Nhân lực thương mại điện tử: Học nhanh, thử sớm, làm thật để bắt kịp xu hướng
Trong khi sinh viên có nền tảng tốt về kiến thức đa kênh và phân tích dữ liệu thì doanh nghiệp lại đòi hỏi cao hơn rất nhiều ở kỹ năng thực chiến, kinh nghiệm thực tế và kiến thức nền tảng vững chắc. Đặc biệt, các kỹ năng về xu hướng mới như TMĐT xanh, bán hàng đa kênh, teamwork và các chứng chỉ quốc tế đang thiếu hụt trầm trọng...
Cung chưa gặp cầu
Tại hội thảo "Lấy ý kiến mở ngành Thương mại điện tử (TMĐT)" do Trường Đại học Ngoại Thương tổ chức mới đây, PGS, TS Vũ Thị Hiền - Phó Giám đốc Trường Đại học Ngoại Thương, khẳng định việc xây dựng ngành TMĐT tại Trường Đại học Ngoại Thương không chỉ là một bước đi chiến lược mà còn là cam kết đồng hành với xu hướng toàn cầu. Để đào tạo ra những thế hệ sinh viên có khả năng cạnh tranh và hội nhập, chương trình giảng dạy cần vừa hiện đại, vừa gắn với thực tiễn doanh nghiệp.
Dù vậy, thực trạng đào tạo hiện nay lại cho thấy một khoảng trống đáng báo động. Ông Trần Văn Trọng - Tổng thư ký Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) chỉ ra rằng, dù số lượng sinh viên theo học ngành TMĐT đã tăng gấp 2,5 lần trong giai đoạn 2020-2023 và có hơn 40 trường đào tạo, nhưng chỉ 30% nhân lực tại các công ty cung cấp giải pháp TMĐT được đào tạo chính quy.
Điều này cho thấy chương trình đào tạo hiện tại chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu của thị trường.
"Trong khi sinh viên có nền tảng tốt về kiến thức đa kênh và phân tích dữ liệu, thì doanh nghiệp lại đòi hỏi cao hơn rất nhiều ở kỹ năng thực chiến, kinh nghiệm thực tế, và kiến thức nền tảng vững chắc. Đặc biệt, các kỹ năng về xu hướng mới như TMĐT xanh, bán hàng đa kênh, teamwork và các chứng chỉ quốc tế đang thiếu hụt trầm trọng", ông Trọng phân tích.
Ông Trần Văn Trọng - Tổng thư ký Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM).
Trong bối cảnh công nghệ đã trở thành nền tảng của mọi hoạt động, ông Nguyễn Hữu Tuấn - Giám đốc Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX), Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công Thương) nhấn mạnh những yêu cầu khắt khe đối với nhân sự ngành này.
"Trong hệ thống kỹ năng cốt lõi, kỹ năng công nghệ – kỹ thuật giữ vai trò nền tảng", ông Tuấn cho biết.
Theo đó, nhân sự TMĐT không chỉ cần nắm vững các nền tảng phổ biến như TikTok, Shopee, Lazada, mà còn phải thành thạo các hệ thống quản lý nội dung, SEO, quảng cáo số và đặc biệt là phân tích dữ liệu. Khả năng làm việc với các công cụ như Google Analytics, Tableau hay Power BI đã trở thành "ngôn ngữ chung" của ngành.
Tuy nhiên, ông Tuấn cũng cho rằng kỹ năng chuyên môn thôi là chưa đủ. Trong môi trường năng động và cạnh tranh, kỹ năng mềm chính là "chìa khóa" để phát huy tối đa năng lực. Giao tiếp, hợp tác nhóm, quản lý thời gian, và đặc biệt là tư duy phản biện để ra quyết định dựa trên dữ liệu là những năng lực làm nên sự khác biệt.
Giải pháp "kiềng 3 chân" và tư duy mới
Để giải quyết khoảng trống kỹ năng, Tổng thư ký VECOM đề xuất một giải pháp "kiềng ba chân", đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa Nhà trường - Doanh nghiệp - Sinh viên. Theo đó, nhà trường cần cập nhật chương trình và tăng cường thực hành. Doanh nghiệp cần xây dựng các chương trình thực tập bài bản và tham gia tư vấn đào tạo. Còn sinh viên phải chủ động học hỏi, tham gia dự án thực tế và không ngừng cập nhật xu hướng.
"TMĐT là một lĩnh vực phát triển với tốc độ chóng mặt và không chờ đợi bất kỳ ai. Để không bị tụt lại phía sau và nắm bắt cơ hội dẫn đầu, chúng ta cần một tư duy mới: học nhanh - thử sớm - làm thật. Sự sẵn sàng thích ứng, tinh thần chủ động và sự hợp tác chặt chẽ sẽ là chìa khóa để xây dựng một thế hệ nhân lực TMĐT tài năng, đáp ứng yêu cầu của thị trường và đưa Việt Nam vươn lên trong cuộc cách mạng số", Tổng thư ký VECOM nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Hữu Tuấn - Giám đốc Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX), Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công Thương).
Trong khi đó, ông Tuấn cho rằng, những xu hướng kỹ năng tương lai mà sinh viên và người lao động cần chuẩn bị ngay từ hôm nay, bao gồm khả năng làm việc cùng với AI để tối ưu quy trình, hiểu biết cơ bản về lập trình và sử dụng API, khả năng tích hợp đa kênh để đồng bộ hóa trải nghiệm khách hàng, cùng năng lực bảo mật dữ liệu trong bối cảnh các quy định pháp lý ngày càng nghiêm ngặt. Đây không chỉ là xu hướng, mà đã và đang trở thành yêu cầu bắt buộc đối với nguồn nhân lực chất lượng cao trong kỷ nguyên số.
Trường Đại học Ngoại thương đã xây dựng Đề án chương trình đào tạo "Thương mại số thông minh & Đổi mới kinh doanh - Smart Digital Commmerce & Business innovation (SBI)". Chương trình đào tạo này được coi là mang tính chiến lược và đón đầu xu hướng công nghệ mới.
"Với mục tiêu rõ ràng, chuẩn đầu ra cao và cấu trúc chương trình hợp lý, hiện đại, chương trình này có tiềm năng lớn để tạo ra những thế hệ nhân lực chất lượng cao, có khả năng dẫn dắt sự phát triển của ngành thương mại điện tử và kinh tế số Việt Nam trong tương lai", ông Tuấn đánh giá.
