Nhiều bất cập trong cấp quyền khai thác khoáng sản tại Quảng Ngãi

Theo Kiểm toán Nhà nước (KTNN), trong giai đoạn 2017-2021, việc đấu giá quyền khai thác khoáng sản tại tỉnh Quảng Ngãi chưa thực hiện đúng theo Luật Khoáng sản, nhất là các khu vực phải thực hiện đấu giá nhưng địa phương không tổ chức, dẫn đến cấp giấy phép khai thác tại 21 khu vực cát, sỏi lòng sông không đúng qui định; ủy quyền cho các huyện, thành phố tổ chức đấu giá và cấp phép khai thác không đúng thẩm quyền; tổ chức đấu giá các khu vực khoáng sản nhưng không phê duyệt kế hoạch.

Trong công tác thẩm định hồ sơ, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) Quảng Ngãi chưa xác định tiền cấp quyền khai thác khoáng sản đối với khối lượng 854.938m3; diện tích 36,73ha theo quy định. Có 03 hồ sơ đã được Sở TNMT xác định số tiền cấp quyền khai thác khoáng sản trước khi tham mưu cho UBND tỉnh phê duyệt; 07 hồ sơ đã hết thời hạn khai thác theo kế hoạch được phê duyệt nhưng các đơn vị vẫn chưa thực hiện nghĩa vụ với NSNN về tiền cấp quyền khai thác khoáng sản.

Cụ thể, Sở TN&MT đã tham mưu cho UBND tỉnh đấu giá quyền khai thác khoáng sản tại 04 khu vực khoáng sản cát làm vật liệu xây dựng thông thường nhưng không tổ chức lập kế hoạch và thông báo khu vực đấu giá. Sở cũng không lập hồ sơ mời đấu giá quyền khai thác khoáng sản; không gửi kèm hồ sơ yêu cầu về công nghệ khai thác, chế biến sâu và sử dụng khoáng sản đối với khu vực khoáng sản đã có kết quả thăm dò theo quy định.

Việc Sở TN&MT áp dụng giá khởi điểm cho đấu giá quyền khai thác các mỏ cát vàng làm vật liệu xây dựng thông thường là 14.000 đồng/m3 theo Quyết định số 483/QĐ-UBND ngày 30/3/2016 và tham mưu cho UBND tỉnh phê duyệt giá khởi điểm đối với khu vực khoáng sản đã có kết quả thăm dò là không đúng quy định của Bộ TN&MT và Bộ Tài chính. Cũng liên quan đến phát hiện này, KTNN yêu cầu UBND tỉnh Quảng Ngãi bãi bỏ Quyết định số 483/QĐ-UBND do không phù hợp với quy định của Nghị định số 22/2012/NĐ-CP của Chính phủ và Điều 3 Thông tư liên tịch số 54/2014/TTLT-BTNMT-BTC.

Đánh giá về công tác đấu giá quyền khai thác khoáng sản thuộc thẩm quyền cấp phép của UBND tỉnh, KTNN đã phát hiện, trong xây dựng kế hoạch đấu giá có 61 khu vực khoáng sản (diện tích 746,9ha) được Sở TN&MT lập, tham mưu cho UBND tỉnh phê duyệt Kế hoạch đấu giá khi chưa có Quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường.

Sở cũng đã tham mưu cho UBND tỉnh phê duyệt Kế hoạch đấu giá tại 07 khu vực khoáng sản trong khi các khu vực này đã được cấp phép thăm dò, phê duyệt trữ lượng và cấp giấy phép khai thác khoáng sản (khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản) là không đúng quy định của Luật Khoáng sản.

Có 02 Kế hoạch đấu giá được Sở TN&MT tham mưu cho UBND tỉnh ban hành có các nội dung không phù hợp với các quy định pháp luật, tuy nhiên sau đó, UBND tỉnh đã ban hành quyết định hủy bỏ.

Trong tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản, UBND tỉnh ủy quyền cho các huyện, thành phố cấp giấy phép khai thác đối với 38 khu vực khoáng sản (sản lượng 110.350,2m3) không đúng thẩm quyền, sau đó, UBND tỉnh cũng đã ban hành Quyết định bãi bỏ. Ngoài ra, có 77 khu vực khoáng sản (chiếm 84,5%) được phê duyệt kế hoạch từ năm 2016 nhưng không tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản theo quy định.

Liên quan đến công tác thẩm định, phê duyệt tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, KTNN nêu rõ 01 doanh nghiệp được Sở TN&MT xác định lại số tiền cấp quyền khai thác khoáng sản phải nộp cao hơn quy định của Chính phủ. Cơ quan này cũng chưa quy đổi giá tính thuế tài nguyên để xác định giá tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản dẫn đến xác định thiếu số tiền cấp quyền khai thác khoáng sản phải nộp 3,89 tỷ đồng.

Bất cập nữa được phát hiện qua kiểm toán là tỉnh đã cho phép khấu trừ 179 triệu đồng vào tiền cấp quyền khai thác khoáng sản phải nộp tại 01 mỏ cát trong khi chưa thực hiện các thủ tục trả lại phần diện tích khu vực khoáng sản không khai thác, chưa điều chỉnh giấy phép khai thác và điều chỉnh Quyết định tiền cấp quyền khai thác.

Ngoài ra, có 03 trường hợp xác định trữ lượng để tính tiền cấp quyền khai thác không căn cứ vào trữ lượng địa chất đưa vào thiết kế khai thác đã được UBND tỉnh phê duyệt, dẫn đến xác định thiếu trữ lượng và số tiền cấp quyền phải nộp 21,56 tỷ đồng.

Đồng thời, có 02 trường hợp được UBND tỉnh phê duyệt Báo cáo kết quả thăm dò có tổng trữ lượng đất dùng làm vật liệu san lấp (hơn 1,27 triệu m3), nhưng Sở TN&MT không tham mưu cho UBND tỉnh xác nhận trữ lượng khoáng sản đưa vào thiết kế khai thác, dẫn đến không xác định trữ lượng để tính tiền cấp quyền khai thác và số tiền cấp quyền phải nộp.

Hoàng Tâm