Nhiều bất định trước thềm hạn chót hoãn thuế của Tổng thống Trump
Trong những ngày cuối cùng trước hạn chốt hoãn thuế đối ứng của Tổng thống Mỹ Donald Trump, phái đoàn nhiều nước đã đến Washington trong khi phía Mỹ đưa ra thông điệp trái chiều về cách giải quyết các cuộc đàm phán.
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng ở Washington, D.C. Ảnh: THX/TTXVN
Tổng thống Trump nhậm chức với cam kết sẽ giảm thâm hụt thương mại của Mỹ và thúc đẩy sản xuất nội địa, đồng thời đưa chương trình nghị sự về thuế quan của ông trở thành trụ cột trong nỗ lực tái định hình dòng chảy thương mại toàn cầu.
Tháng 4 vừa qua, Tổng thống Trump đã công bố loạt mức thuế đối ứng mới áp dụng với nhiều đối tác thương mại, nhưng đã tạm hoãn thực thi đối với nhiều nước trong vòng 90 ngày nhằm tạo điều kiện cho đàm phán với đối tác. Chính quyền Tổng thống Trump đặt mục tiêu đạt được 90 thỏa thuận thương mại trong 90 ngày, tuy nhiên ông Trump cũng nhấn mạnh rất khó có được thỏa thuận riêng với từng đối tác vì "có hơn 200 quốc gia và chúng ta không thể đối thoại với từng nước trong số đó".
Trong nhiều tháng, Tổng thống Trump và các trợ lý của ông cam kết sẽ có nhiều thỏa thuận được ký kết. Đáng chú ý là cố vấn thương mại Peter Navarro vào tháng 4 nói rằng "90 thỏa thuận trong 90 ngày" là mục tiêu. Theo Bloomberg, ở thời điểm này, Tổng thống Trump khó có khả năng đạt được con số đó mà các thỏa thuận đã ký kết còn để lại lời cảnh báo cho các đối tác đàm phán khác.
Theo Bloomberg (Mỹ), các cố vấn hàng đầu của Tổng thống Trump trong tuần trước cho biết rằng thỏa thuận với hàng chục đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ dự kiến sẽ được hoàn tất trước thời hạn ngày 9/7.
Nhưng nhiều chuyên gia dựa trên 2 thỏa thuận Mỹ đạt được với Trung Quốc và Anh đánh giá rằng chúng chưa thể giải quyết các vấn đề cốt lõi, mà thay vào đó chỉ dàn xếp được một số chủ đề hạn chế và để lại nhiều chi tiết cho đàm phán sau này.
Nhà lãnh đạo Mỹ Trump đã đe dọa áp đặt mức thuế mới cao hơn mức cơ sở 10% đối với hàng chục quốc gia khác không đạt được thỏa thuận. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent ngày 27/6 đánh giá với CNBC (Mỹ) rằng những quốc gia đó phần lớn sẽ là “các đối tác thương mại nhỏ hơn”.
Trước thềm thời hạn ngày 9/7, Tổng thống Trump và các cố vấn của ông đã khiến nhà đầu tư lo lắng khi bắn tín hiệu về quốc gia nào đã gần đạt được thỏa thuận và quốc gia nào đang đi chệch hướng. Kết quả này sẽ góp phần định hướng tương lai chương trình thương mại của ông Trump, với tác động quan trọng đến kinh tế toàn cầu. Dù vậy, vẫn chưa rõ chính quyền Tổng thống Trump sẽ kiên quyết giữ nguyên thời hạn chót hay gia hạn để có thêm thời gian thương lượng.
Ngày 27/6, Bộ trưởng Bessent cho biết rằng khoảng 20 quốc gia không đạt được thỏa thuận trước ngày 9/7 có thể tiếp tục đàm phán nhưng họ sẽ phải đương đầu với thuế quan cao hơn mức đã công bố vào tháng 4. Tuy nhiên, nếu được coi là “đàm phán một cách thiện chí”, các quốc gia này có thể chịu mức thuế giữ nguyên ở mức 10%.
Trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng cùng ngày 27/6, Tổng thống Trump tuyên bố: “Chúng ta có thể làm bất cứ điều gì mình muốn. Tôi chỉ muốn gửi thư đến cho tất cả mọi người. ‘Xin chúc mừng. Các vị sẽ phải trả 25%’”.
Đến ngày 29/6, Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định không có kế hoạch gia hạn lệnh tạm hoãn áp thuế trong vòng 90 ngày đối với hầu hết các quốc gia sau ngày 9/7.
Quang cảnh cảng hàng hóa tại Los Angeles, California, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN
Nhà nghiên cứu tại Viện Cato (Mỹ) phân tích: "Tôi cảm thấy Nhà Trắng có khả năng sẽ trì hoãn thuế quan với một số quốc gia nếu họ đàm phán thiện chí hoặc nghiêm túc. Tôi nghĩ một số thỏa thuận sẽ được ký kết và một số thì không. Ngoài ra, một số quốc gia có thể sẽ trả đũa".
Bản thân ông Trump nhiều lần hé lộ về thỏa thuận với Ấn Độ, khi các nhà đàm phán gặp gỡ vào tuần trước tại Washington giải tỏa vỡ bế tắc về các vấn đề chính. Cả Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) đều lạc quan hơn về việc đạt được thỏa thuận.
Mặc dù cách tiếp cận của Tổng thống Trump có thể giúp ông giành được nhượng bộ từ các đối tác thương mại. Tuy nhiên, tính chất thất thường đã gây bất ổn cho thị trường tài chính và khiến doanh nghiệp trong nước lo lắng. Việc thiếu rõ ràng về thời hạn càng dẫn đến gia tăng căng thẳng.
Một số đối tác, bao gồm Nhật Bản, Ấn Độ và EU, đã ngần ngại ký kết các thỏa thuận khi chưa biết họ sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề như thế nào bởi các khoản thuế riêng biệt đối với các mặt hàng xuất khẩu bao gồm chip, dược phẩm và máy bay thương mại. Bộ Thương mại Mỹ sẽ công bố kết quả điều tra đối với một số lĩnh vực đó trong những tuần tới, điều này có thể dẫn đến việc áp thuế.
Bản thân các mức thuế quan của Tổng thống Trump cũng đang rơi vào cuộc chiến pháp lý. Vấn đề xoay quanh đạo luật gần 50 năm tuổi Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) mà nhà lãnh đạo Mỹ đã trích dẫn để áp đặt thuế quan. Luật năm 1977 trao cho tổng thống thẩm quyền để ứng phó với tình trạng khẩn cấp quốc gia. Nhưng Tổng thống Trump là ông chủ Nhà Trắng đầu tiên sử dụng luật này để áp thuế, vốn là quyền mà Hiến pháp Mỹ giao cho Quốc hội.
Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ vào tháng 5 ra phán quyết rằng phần lớn các mức thuế quan được ban hành là bất hợp pháp và ra lệnh chặn chúng. Tuy nhiên, một tòa phúc thẩm đã cho phép các biện pháp này tiếp tục có hiệu lực cho đến phiên xét xử diễn ra vào cuối tháng 7.
Đáng chú ý, theo các chuyên gia, việc Tổng thống Trump công bố thuế đối ứng và thuế toàn diện sau đó tạm hoãn là báo hiệu cho các nhà lãnh đạo thế giới khác rằng ngay cả nhượng bộ khiêm tốn cũng có thể đảm bảo sự thoái lui.
Các nhà đầu tư đã quá quen với mô hình này đến nỗi họ đã sử dụng từ viết tắt "TACO" - hoặc "Trump Always Chickens Out" - để mô tả hiện tượng này. Cụm từ đó mô tả diễn biến cổ phiếu lao dốc khi chính quyền Tổng thống Trump công bố mức thuế quan cứng rắn mới rồi tăng vọt khi ông nới lỏng thuế quan sau đó vài ngày hoặc vài tuần.
Và đối với Tổng thống Trump, việc đạt được các thỏa thuận thường quan trọng - nếu không muốn nói là quan trọng hơn - so với bản chất của chúng. Ông ủng hộ các thỏa thuận nhanh chóng và ngày càng mất kiên nhẫn với quá trình kéo dài.
