Nhập lậu tôm hùm giống - nguy cơ lớn cho ngành thủy sản

Theo các chuyên gia, tôm hùm là một trong những mặt hàng thủy sản có giá trị kinh tế cao, mang lại nguồn thu lớn cho các hộ nuôi trồng cũng như đóng góp đáng kể vào kim ngạch xuất khẩu của ngành nông nghiệp Việt Nam. Song việc buôn bán và vận chuyển trái phép tôm hùm giống từ nước ngoài vào Việt Nam qua đường biển, đường hàng không đang đặt ra nhiều thách thức trong công tác quản lý, kiểm soát chất lượng giống, đảm bảo an toàn sinh học cho ngành nuôi trồng thủy sản.

Nhiều lô tôm hùm giống được vận chuyển lén lút qua biên giới mà không qua kiểm dịch, kiểm tra chất lượng. Do không được kiểm soát, những con giống này có tỷ lệ nhiễm bệnh cao, sức đề kháng kém, dễ làm lây lan các mầm bệnh nguy hiểm như bệnh đốm trắng, hoại tử gan tụy... trong môi trường nuôi. Điều này không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho người nuôi mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường biển và hệ sinh thái thủy sinh địa phương.

Số tôm hùm giống nhập lậu bị Hải quan Đà Nẵng phát hiện được cất giấu trong 2 kiện hành lý

Đơn cử như vụ phát hiện 60.000 con tôm hùm giống nhập lậu tại sân bay Đà Nẵng vào ngày 3/4/2024. Theo đó, Chi cục Hải quan sân bay quốc tế Đà Nẵng phát hiện một hành khách nhập cảnh trên chuyến bay từ Singapore mang theo 2 kiện hành lý chứa khoảng 60.000 con tôm hùm giống sống, trị giá khoảng hơn 5 tỷ đồng. Số tôm này được cất giấu tinh vi trong hành lý nhằm qua mặt lực lượng chức năng.

Trước tình trạng buôn lậu tôm hùm giống có xu hướng gia tăng, tháng 9/2024, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã có văn bản yêu cầu tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kiểm soát tại các cảng hàng không, cửa khẩu, đường mòn, lối mở khu vực biên giới, đường sông, đường biển... để kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp buôn bán, nhập lậu, vận chuyển trái phép tôm hùm giống từ nước ngoài vào Việt Nam.

Để tăng cường công tác kiểm soát tình hình, UBND tỉnh Khánh Hòa vừa có văn bản chỉ đạo các sở, ngành liên quan và UBND các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh tăng cường các biện pháp ngăn chặn nhập lậu, buôn bán, vận chuyển trái phép tôm hùm giống. Theo đó, UBND tỉnh Khánh Hòa yêu cầu các cơ quan, đơn vị, địa phương tiếp tục thực hiện nghiêm chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cũng như các chỉ thị từ UBND tỉnh về việc ngăn chặn tình trạng tôm hùm giống nhập lậu. Đồng thời, các địa phương phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến người dân, đặc biệt là các hộ nuôi trồng thủy sản, về nguy cơ dịch bệnh và thiệt hại do sử dụng tôm giống kém chất lượng từ nguồn nhập lậu.

Việc buôn bán và vận chuyển trái phép tôm hùm giống từ nước ngoài vào Việt Nam qua đường biển, đường hàng không, đang đặt ra nhiều thách thức trong công tác quản lý, kiểm soát chất lượng giống

Ngoài ra, UBND tỉnh Khánh Hòa chỉ đạo các đơn vị chức năng tăng cường kiểm tra, kiểm soát tại các cảng hàng không, đường biển, các cơ sở nuôi cách ly và cơ sở nuôi tôm. Lực lượng chức năng được yêu cầu phối hợp chặt chẽ trong việc giám sát, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, đảm bảo không để tôm hùm giống không rõ nguồn gốc xâm nhập và phát tán trên địa bàn.

Việc buôn lậu tôm hùm giống không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật mà còn gây ra sự cạnh tranh không lành mạnh trong sản xuất. Nhiều cơ sở nuôi tôm trong nước tuân thủ đầy đủ quy trình kiểm dịch, sử dụng giống sạch bệnh và đầu tư kỹ thuật nuôi hiện đại. Tuy nhiên, lại phải chịu áp lực về giá do tôm giống nhập lậu trôi nổi bán rẻ trên thị trường. Điều này tạo ra sự mất công bằng, ảnh hưởng tiêu cực đến động lực đầu tư bài bản, dài hạn của người nuôi.

Một số chuyên gia thủy sản cảnh báo rằng, nếu không kiểm soát tốt tôm hùm giống nhập lậu, ngành nuôi tôm hùm của Việt Nam có thể rơi vào khủng hoảng tương tự như các ngành nuôi cá tra, tôm thẻ từng gặp phải trong quá khứ do dịch bệnh và chất lượng giống suy giảm.

Về phía người dân, nhiều hộ nuôi vẫn có tâm lý chuộng giống giá rẻ, bất chấp rủi ro về dịch bệnh. Một phần do thiếu thông tin, phần khác do áp lực chi phí đầu tư ban đầu. Đây là lý do ngành nông nghiệp và các địa phương cần đẩy mạnh hơn nữa công tác truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng nuôi trồng về việc sử dụng giống có nguồn gốc, kiểm dịch rõ ràng.

Trong bối cảnh thị trường thủy sản toàn cầu ngày càng khắt khe về truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn an toàn sinh học, việc kiểm soát chặt chẽ từ khâu giống là bước đi quan trọng để đảm bảo tính bền vững cho ngành tôm hùm Việt Nam. Để đạt được mục tiêu này, không chỉ cần sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền, đòi hỏi sự đồng hành, hợp tác từ người dân và doanh nghiệp.

Ngăn chặn tôm hùm giống nhập lậu là chiến lược quan trọng nhằm bảo vệ ngành thủy sản, giữ vững chất lượng sản phẩm và uy tín của tôm hùm Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Thái Hòa