Nhiều dư địa phát triển công nghiệp văn hóa
Năm 2025, hoạt động văn hóa nghệ thuật Việt Nam đã mang đến những cung bậc cảm xúc, niềm tin cho công chúng về đường hướng phát triển công nghiệp văn hóa theo đúng chủ trương xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Những concert quốc gia hay những bộ phim về đề tài chiến tranh cách mạng hút khán giả là những gợi ý thiết thực về cách làm công nghiệp văn hóa. Tuy nhiên, với 12 lĩnh vực đã được Chính phủ hoạch định về công nghiệp văn hóa ở Việt Nam thì dư địa vẫn còn nhiều để chúng ta đa dạng hơn nữa các sản phẩm.
Những cú hích
Ngày 29-9, bộ phim điện ảnh về đề tài chiến tranh cách mạng “Mưa đỏ” rời rạp sau gần 1 tháng hiện diện tại các phòng chiếu. Theo đó, đã mang về doanh thu kỷ lục cho một tác phẩm điện ảnh của hãng phim Nhà nước làm. Con số 714 tỷ đồng tiền bán vé với hơn 8,1 triệu khán giả đến rạp, trong đó có khán giả xem nhiều lần phim “Mưa đỏ” thực sự nói lên nhiều điều với những người làm công tác văn hóa. Tiếp nối “Mưa đỏ”, từ ngày 19-9, các rạp chiếu phim lại hút khán giả đến xem bộ phim “Tử chiến trên không”. Chỉ sau 10 ngày công chiếu, phim đã đạt doanh thu 165 tỷ đồng. Trong năm 2025 cũng ghi nhận sự xuất hiện của phim “Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối” với doanh thu hơn 172 tỷ đồng. Ngoài những tác phẩm điện ảnh, công chúng còn được hòa mình vào những concert quốc gia như “V Concert - Rạng rỡ Việt Nam”, “Tổ quốc trong tim”, “V Fest - Vietnam Today”, cùng một loạt sự kiện âm nhạc quy mô lớn từ đại nhạc hội đến các liveshow của từng ca sĩ. Mỗi sự kiện âm nhạc có sự tham gia của hàng chục nghìn khán giả đã mang đến đời sống văn hóa tinh thần ý nghĩa đối với người dân, nhất là khán giả trẻ.
Hình ảnh chương trình “V Concert - Rạng rỡ Việt Nam” diễn ra đầu tháng 8. Ảnh nguồn: VTV.vn
Đời sống điện ảnh, âm nhạc nước nhà sôi động trong thời gian qua và đi theo hướng phát huy giá trị truyền thống, khơi gợi tinh thần dân tộc là điều rất đáng trân quý. Năm 2025, đất nước kỷ niệm nhiều sự kiện lớn như 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; 80 năm Ngày Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam... Bối cảnh đó đã tạo môi trường, không khí để thúc đẩy cảm xúc của mỗi người dân, mỗi khán giả đến với những sản phẩm văn hóa, nghệ thuật mang tính đỉnh cao. Tuy nhiên, điều này không tự nhiên mà có, đó là kết quả của những hành động cụ thể nhằm chấn hưng nền văn hóa, thúc đẩy công nghiệp văn hóa phát triển trong những năm gần đây. Chắc hẳn, chúng ta vẫn chưa quên những hiện tượng phòng vé của một số phim điện ảnh do tư nhân sản xuất vào mỗi mùa phim Tết hay phim hè. Những bộ phim đó tuy thu về doanh số lớn, nhưng luôn nhận được những ý kiến trái chiều khi đặt ra bàn cân giữa giá trị nghệ thuật với tính giải trí. Còn nay, những bộ phim như “Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối”, “Mưa đỏ”, “Tử chiến trên không”... đã dần thu hẹp khoảng cách giữa hai yếu tố đó để mang lại cho khán giả tác phẩm điện ảnh trọn vẹn hơn, vừa có giá trị nghệ thuật tốt, vừa mang tính giải trí cao. Hay như những đại nhạc hội, concert âm nhạc, bên cạnh sự đầu tư hoành tráng về sân khấu, âm thanh, ánh sáng hiện đại, nghệ sĩ tên tuổi, phần nội dung các ca khúc biểu diễn đã đi sâu khai thác giá trị văn hóa dân gian, dân tộc. Từ đó, khơi dậy niềm tự hào, khát vọng vun đắp, quảng bá văn hóa đất nước đến thế giới.
Còn nhiều dư địa
Những tín hiệu tích cực đó có thể xem là cú hích, bước khởi đầu cần thiết cho sự hình dung về cách làm công nghiệp văn hóa ở nước ta. Bởi khi đề cập đến công nghiệp văn hóa có tới 12 lĩnh vực cần thực hiện, gồm: Quảng cáo; kiến trúc; phần mềm và các trò chơi giải trí; thủ công mỹ nghệ; thiết kế; điện ảnh; xuất bản; thời trang; nghệ thuật biểu diễn; mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; truyền hình và phát thanh; du lịch văn hóa. Dư địa của công nghiệp văn hóa Việt Nam còn rất nhiều và nếu có sự đầu tư đúng hướng thì hoàn toàn có thể sánh ngang với các nước khác trong khu vực và trên thế giới. Chẳng hạn, Việt Nam có nền dệt may được đánh giá quy mô lớn, nhưng ngành thời trang lại chưa phát triển, chưa thể mang lại doanh thu hàng chục tỷ USD với những thương hiệu Việt uy tín. Hay nước ta được đánh giá là thị trường trò chơi điện tử, trò chơi trực tuyến vô cùng tiềm năng; một số công ty game của Việt Nam cũng đã cho ra đời những tựa game hay. Tuy nhiên, doanh thu từ hoạt động này cho ngân sách chưa thực sự lớn, thậm chí còn bị chảy về túi của các công ty nước ngoài.
Việc xây dựng nền công nghiệp văn hóa của nước ta diễn ra khá muộn so với các nước và để đạt được mục tiêu đến năm 2030, mức đóng góp của công nghiệp văn hóa vào ngân sách quốc gia đạt 7% đòi hỏi rất nhiều nỗ lực. Với những lợi thế về nguồn lực văn hóa dồi dào của 54 dân tộc anh em, đất nước có dân số đông, đời sống vật chất của Nhân dân ngày càng được cải thiện, nhu cầu hưởng thụ đời sống văn hóa tinh thần ngày càng tăng. Vậy nên, điều quan trọng hiện nay là chúng ta phải tìm và tháo được những nút thắt làm ảnh hưởng đến sự phát triển công nghiệp văn hóa. Từ việc thay đổi nhận thức, tư duy, hành động đến việc hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật; từ giải pháp bảo vệ các sản phẩm văn hóa đến việc bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ nghệ sĩ, những người có tài năng nghệ thuật; từ xây dựng, phát triển điều kiện cơ sở vật chất đến đầu tư tác phẩm chất lượng cao, xứng tầm thời đại...
