Nhật Bản huy động 33 tỉ đô la để phát triển máy bay vận hành bằng nhiên liệu sạch

Nhật Bản hồi sinh tham vọng phát triển máy bay thương mại sau khi , tập đoàn Mitsubishi Heavy Industries quyết định chấm dứt dự án phát triển máy bay chở khách chặng ngắn, có tên gọi SpaceJet, do gánh nặng chi phí ngày càng cao. Ảnh: Nikkei Asia

Máy bay mới có thể vận hành bằng nhiên liệu hydrogen

Kế hoạch trên nằm trong chiến lược phát triển ngành công nghiệp hàng không được chính phủ Nhật Bản thông qua hôm 27-3. Theo đó, khoản đầu tư 5.000 tỉ yen (33 tỉ đô la) sẽ được huy động từ khu vực công và tư nhân trong 10 năm tới để thực hiện các dự án hướng tới mục tiêu đưa phát thải carbon ròng trong ngành về mức zero vào năm 2050.

Bộ Kinh tế, thương mại và công nghiệp Nhật Bản (METI) cho biết, 4.000 tỉ yen (26,5 tỉ đô la) trong số này sẽ được phân bổ cho một dự án phát triển máy bay chở khách thân hẹp thế hệ tiếp theo. Loại máy bay này sẽ được thiết kế để có thể vận hành bằng nhiên liệu hydrogen hoặc các nhiên liệu sạch khác, thay vì nhiên liệu truyền thống. Trong những năm gần đây, các hãng bay trên toàn cầu bắt đầu sử dụng nhiên liệu hàng không bền vững (SAF) được làm từ dầu ăn thải, mỡ động vật hoặc phụ phẩm nông nghiệp.

Động thái trên diễn ra sau khi tập đoàn Mitsubishi Heavy Industries quyết định “khai tử” dự án phát triển máy bay chở khách chặng ngắn, có tên gọi SpaceJet, do gánh nặng chi phí ngày càng cao. Dự án tiêu tốn khoảng 7 tỉ đô la Mỹ trong 15 năm nhưng thời điểm giao máy bay bị trì hoãn nhiều lần do thiếu kinh nghiệm và chuyên môn trong ngành công nghiệp hàng không cũng như sự thay đổi lãnh đạo ở Mitsubishi Heavy. Ngoài ra, áp lực khử carbon trong ngành hành không tập đoàn công nghiệp đánh giá lại chiến lược.

Trong Thế chiến thứ 2, Mitsubishi Heavy là nhà phát triển máy bay chiến đấu, bao gồm mẫu máy bay tiêm kích A6M Zero.

Các chuyên gia trong ngành cho rằng, chiến lược tập trung phát triển nội bộ của Mitsubishi Heavy thay vì hợp tác với nhân tài bên ngoài là một phần nguyên nhân dẫn đến sự thất bại của dự án SpaceJet.

Chiến lược mới của chính phủ Nhật Bản nhấn mạnh, dự án phát triển máy bay thế thệ mới sẽ có sự tham gia của nhiều công ty thay vì một công ty duy nhất. METI đang tập hợp các công ty trong nước lẫn nước ngoài tham gia dự án với mục tiêu ra mắt mẫu máy bay mới vào năm 2035. Những bên tham gia dự án mới dự kiến sẽ bao gồm hai tập đoàn công nghiệp Mitsubishi Heavy và Kawasaki Heavy Industries, hãng xe Subaru, nhà sản xuất máy móc hạng nặng IHI. Đồng thời, Cơ quan Thám hiểm hàng không vũ trụ Nhật Bản (JAXA) và các tổ chức trong ngành năng lượng cũng được huy động tham gia.

Theo METI, lượng hàng khách đi máy bay trên toàn cầu sẽ tăng gấp đôi trong 20 năm tới. METI cho biết, nỗ lực đầu tư mạnh mẽ vào ngành công nghiệp hàng năm của Nhật Bản sẽ tạo ra mức tăng trưởng hàng năm trị giá 6.000 tỉ yen, gấp 5 lần so với mức hiện tại.

