Nhiễm virus Chikungunya, từ muỗi lây sang người

Sử dụng lưới chống muỗi cho các cửa giúp lưu thông không khí, vừa hiệu quả trong việc ngăn muỗi bay vào nhà Ảnh: NGỌC HÒA

Nguyên nhân và triệu chứng

Nguyên nhân gây bệnh là do virus Chikungunya (CHIKV) - một loại virus thuộc họ Togaviridae, chi Alphavirus. Virus này truyền sang người chủ yếu qua vết đốt của muỗi cái bị nhiễm bệnh, phổ biến là muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus - thường gặp ở các khu vực nhiệt đới, cận nhiệt đới. Hai loài muỗi này cũng có thể lây truyền các loại virus khác sang người, như virus sốt xuất huyết và virus Zika.

Muỗi Aedes có thể mang sẵn mầm bệnh hoặc không, chúng bị nhiễm virus sau khi đốt người bệnh và truyền virus sang người khỏe mạnh thông qua vết đốt. Triệu chứng thường xuất hiện trong khoảng 3 - 7 ngày sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt. Một số trường hợp tối cấp ủ bệnh chỉ 2 ngày, trường hợp muộn khoảng 12 ngày, kể từ thời điểm bị muỗi truyền bệnh.

Các triệu chứng gần giống với sốt xuất huyết Dengue và nhiễm Zika. Do vậy, dễ chẩn đoán nhầm và khó xác định chính xác. Sau khoảng thời gian ủ bệnh, người bệnh bắt đầu gặp các triệu chứng cấp tính, như: Sốt cao trên 38,5 độ C, kéo dài khoảng 2 - 3 ngày; đau khớp, thường gặp ở tay, cổ tay, đầu gối, mắt cá chân; phát ban ngoài da; đau đầu vùng trán, cảm giác mỏi toàn thân; buồn nôn hoặc nôn, có thể kèm theo chán ăn…

Các yếu tố làm dễ nhiễm và biến chứng

Bất kỳ ai cũng đều có thể bị nhiễm virus Chikungunya. Tuy nhiên, một số người có sức đề kháng yếu thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn như trẻ sơ sinh, người trên 65 tuổi, người có bệnh nền… Mùa mưa, khu vực có nhiều vùng nước đọng là điều kiện thuận lợi để muỗi Aedes sinh sôi. Người sống trong khu dân cư đông đúc, thiếu vệ sinh môi trường, làm tăng nguy cơ lây lan virus. Người di chuyển giữa các vùng dịch, du lịch quốc tế hoặc di cư có thể góp phần mang virus đến những khu vực mới.

Đa số người nhiễm virus Chikungunya có thể hồi phục sau vài tuần, nhưng trong một số trường hợp, bệnh có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở người có hệ miễn dịch yếu. Một số biến chứng có thể xảy ra bao gồm: Đau khớp mạn tính, người bệnh có thể bị đau khớp trong nhiều ngày hoặc nhiều tháng, thậm chí nhiều năm sau khi khỏi bệnh. Một số trường hợp nhiễm CHIKV có biến chứng về mắt, tim và thần kinh như viêm não, viêm cơ tim, viêm võng mạc…

Dù ít gây tử vong hơn các bệnh truyền nhiễm khác, Chikungunya vẫn có thể dẫn đến nhiều biến chứng, biến chứng đặc biệt nghiêm trọng hơn ở người có sức đề kháng yếu như trẻ sơ sinh, người trên 65 tuổi, người có bệnh nền… Thế nên, người bệnh cần sớm đến bệnh viện để thăm khám và chẩn đoán, giảm nguy cơ gặp biến chứng xuống mức thấp nhất có thể.

Hiện, chưa có thuốc đặc trị cho bệnh Chikungunya, quá trình điều trị chủ yếu tập trung vào việc kiểm soát triệu chứng và hỗ trợ hồi phục; dùng thuốc giảm đau; uống nhiều nước và dinh dưỡng đầy đủ và nghỉ ngơi.

Phòng ngừa sốt Chikungunya

Các biện pháp phòng, chống muỗi có vai trò tiên quyết trong phòng ngừa bệnh. Dùng thuốc chống côn trùng, mặc áo quần dài tay, bôi kem hoặc xịt chống muỗi để xua đuổi muỗi, đặc biệt là khi ra ngoài vào sáng sớm hoặc chiều tối - thời điểm muỗi hoạt động mạnh. Sử dụng lưới chống muỗi cho cửa sổ vừa giúp lưu thông không khí, vừa hiệu quả trong việc ngăn muỗi bay vào không gian sống.

Tránh để ao tù, loại bỏ các vật dụng chứa nước tù đọng quanh khu vực sinh sống; thường xuyên vệ sinh nơi chứa nước, chum vại để cắt đứt vòng đời sinh sản của muỗi. Không đến các địa điểm du lịch đang là vùng dịch bệnh. Vắc-xin phòng ngừa Chikungunya chưa được sử dụng rộng rãi, chủ yếu được khuyến cáo cho người sống hoặc làm việc trong khu vực có dịch.

TS.BS. NGUYỄN ĐỨC HOÀNG