát triển và khuyến nghị đối với Việt Nam; Các kiến nghị, đề xuất khác về cơ chế, chính sách, pháp luật để thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển.

Hội thảo là diễn đàn nghiên cứu, trao đổi từ các nhà quản lý, nhà khoa học, nhà hoạt động thực tiễn để nhận diện bối cảnh, nhu cầu mới và những yếu tố cản trở sự phát triển của kinh tế tư nhân; phân tích các điểm nghẽn, khó khăn, vướng mắc, bất cập và đề xuất kiến nghị hoàn thiện thể chế, pháp luật để thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển theo hướng khả thi, phù hợp với thực tiễn, tạo thuận lợi cho hoạt động của người dân và doanh nghiệp.

Ông Phan Đức Hiếu, Đại biểu QH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Kinh tế và tài chính của Quốc hội chỉ rõ 5 nguy cơ bất lợi cho doanh nghiệp trong chi phí tuân thủ pháp luật và cho rằng: Cần xây dựng 1 bộ tiêu chí với sự tham gia của các chuyên gia, doanh nghiệp, tránh sự vận dụng tùy tiện. Cần phải có rà soát độc lập, tuy nhiên nếu để các Bộ tự làm rất khó nhận diện bất cập của chính Bộ mình, do đó cải cách không gặp nhau. Bộ Tư pháp là cơ quan độc lập có thể rà soát và phản biện đối với các bộ, ngành. Theo ông Hiếu, lâu dài Việt Nam cần có 1 Ủy ban cải cách thể chế, có chức năng giám sát và hỗ trợ cải cách thể chế một cách bền vững.

Chủ tịch Hiệp hội Pháp chế doanh nghiệp Nguyễn Duy Lãm

Chủ tịch Hiệp hội Pháp chế doanh nghiệp Nguyễn Duy Lãm cho rằng 2 điểm nghẽn lớn nhất là cán bộ thực thi và bất cập của thế chế. Ông Lãm đề nghị: tiếp tục làm tốt công tác truyền thông; Mở rộng phạm vi hỗ trợ, tiếp tục đơn giản các TTHC về chuyển đổi, thuế, mặt bằng, chính sách thuế cho doanh nghiệp đồng thời tăng cường phối hợp bộ ngành, địa phương, hiệp hội.

Ông Lê Hoàng, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Nhựa Thăng Long phản ánh tình trạng cổ phần hóa doanh nghiệp nhưng chưa thay đổi mô hình quản trị, đặc biệt khi nhà đầu tư Việt Nam mua lại thì rất khó khăn. Theo ông Hoàng, Nhà nước cần có chính sách đào tạo để hỗ trợ các nhà đầu tư. Hiện nay có nhiều tiêu chuẩn quy định rất khó thực hiện hoặc thực hiện được thì chi phí vô cùng tốn kém do đó Nhà nước xem lại các tiêu chuẩn cho phù hợp hơn.

GS.TS Võ Khánh Vinh chỉ ra rất nhiều điểm nghẽn

GS.TS Võ Khánh Vinh chỉ ra rất nhiều điểm nghẽn: nghẽn về tư duy, nghẽn về thể chế chính sách “giống như 1 cái áo mặc rất giống nhau từ to đến nhỏ” mà không phân hóa tối đa; nghẽn về tổ chức trỉen khai thực hiện, nghẽn từ cơ quan quản lý và cả phía doanh nghiệp; nghẽn trong truyền thông và nghẽn về quản trị, về nguồn lực (tài chính, vốn, đất đai) đang bị phân tán… Đồng thuận cần có tiêu chí đánh giá, GS Vinh cho rằng cần xây dựng tiêu chí dựa trên các yếu tố: thủ tục hành chính, tổ chức thực hiện chính sách pháp luật về DNTN, quản trị, nhân lực, nguồn lực…

PGS. TS Đinh Dũng Sỹ dẫn chứng: chúng ta có suýt soát 1 triệu DN và gần 98% trong số đó là DN vừa và nhỏ. Do đó, các chính sách phải tập trung vào đội ngũ này. Chỉ ra nhiều bất cập, TS Dũng Sỹ cho rằng hiện nay các DN đang cần: thủ tục hành chính đơn giản dễ làm, chi phí thấp; các cơ chế bảo đảm quyền của Doanh nghiệp; Nhà nước có cơ chế khuyến khích hõ trợ doanh nghiệp. Một số luật theo ông Sỹ cần rà soát để sửa ngay như các Luật: đầu tư, doanh nghiệp, đất đai, xây dựng, các luật thuế...

Kết luận Hội thảo, Thứ trưởng Thanh Ngọc nhìn nhận, thực tế liên quan phát triển DNTN còn tồn tại nhiều điểm nghẽn như đại biểu phản ánh. Đó là điểm nghẽn về thủ tục hành chính, một số văn bản pháp luật chưa đồng bộ, chính sách hỗ trợ chưa rõ, chưa có cơ chế cụ thể để DN tiếp cận dù nhu cầu rất lớn.

Từ góc độ thực thi pháp luật các điểm nghẽn cũng tiếp tục được nhận diện: một số chính sách triển khai chậm, thiếu đồng bộ, thiếu sự phối hợp giữa bộ, ngành địa phương nên tạo ra những khoảng trống; việc rà soát để nhận diện bất cập trong thực thi pháp luật chưa được quan tâm đúng mức. Bên cạnh đó, là chậm đổi mới về tư duy, từ tư duy quản lý sang phục vụ và kiến tạo, nâng lực của một bộ phận cán bộ công chức chưa đáp ứng yêu cầu, sợ trách nhiệm, sợ rủi ro…

Hội thảo cũng nhận diện rõ hơn những điểm yếu của DN về năng lực quản trị, trình độ hiểu biết pháp luật, thiếu nguồn lực, khả năng tiếp cận các nguồn lực còn hạn chế, liên kết hợp tác DN trong nước và nước ngoài còn nhiều vấn đề. Thứ trưởng đúc rút: nhu cầu của DNTN rất nhiều, rất xác đáng như nhu cầu hỗ trợ pháp lý, đào tạo nhân lực, hoàn thiện và có nhiều hơn các chính sách hỗ trợ (vốn, nhân lực, khoa học công nghệ, tiếp cận thị trường; nhu cầu tạo môi trường kinh doanh bình đẳng…)

Thứ trưởng cũng đồng tình với nhiều ý kiến đại biểu kiến nghị cần rà soát toàn diện hệ thống pháp luật, nhất là pháp luật liên quan đến DNTN. Tuy nhiên, lĩnh vực của Bộ, ngành nào thì ngành đó phải rà soát và truyền thông, mình Bộ Tư pháp thì “làm không xuể”. Cùng đó, đẩy mạnh cắt giảm TTHC, theo hướng thân thiện, đơn giản, thuận lợi cho người dân .

Bình An