Nhiều giải pháp để Công trình Thủy lợi - Thủy điện Quảng Trị vận hành an toàn trong mùa mưa lũ

Nhà máy Thủy điện Quảng Trị -Ảnh: Đ.T

Giảm thiểu sức tàn phá của lũ lớn bằng những biện pháp thích ứng

Công trình Thủy lợi - Thủy điện Quảng Trị được Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư theo Quyết định số 557/QĐ-TTg ngày 11/7/2002, tổng mức đầu tư gần 2.100 tỉ đồng bằng nguồn vốn của Tập đoàn Điện lực Việt Nam và ngân sách nhà nước. Chức năng nhiệm vụ của dự án là điều tiết lưu lượng dòng chảy để bổ sung nước tưới cho 12.281 ha lúa và 1.600 ha màu; cấp nước sinh hoạt, giảm lũ cho hạ du; cung cấp điện lên lưới điện quốc gia vào năm 2007 với công suất lắp đặt 2 x 32 MW.

Công trình hồ chứa thủy lợi - thủy điện Quảng Trị xây trên sông Rào Quán, có diện tích lưu vực 159 km2 là hồ có dung tích lớn nhất tỉnh Quảng Trị hiện nay, có tác dụng hết sức quan trọng trong việc điều hòa cấp nước cho hạ du vào mùa kiệt và phòng lũ với dung tích 30 triệu m3 nước. Thông thường, để đảm bảo quá trình giảm lũ và cắt lũ cho hạ du đạt hiệu quả tốt nhất, công ty dựa trên dự báo khí tượng, thủy văn, chủ động hạ thấp mức nước hồ chứa để đón lũ và cắt lũ cho hạ du. Trong những năm qua, công tác này luôn được công ty quan tâm thực hiện đạt hiệu quả tốt, được tỉnh ghi nhận và đánh giá cao.

Đặc biệt, từ ngày thành lập công ty đến nay, chưa năm nào Công ty Thủy điện Quảng Trị phải đối mặt với khó khăn, thách thức như những ngày đầu tháng 10/2020. Suốt những ngày từ 6 - 12/10/2020, do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới và dải hội tụ nhiệt đới, mưa với cường độ cực lớn liên tục đổ xuống khu vực miền Trung trong đó tỉnh Quảng Trị là vùng trọng điểm của thiên tai. Lượng mưa đo được ở trạm đo mưa Hướng Sơn - trung tâm lưu vực là 1.907,6 mm, với lưu lượng đỉnh lũ đến hồ là .1324 m3 /s. Tiếp đó, đợt lũ từ ngày 13 - 17/10/2020 lượng mưa đo được ở trạm đo mưa Hướng Sơn là 1.320 mm, với lưu lượng đỉnh lũ đến hồ là 1.426 m3 /s.

Trước thời điểm đó, vào mùa hè hạn hán gay gắt nên khi mưa lũ xảy ra mực nước hồ chứa xấp xỉ mực nước chết (450 m), thế nhưng trong đợt lũ lịch sử này, mực nước dâng lên 477,89 m cao hơn mức bình thường 2,11m vào ngày 12/10/2020. Vì vậy, toàn bộ dung tích hồ đã được sử dụng để góp phần cắt trận lũ này, giúp giảm ngập lụt ở hạ du. Hơn một tháng ròng rã, từ lãnh đạo đến từng cán bộ, công nhân viên (CBCNV) đã bám nhà máy, bám hồ đập, theo dõi từng chỉ số mực nước, đảm bảo an toàn hồ đập, giảm thiểu thiệt hại cho hạ du.

Theo đó, công ty điều chỉnh lưu lượng phù hợp trên cơ sở lượng nước đổ về hồ và tình hình ngập lụt ở hạ du. Với chủ trương đó, công ty tạo phần dung tích trống nhằm chủ động ứng phó, cắt lũ cho các đợt lũ tiếp theo. Mặc dù lũ đổ về hồ với lưu lượng 492m3 /s ngày 12/10 rồi 777m3 /s và đặc biệt ngày 16/10 với lưu lượng 941m3 /s nhưng công ty đã xả điều tiết với lưu lượng từ 40m3 /s đến hơn 350 m3 /s, nghĩa là chỉ bằng 1/3 lượng nước đổ về hồ, nhờ đó đã giảm được đỉnh lũ về hạ du. Dòng nước hung hãn với sức công phá cực lớn, một phần được kìm chân trên đỉnh Trường Sơn, giảm thiểu sự tàn phá của lũ lụt ở phía hạ du. Những ngày cuối tháng 10/2020, Công ty Thủy điện Quảng Trị tiếp tục điều tiết lượng nước tạo dung tích dự trữ, chủ động đón và cắt đỉnh lũ của các cơn lũ tiếp theo, đảm bảo an toàn cho công trình, đồng thời tính toán để có kế hoạch tích nước đảm bảo phục vụ cho nông nghiệp và phát điện trong mùa khô năm 2021.

