Nhật Bản trước ngã rẽ: Nữ Thủ tướng đầu tiên hay lãnh đạo trẻ nhất thế kỷ?

Đảng Dân chủ Tự do (LDP), lực lượng gần như nắm quyền tuyệt đối trên chính trường Nhật Bản suốt 70 năm qua đang chuẩn bị bước vào một cuộc đua được coi là mang tính lịch sử. Kết quả bầu cử lãnh đạo đảng vào ngày 4/10 tới có thể đưa đến hai kịch bản đặc biệt: Hoặc Nhật Bản có nữ Thủ tướng đầu tiên trong lịch sử, hoặc chứng kiến người trẻ nhất nắm quyền lãnh đạo đất nước kể từ thế kỷ 19.

Các nghị sĩ tham gia tranh cử vị trí Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền tại Nhật Bản trong sự kiện khởi động chiến dịch tranh cử tại trụ sở đảng LDP ở Tokyo ngày 22/9. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Cuộc đua sống còn

Theo các nhà quan sát, sự lựa chọn người lãnh đạo lần này không chỉ mang ý nghĩa về nhân sự. Nó là phép thử đối với khả năng tái sinh của LDP sau những năm tháng đánh mất niềm tin của cử tri Nhật Bản. Đảng hiện đang bị chia rẽ giữa hai cánh bảo thủ và tự do, trong khi tỷ lệ ủng hộ ngày càng suy giảm.

Một nghị sĩ LDP thẳng thắn nhận định: “Để giành lại đa số trong Quốc hội, đảng cần tổ chức bầu cử và phải giành chiến thắng. Cuộc đua lần này, hơn cả những lần trước, là vấn đề sống còn”.

Việc Thủ tướng Shigeru Ishiba từ chức sau 11 tháng cầm quyền càng khiến tình thế trở nên cấp bách. Trong nhiệm kỳ ngắn ngủi, LDP đã mất quyền kiểm soát cả hai viện ở Quốc hội, buộc phải hợp tác với các đảng nhỏ. Cuộc bầu chọn lãnh đạo mới vì vậy được coi là bước ngoặt chiến lược.

Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba thông báo quyết định từ chức tại cuộc họp báo ở Tokyo ngày 7/9/2025. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Bên cạnh đó, một điều đáng lưu ý là khác với thông lệ, vị trí Thủ tướng do LDP đề cử lần này không chắc chắn sẽ được Quốc hội thông qua. Người giành ghế lãnh đạo đảng cần thêm sự ủng hộ từ phe đối lập hoặc ít nhất là sự vắng mặt của họ trong phiên bỏ phiếu.

Hai gương mặt nổi bật

Theo truyền thông Nhật Bản và giới phân tích, dù có 5 ứng cử viên nhưng cuộc đua năm nay xoay quanh hai nhân vật chính: Bà Sanae Takaichi và ông Shinjiro Koizumi.

Bà Takaichi, ngoài 60 tuổi, là chính khách bảo thủ nổi tiếng, từng lấy cố Thủ tướng Anh Margaret Thatcher làm hình mẫu. Trải qua hơn ba thập niên, bà đảm nhiệm nhiều vị trí cấp cao, trong đó có vai trò kiến tạo chính sách “Cool Japan” nhằm quảng bá sức mạnh văn hóa quốc gia.

Cựu Bộ trưởng Nội vụ Nhật Bản Sanae Takaichi trong cuộc họp báo tuyên bố tranh cử vị trí Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền, tại Tokyo ngày 18/9. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Gắn bó chặt chẽ với đường lối của cố Thủ tướng Shinzo Abe, bà Takaichi cam kết khôi phục vị thế Nhật Bản, hứa hẹn chi tiêu “có trách nhiệm, quyết đoán và khôn ngoan”, đồng thời đưa ra các gói hỗ trợ tiền mặt và giảm thuế thu nhập để bù đắp chi phí sinh hoạt tăng cao.

Ở chiều ngược lại, ông Koizumi, 44 tuổi, Bộ trưởng Nông nghiệp - được coi là gương mặt đại diện cho thế hệ lãnh đạo mới. Là con trai cựu Thủ tướng cải cách Junichiro Koizumi, ông xây dựng hình ảnh một nhà lãnh đạo trẻ trung, gần gũi và cởi mở.

Bộ trưởng Nông nghiệp Nhật Bản Shinjiro Koizumi trong cuộc họp báo tuyên bố tranh cử vị trí Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền, tại Tokyo ngày 20/9. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Trong chiến dịch, ông nhấn mạnh đến việc nâng lương, cải cách thuế thu nhập theo hướng linh hoạt trước lạm phát, đầu tư công quy mô lớn và nâng mức lương trung bình của người lao động thêm 1 triệu yên vào năm 2030. Ông Koizumi cũng hứa siết chặt quản lý mua bán đất đai của người nước ngoài, một vấn đề vốn được các đảng dân túy khai thác mạnh mẽ.

Đảng cầm quyền trong thế khó

Theo các nhà quan sát, sự đối đầu giữa bà Takaichi và ông Koizumi phản ánh hai con đường chiến lược của LDP: Hoặc giữ vững lập trường bảo thủ để lôi kéo lại cử tri truyền thống, hoặc thay đổi để mở ra hướng đi mới, phù hợp với một xã hội Nhật Bản đang già hóa và đa dạng hơn.

Từ năm 2012, số người nước ngoài cư trú tại Nhật Bản đã tăng hơn 85%, chủ yếu làm việc trong các ngành thiếu hụt lao động. Điều này mang lại lợi ích kinh tế, nhưng đồng thời gây ra lo ngại về bản sắc văn hóa. Trong bối cảnh đó, các đảng dân túy ngày càng thu hút giới trẻ và tầng lớp lao động bằng việc khai thác chủ đề nhập cư và các vấn đề xã hội nhạy cảm.

Câu trả lời về nhà lãnh đạo mới sẽ được quyết định vào đầu tháng 10 và ngay từ bây giờ, cả Nhật Bản và thế giới đang dõi theo cuộc đua mang tính lịch sử này. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Giáo sư Yu Uchiyama (Đại học Tokyo) nhận định: “Bà Takaichi đang trở nên ôn hòa hơn, hạn chế thể hiện quan điểm cứng rắn. Trong khi đó, ông Koizumi cũng che giấu bớt các ý tưởng cải cách. Cả hai đều đang tiến dần về vị trí trung dung”.

Tương lai nào cho Nhật Bản?

Dù ai chiến thắng, thách thức trước mắt là hiện thực của một chính phủ thiểu số. Nhà nghiên cứu Tobias Harris của Japan Foresight đánh giá: “Cuộc bầu cử năm nay được định hình lại hoàn toàn bởi thực tế LDP không còn thế đa số”. Người đứng đầu mới sẽ phải tìm kiếm sự ủng hộ từ các đảng nhỏ để thông qua ngân sách và luật pháp.

Nhưng cũng chính trong thế khó, Nhật Bản có thể mở ra một kỷ nguyên mới: Hoặc lần đầu tiên trao quyền lãnh đạo đất nước cho một người phụ nữ, hoặc đặt niềm tin vào một nhà lãnh đạo trẻ tuổi, đại diện cho thế hệ mới. Câu trả lời sẽ được quyết định vào đầu tháng 10 này, và ngay từ bây giờ, cả Nhật Bản và thế giới đang dõi theo cuộc đua mang tính lịch sử này.

Hồng Nhung