Nhật Bản chuẩn bị bầu Thủ tướng mới: Ba kịch bản có thể xảy ra

Chủ tịch Đảng Dân chủ Tự do Sanae Takaichi và lãnh đạo Đảng Dân chủ vì Nhân dân Yuichiro Tamaki được coi là những ứng cử viên hàng đầu để trở thành Thủ tướng tiếp theo của Nhật Bản. Ảnh: Nikkei

Việc đảng Komeito bất ngờ rút khỏi liên minh cầm quyền do Đảng Dân chủ Tự do (LDP) dẫn dắt đã khiến tiến trình lựa chọn Thủ tướng tiếp theo của Nhật Bản trở nên khó lường hơn bao giờ hết. Trước thời điểm Quốc hội tổ chức bầu Thủ tướng vào ngày 21/10, các đảng phái đang ráo riết tính toán chiến lược nhằm định đoạt cục diện chính trị vốn ổn định suốt hơn một thập niên qua.

Theo quy định tại Nhật Bản, cả Hạ viện và Thượng viện sẽ bỏ phiếu bầu Thủ tướng. Tuy nhiên, nếu hai viện đưa ra lựa chọn khác nhau, quyết định của Hạ viện - nơi LDP chiếm ưu thế sẽ được ưu tiên. Trường hợp không có ứng viên nào giành quá bán ở vòng đầu, vòng bỏ phiếu thứ hai sẽ diễn ra giữa hai ứng viên dẫn đầu. Trong bối cảnh các liên minh truyền thống đang lung lay, khả năng Nhật Bản chứng kiến sự thay đổi quyền lực hiếm hoi là không thể loại trừ.

Kịch bản 1: Bà Sanae Takaichi trở thành Thủ tướng, LDP dẫn dắt một Chính phủ thiểu số

Để bảo đảm đa số tuyệt đối tại Hạ viện, sẽ phải cần ít nhất 233 phiếu trên tổng số 465 ghế. Hiện LDP chỉ nắm 196 ghế. Trước khi Komeito rời liên minh, hai đảng này cùng sở hữu 220 ghế - con số sát ngưỡng kiểm soát.

Trong khi đó, ba đảng đối lập lớn gồm Đảng Dân chủ Lập hiến (CDP), Đảng Đổi mới Nhật Bản (Ishin) và Đảng Dân chủ Vì Nhân dân (DPFP) có tổng cộng 210 ghế. Nếu LDP không nhận được sự ủng hộ nào ngoài nội bộ, phe đối lập có thể hợp lực để giành quyền kiểm soát và thay đổi chính phủ, điều chưa từng xảy ra kể từ năm 2012.

Bà Sanae Takaichisau ra về sau cuộc gặp với người đứng đầu Đảng Komeito Tetsuo Saito. Ảnh: Asahi

Tuy vậy, Komeito dự kiến sẽ giới thiệu ứng viên riêng và không chắc liên kết với phe đối lập. Nếu các đảng đối lập không thống nhất một ứng viên chung, LDP vẫn có thể bảo toàn quyền lực, trong đó bà Sanae Takaichi - Chủ tịch LDP sẽ trở thành Thủ tướng và lãnh đạo một Chính phủ thiểu số.

Kịch bản 2: Bà Sanae Takaichi đắc cử nhờ thỏa thuận liên đảng

Nếu phe đối lập không tìm được tiếng nói chung và bà Takaichi thu hút thêm một số phiếu từ bên ngoài LDP, kịch bản bà trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản hoàn toàn có cơ sở.

Trước đây, LDP kỳ vọng hợp tác với Đảng Dân chủ Vì Nhân dân (DPFP). Bà Takaichi và các lãnh đạo LDP đã tiếp xúc với ông Yuichiro Tamaki và Tổng Thư ký Kazuya Shimba để tìm kiếm một thỏa thuận. Tuy nhiên, sau sự ra đi của Komeito, DPFP giảm nhiệt với khả năng hợp tác, cho rằng liên minh với LDP lúc này không mang lại lợi ích rõ rệt.

Nếu bà Takaichi thu hút thêm một số phiếu từ bên ngoài LDP, kịch bản bà trở thành nữ Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản hoàn toàn có cơ sở. Ảnh: Asahi

Đảng Đổi mới Nhật Bản (Ishin) cũng giữ khoảng cách với LDP, đặc biệt khi kỳ vọng ban đầu của họ đặt vào một nhân vật khác trong LDP, không phải bà Takaichi. Ngoài ra, một nhóm nhỏ nghị sĩ độc lập từng thuộc Ishin hoặc Đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) được xem là mục tiêu vận động của LDP, nhưng số này không đủ bảo đảm chiến thắng.

Nếu thu hút được nhóm nghị sĩ này, tổng phiếu của LDP có thể tăng lên khoảng 203 - vẫn dưới ngưỡng 210 của phe đối lập, nhưng tạo lợi thế nếu Ishin thay đổi lập trường. Dẫu vậy, đảng Sanseito cánh hữu đã chính thức loại trừ khả năng liên minh với LDP.

Kịch bản 3: Ông Yuichiro Tamaki đắc cử nhờ liên minh đại đối lập

Trong kịch bản đối nghịch, phe đối lập có thể đồng thuận ủng hộ ông Yuichiro Tamaki của DPFP để chặn đứng bà Takaichi. Hiện tại, ông Tamaki là ứng viên trung dung duy nhất có thể nhận được sự cân nhắc từ cả CDP lẫn Ishin, đặc biệt sau khi ông từ chối ủng hộ lãnh đạo CDP Yoshihiko Noda.

Trong một podcast của Nikkei, ông Noda thừa nhận khả năng hậu thuẫn ông Tamaki, khẳng định: “Lãnh đạo mỗi đảng đều có cơ hội. Khả năng này là có thật”.

Số ghế của các đảng phái chính trị tại Nhật Bản. Nguồn: Quốc hội Nhật Bản

Tuy nhiên, sự khác biệt chính sách là rào cản lớn. DPFP có lập trường ủng hộ điện hạt nhân và an ninh mạnh mẽ, phù hợp với sự hậu thuẫn từ các nghiệp đoàn ngành năng lượng. Trong khi đó, CDP thiên về lập trường thận trọng, chống mở rộng nhà máy hạt nhân. Ông Tamaki cảnh báo, nếu CDP giữ quan điểm loại bỏ điện hạt nhân, hợp tác sẽ trở nên “không thể”.

Kịch bản này khó xảy ra bởi ngay cả khi đạt thỏa thuận giữa lãnh đạo, phe tự do gồm 40 - 50 nghị sĩ trong CDP có thể ly khai khỏi đường lối chung, khiến ông Tamaki không giành đủ phiếu để vượt qua bà Takaichi.

Chặng nước rút mang tính quyết định

Phiên họp bất thường của Quốc hội Nhật Bản dự kiến diễn ra từ tuần lễ bắt đầu ngày 20/10, và cuộc bỏ phiếu bầu Thủ tướng diễn ra một ngày sau. Trong những ngày qua, các đảng đã tiến hành những cuộc đàm phán kín, nơi các chiến lược, nguyên tắc và tính toán quyền lực được đặt lên bàn cân.

Trong bối cảnh cán cân quyền lực có thể nghiêng về bất kỳ phía nào, cuộc bỏ phiếu bầu Thủ tướng Nhật Bản lần này không chỉ là sự kiện chính trị, mà còn là bài kiểm tra bản lĩnh thương lượng và khả năng thích nghi của các đảng phái Nhật Bản.

Hồng Nhung