Chủ động ứng phó với những diễn biến bất thường của thiên tai

Thực hiện công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn (PCTT &TKCN) năm 2021, Ban Chỉ huy PCTT&TKCN Công ty Thủy điện Quảng Trị đã kiện toàn ban chỉ huy và các đội xung kích; kịp thời chỉ đạo lập kế hoạch triển khai diễn tập và chỉ huy công tác PCTT&TKCN theo phương châm “4 tại chỗ” từ cấp đơn vị trực thuộc cho đến cấp công ty. Công ty đã lựa chọn những tình huống sát với thực tế nhằm nâng cao kỹ năng xử lý cho CBCNV. Phân công, giao nhiệm vụ lập các hồ sơ theo quy định cho các đơn vị trực thuộc. Các đơn vị căn cứ vào nhiệm vụ được giao hoàn thành trước ngày quy định. Trong đó, tăng cường công tác kiểm tra xử lý các khiếm khuyết hệ thống công trình được phân giao như: Tuyến năng lượng, đường dây 110 kV, mương cáp, nhà van… kịp thời phát hiện các dấu hiệu mất an toàn, lập phương án sửa chữa thường xuyên, duy tu bảo dưỡng xong trước mùa mưa bão.

Khi có thông tin mưa bão, đơn vị bố trí nhân lực trực hợp lý, đủ quân số, túc trực 24/24 giờ tại nơi quy định đảm bảo kịp thời ứng phó với tình hình lụt, bão. Phân xưởng vận hành là nơi trực tiếp theo dõi thường xuyên hệ thống thông tin liên lạc, camera, sensol đo mực nước, tình trạng vận hành các thiết bị, công trình trước và trong mùa mưa lũ. Do vậy đơn vị đang tăng cường phát hiện sớm những nguy cơ mất an toàn trong mùa mưa bão, báo cáo xử lý sớm, đảm bảo công trình vận hành tốt.

Trong những ngày đầu tháng 9/2021, tỉnh Quảng Trị và một số tỉnh khu vực miền Trung - Tây Nguyên đã có mưa lớn do ảnh hưởng của cơn bão Conson, hồ chứa thủy lợi - thủy điện Quảng Trị đã thực hiện tích nước với dung tích khoảng 12 triệu m3 nước. Ngày 14/9/2021, mực nước hồ chứa đạt 459,58 m, ứng với dung tích phòng lũ còn lại khoảng 120 triệu m3 nước, với dung tích này, hồ chứa sẽ có khả năng cắt được 2 cơn lũ lớn với lượng mưa 900 - 1.000 mm. Công ty tập trung thực hiện nhiệm vụ phát điện vào mùa kiệt (từ đầu năm đến tháng 8/2021) nhằm tăng doanh thu, đồng thời cung cấp nước cho hạ du theo biên bản đã thỏa thuận với các địa phương, với tổng lượng nước bổ sung hơn 215 triệu m3 , vượt 13% kế hoạch tỉnh giao. Đưa mực nước hồ chứa về dưới mực nước xả hằng năm, đến ngày 31/8/2021 mực nước hồ chứa đạt 455,63 m thấp hơn mực nước phòng lũ là 20,53m nhằm đảm bảo dung tích phòng lũ.

Thực hiện công tác sửa chữa các tổ máy đảm bảo chất lượng và đưa vào vận hành trước mùa mưa bão; lắp đặt bổ sung động cơ diezen dự phòng tại công trình đầu mối phục vụ công tác phòng, chống lụt bão, điều tiết xả lũ. Phối hợp chặt chẽ với địa phương trong công tác cảnh báo xả điều tiết lũ, công tác hỗ trợ người dân đi lại trong và sau khi thiên tai xảy ra. Chuẩn bị đầy đủ nhân lực, vật lực sẵn sàng ứng phó với các tình huống của thiên tai, đảm bảo an toàn về con người, tài sản trong quá trình quản lý và vận hành công trình.

Tăng cường kiểm tra các hạng mục công trình để nhận diện các nguy cơ tiềm ẩn, kịp thời đưa ra các biện pháp phòng tránh, phối hợp với các cơ quan, ban, ngành, địa phương kiểm tra dòng chảy thoát lũ về hạ du, làm tròn nhiệm vụ chính là điều tiết lưu lượng dòng chảy để bổ sung nước tưới cho nông nghiệp và cắt, giảm lũ cho vùng hạ du.

Đan Tâm- Quang Thiện