Rút bài học kinh nghiệm từ dự án SpaceJet

Việc phát triển máy bay chở khách mới dự kiến thúc đẩy công nghệ và kinh nghiệm của Nhật Bản trong các lĩnh vực liên quan đến thân động cơ và phụ tùng của máy bay. Điều này cho phép thiết lập nhà máy lắp ráp cuối cùng tại Nhật Bản. Mitsubishi Heavy, Kawasaki Heavy Industries và các nhà sản xuất công nghiệp của Nhật Bản hiện là những nhà cung cấp chính cho Boeing và Airbus.

METI cho biết, Nhật Bản sẽ xây dựng ngành công nghiệp hàng không bằng cách rút ra các bài học từ thất bại của dự án SpaceJet.

“Nhiệm vụ của chúng tôi là tận dụng tối đa chuyên môn và kinh nghiệm rút ra được từ dự án SpaceJet để đưa ngành công nghiệp máy bay Nhật Bản đạt được sự tăng trưởng bền vững. Chúng tôi không thể hài lòng với vị trí là nhà cung cấp phụ tùng và kinh kiện máy bay”, Kazuchika Iwata, Thứ trưởng METI, người đã tham dự cuộc họp thảo luận về chiến lược phát triển ngành công nghiệp hàng không hôm 27-3 nói. Ông cho biết, trong các lĩnh vực kinh doanh mới về công nghệ trung hòa carbon bao gồm cả nhiên liệu hyrogen, Nhật Bản đặt mục tiêu chiếm vị trí dẫn đầu.

Cuộc họp kết luận rằng, sự kết hợp của nhiều yếu tố dẫn đến sự thất bại của dự án SpaceJet. Trong đó, sự không chắc chắn về các điều kiện thị trường và sự tham gia không đầy đủ của chính phủ vào quá trình phát triển dự án là nguyên nhân chính.

Tuy nhiên theo các chuyên gia, với dự án phát triển máy bay thế hệ mới, nền tảng gần như đã được thiết lập sẵn cùng với sự tích lũy tài năng và bí quyết chuyên môn. “Nhật Bản cần đi sâu vào các lĩnh vực mang lại lợi nhuận và giá trị, thay vì chỉ cung cấp một số linh kiện cho ngành hàng không”, Masuo Kuremura, Cục trưởng Cục công nghiệp quốc phòng và hàng không vũ trụ của METI nói trong một cuộc họp báo.

Ông Kuremura nhấn mạnh, đối với dự án phát triển máy bay thế hệ mới, Nhật Bản cần xây dựng công nghệ mới và hợp tác với các nhà sản xuất thiết bị gốc của nước ngoài.

Hydrogen không thải ra carbon khi đốt cháy, khiến nhiên liệu này trở thành một mục tiêu tiềm năng trong dự án phát triển máy bay thế hệ mới của Nhật Bản.

“Về mặt khái niệm, đó là một ý tưởng tuyệt vời. Nếu có ai đó định phát triển máy bay vận hành bằng hydrogen thì tôi cho rằng Nhật Bản có đủ điều kiện để làm điều đó”, Edward Bourlet, nhà phân tích của Công ty môi giới và đầu tư CLSA nhận xét. Nhưng ông cảnh báo, chi phí liên quan đến việc phát triển công nghệ hydrogen cho máy bay chở khách sẽ rất tốn kém.

Hiện nay, nhiều công ty khởi nghiệp đang chạy đua phát triển máy bay động cơ điện sử dụng nhiên liệu lỏng hydrogen hoặc tế bào pin nhiên liệu hydrogen như H2FLY (Đức), Universal Hydrogen (Mỹ) và ZeroAvia (Anh). Mẫu máy bay HY4 của H2FLY có 40 chỗ với tầm bay lên tới 2.000 km. ZeroAvia đang phát triển máy bay 9-19 chỗ ngồi với tầm bay 480 km và kế hoạch tiếp theo là mẫu máy bay 40-90 chỗ ngồi có tầm bay 1.125 km.

Năm ngoái, hãng hàng không quốc gia Nhật Bản Japan Airlines ký kêt thỏa thuận ghi nhớ với 3 công ty trên để xem xét sử dụng công nghệ của họ trong các chuyến bay chặng ngắn trong tương lai.

Theo Bloomberg, Kyodo, AFP

Khánh Lan